Frysce Wâldblomkes

YNHALD.

FOARWIRD.

Net folle ha ik to siszen: myn stikjes binne allegearre suewer oarspronkelyk. Ik ha se speld dat se eak leazen wirde kinne, altyd folgens myn mieninch; dat ien ind ’t selde wird net altyd gelyk speld is, dat hoecht gjin ien my to forwyten, whant da wyt ik wol. Nou ha ik sei, what ik to siszen hie, hjiromtrint.

T WYZEL , Augustus 1883.

J. R. KLOOSTERMAN.

KAMPERFOOLJE

Sa de kamperfoolje klieuwt,
Om de âlde iekestamme,
Dy syn hert oan harres trieuwt:
Ja, sa innich leaf myn Fryslân,
Ha ’k dy Lân fen greate namme!

Ind hja makket jong ind moai,
Him de sterke, sy de swakke,
Him mei grien ind blommetooi;
Him dy troch him moaijer, sterker,
Har de teare ind lytse makke.

Ja, myn Fryslân, koe ’k eak sa,
Mocht myn swakke poginch tsjinje,
Mocht ’k iens de foldoeninch ha
Dat myn sei dat ik dy leaf hie,
Sa as ’k yn myn hert dy minje.

NEISIMMER

It waer wirdt koelder, minder hjit nou,
Nou is ’t yn oafgean fen ’e tiid;
Natuer dy laket daechlyks minder,
Noch ’n inkle kear, weamoedig bliid.

Whear oars de folle ieren bruwsden,
Dat ’t eech mei wolgefollen seach,
Whear mei ’n onijndichheit fen tinten,
Ien sinneblinkje oer hinne teach;

Niks mear fen soks, gjin inkeld holmke.
It fjild is leech, onhueslyk leech;
It twaspan gjit mar alle dagen
Dearop, ind swart is ’t mei ien feech.

Ik ha myn nocht om dear to kuyrjen,
Ik my de leeche deadscens dear;
Ik sykje onder iik ind boeken,
De daer forlerne simmer whear.

Ind dear formeitse ik my noch tige;
Dear ha ik nocht oan frucht ind grien;
Dear libbet noch Natuer yn staetsje;
Dear heth de simmer noch net dien.

De koetsebeyen hingje yn troppen,
As wier ’t ien reade druewetros,
Ien keppel bloedkoralen lykje ’t,
Sa tige yn folle reade blos.

Ind what forsceidenheit fen tinten;
What rykdom wol fen kleur ind glâns:
Ien fjild fen goudgiil ynne fjirte,
Fen ljacht oranje oan de yketrâns!

Dear ien party, dy swymt nei ’t bruene,
Troch ’n griene bledsjetrop oafset!
Ind whear ien oar plak dat noch ’t folle
It friske simmergriene heth.

Ind den dy lije wearme loftstroom,
Dy swietsjes uet it sueden komt,
Ind saeft as wier ’t mei donsen wjokken,
Ien groete bringt fen ’t least geblomt!

Leauw mar, dat ik dear wille smeitsje!
’t Is yn myn hert ien sinneblink,
Fen echte freuchde ind ’k ha genot noch,
Sa faek as ik dear noch oan think.

LANSCIPSBYLD

Hearlyk Natuer dear!
Whear de wetterfal,
Neast de oerâlde iik,
Yn ’t iensomme wâld,
Har ieniche pracht
Ruysdael’s pinseel mar,
Wirdich ’t oafbeelden—
Oan de forbaesde
Blikken ten toon spraedt,
Wheryn al de kleur,
Fen edelgestjint,
To libjen bejint,
Fen ljacht bejint it
Straelen to sjitten:
Wirdt as yn ienen
’n Weareld fen kleur.

Whear op syn klippiche
Oewer de dinnen,
Wuefjend de tokken,
Wiid litte soeije—
Whear ’t donsich mosckleed,
Yn griene franjes,
Heech fen ’e kanten,
Ta ’t dounsjend wetter—
Yn breede plooijen,
Weidsc dear delhinget,
As wier ’t Natuer ’t net—
Nooit net to folle—
Weast, om dit scouspul,
Riik oan to lidzen;—
’t Scoemet ind bruwset,
’t Klettert ind flonkert:
’n Hearlyk gehiel!

Prachtich gesicht dear!
Lichte ind heuwel
Golfjend fen segen!
Sa fier as ’t eech rikt,
Baeret de rogge,
Yn ’t frisc noard-oasten—
Hjir yn partijen,
Jaechet it wyntsje,
Ien keppel ieren,
Ta ponkere troppen;
Ind whear dear jinsen,
Soeit it sa stadich,
As waerd it widse—
Wylst ljacht de middei,
Fen de onbewolkte
Simmersce himmel
Him dear oerspraedt.

Ind oer it bosc dear,
’n Sé fol fen tinten!
Sjoch ho de wyn nou
Djip yn dy boenen
Woelt, ind op syde
Wolken fen bledden,
Sa mar yn ienen
Strykt, ind it binnenst
Fen it forbarch’ne,
Foar ’t gesicht bleatleit!
Sjoch ho de wylch dear—
Dy oppe romte,
Dear sa allinne,
Yn stille oafsondrinch,
Mei syn ljachtgriene
Bledsjes fen sulwer—
Waeit ynne wyn!

Aerdich leit ’t doarpke,
Yn ’t heuwlyk lânscip,
Tsjin de hellinch oan,
Mei syn lyst toerke,
Dat it blou spitske,
Leech boppe de iiken,
Die ’t tjerkhoaf scaedje—
Uetstekt mar wijnich!
’n Tropke fen ypren,
Steane om ’t doarpsplijn
Dear fiourkantich,
Whear tuscen ’t bledguod,
Op bloue pannen,
’t Sinneljocht flonkert,
Hast eechforblynend,
Mei scrille ljachten,
Heeltiid mar whear.

De ald standermoune,
Stjit op syn sânberch,
(Ieuwen stie hy dear)
Stewich to draeijen,
Klear tsjin de aftergroun—
Mei folle seijels
Djip ynne hekken,
Deldrukt troch ’t waeijen—
Lit mar it radwerk,
Snorje ind soesje;
Lit mar de rogstiin,
Sjongend de kerrels,
Brekke yn stikken—
Wylst mar de roeden,
Boartsjend de poesten,
Opfange op ’t hekwirk,
Mar onforpoosd.

Oer bruene heide—
Whear fen ’e kymen,
Ta heuweltoppen,
Saeft de groun opriist—
Dekt de horizon,
Donker boscaadje
Whear fen min net wit,
Whear soks mei lidze.
Ind ’t scerpe wyte,
Fen heeche sânduen,
Blinkt ljocht yn de eechen,
Uet fiere fjirte,
Jin yn ’e mjitte,
Alles by ien nomd:
Ien stik fol hearlyks
Fol fen oafwikslinch:
Natuerpoëzy!

JOUNLANSCIP

Sjoch de yn jounscyn wyte breage,
Oer ’n troch bosc ynslueten feart,
Whear lâns donkre aftergroun him,
Wei ind feart nei ’t oasten keart,
Mei ien scerpe bochte yn ienen.
’n Kokerwettermoune stjit,
Ynne simmerreast to blinken,
Dy sont moarne Maert net gjit,
Oppe lâns kant fen it wetter;
Heth it oast, ind weast, ind sued
Mar allinne frije wynen;
Wylst boscaedje ’t noard oafsluet.
Ind neast him yn ’t kleare wetter,
Spegelt hij him ljacht ind klear,
Krekt oars om mei kop en roeden,
Alles yn syn hear ind fear.
Ind ’t âld hynder luwkt it trekscip,
Rint uet ’n sueteldrafke wei;—
Oer it bosc leit ’t saefte scynsel,
By it oafgean fen ’e dei.
Ind op ’t wetter leit gjin rimpel;
Ind gjin sychen roert de loft;
Luwd ind foars klinkt uet de iiken;
Tjott’rjen fen ien protterskloft.
Om ’e hoeke komt ien scipke,
’t Seiltsje wyt, it fokje bruen,
Mei syn meast ind seil net heecher
As de leechste bjeamekruen.—
Suenich lâns de wei to kuyrjen,
Gjit drok praetend ’t alde pear,
Sommes luwder, soms heal fluestrjend,
Oer ’e tyden fen alear.
Oer ’t gehiel ien waes fen frede!
Alles stillens, whear ik tuer,
Hearlyk simmereagenblikje;
’n Saefte jounblik fen Natuer!

SIMMERJOUN

After wolken wei, brekt ’t leaste ljocht,
Dat de ald wettermoune, yn ’t buwtlân,
Tsjin de donkre oasterloft oan, blinken docht.

Fier ou, tuscen ljachte marren yn,
Oen ’e kymen, yn forlerne fjirte,
Blinkt it wyte tsjerkje noch yn sinnescyn.

Nei de jounkant ta, leit oer de kruen,
Fen ’e ypren, dear de plaets yn scoelet,
Tear ind saeft ind leafelyk ien jounlyk bruen.

Ind ik sjoch dat alles dear yn ’t roun:
’k Sjoch de beesten op ’e terp dear weidsjen,
Helder, ljocht ind klear tsjin donkre aftergroun.

Scjippewolkjes drieuwe yn de loft,
Ind dear faert mei goud oafset, de kymen
Saeft ind steatich lâns, ien bloue wolkenkloft.

Ik blieu yn bewondering forsonken. ’t Ljocht,
Gjit yn ienen wei oer ’t fjild, as fleach it,
Sa dat min yn ienen alles oars whear sjocht.

Oare kleuren, oare toanen; koel
Leit it landscip dear nou, donker kleurloos,
Wekt yn ’t hart op iens sa’n errenstich gefoel.

Dear is ’t ljocht whearom, sinnescyn, ’k stean
As verrukt, ta ’t duwkt yn ’t bead fen rozen,
Ta it prachtig jountoniel, ’t sinn’ondergean.

MAITIIDSSNIJNTOMOARN

Ja, nou is ’t sabbath yn Natuer!
Uet rozewolken brekt ’e sinne,
En hinget om;
It lytse gearske, om tokje ind blom,
Ien hiele scat juwielen hinne,
Dy bern fen ’t ljocht,
(Ien sé fen pracht)
Foar ’t moarnfeest berne binne.

Ja ienich is sa’n moarntoniel:
It liit fen tuwsen fuwchelstemmen,
Onsjeanber heech,
As under blom, ind griin omleech,
As whear yn ’t lof fen tichte bjemmen,
Is ien pasolm,
Ien huldegolm,
Ta ear fen ’s Sceppers greatens.

Ind hiel it appelhoaf stjit wyt:
It is, as wier ’t ien kleurich lekken,
It roekt sa swiet,
Sa hunnichswiit, fen wiid ind siid;
De bykes sjocht min ’t fjild ynstekken,
Yn ’n spjirbeam koert,
De houdou luwd
Yn d’ iiken scottert d’ ekster.

De huesman kuiert troch syn tuen,
Hy sjocht nei ’t hakjen fen ’e ikker;
Roekt nei de kears
Har blossemswiit, as tept yn ’t gears,
Ien hynsteblom; de fuwchelscrikker
Stjit by dy pracht,
Mar trou op wacht
By ’t bertsje jertepuwlen.

De jongens gean mei pols ind stok,
t’ Aisykjen nei de âlde mieden,
Mei ’n hert fol moed,
Om ’n bult to fynen; klear ind luwd
Bijint de tsjerkeklok to liiden,
Ind, fen ronom,
Ropt ’t dringend, kom!
God yn sa’n moarn to earen.

DE SÉ

Dear sciedt him ’t wiite ind it droeche;
De wett’ren hjir en dear it lân;
So teuchelleas dy greate flakte,
Hie heeche Scepper Almachts hân,
Bigean mei minscelyke swakte,
Har feastlei net mei stranche bân.
Ind whear hja de oewer mei hjar golwen
Bespiilt, ho hearlyk is it dear,
As saeft hja op it strân har brekke,
Mei mylioenen tongen luwd,
Gods lof hja sjonge, prysje, sprekke,
Dy ’t yn ien lofpsalm God wirdt stjuwrt.
Nou is it as de lieu, dy reastich,
Yn ’t leecher dear to sliepen leit,
Mar sjoch ris as ’t ontboeid noard-westen,
Opsteapelt ’t wetter ta de loft,
Ind den whear leech wirdt, dat de festen
Fen de ierde dreune as it delploft.
Wha fiilt him den net swak net niitich!
What is ien minscewil ind kracht!
Yn hiel natuer is God to merken,
Forsteanber whear ien suchtsje ruwst,
Op koeltsjes bringende oasterflerken,
Ind whear de orkaen yn fleachen bruwst.

IEN MOARN YN MAYEMOARNE

Boerkerije, boerkerije,
Is de rom van Fryslâns groun;
Bij dat libben ha de frije
Friezen, har sa beast bifoun.
Ier fen ’t bead; hast foar de dage,
As Natuer noch swiitsjes slept,
As oars noch gjin ien him rept,
Dan de melkebisten jage
Uet de swiete nachtreast wei,
Saechtsjes nei de jister mei.

Ind den gjit it op ien struwsjen,
Fen ’e boom to d’ amersrân;
’k Hear de dikke speten bruwsjen:
’t Sulwer uet it Frysce lân.
Wylst min hjir ind daer ien tsjerne,
Horich uet ’e omtrek wei,
As de wekker fen ’e dei,
Fierou bonsjen heare kenne:
Dat ’e groun dear hast fen dreunt,
Ind it byntwirk er fen kreunt.

Heecher, heecher, komt ’e sinne;
Ind by ’t sjongen fen ’e ljurk,
Tsjocht nou nei de bouw ind finne,
Ieder man mei flijt oan ’t wirk.
De iene ploeget, d’ oare eidet,
Yn it molle droeche lân,
Wirdt ’t sied struit troch sjidders hân;
Oaren gean to kei forweidsen,
As ja ierdsje oppe acht
Fen d’ oanfoerde modderfracht.

Ind uet fiere, fiere fjirte,
Klinkt it troch ’e stille moarn,
’n Oarlochskreet tsjin tuech ind kjitte
Luwd ind scel de wjusterhoarn.
Dy de hiele wyde heide—
Nei de jonge flaexen ta,
Dy al laest fen fyter ha—
’n Wjusterleecher scil geleide:
Legertje fen greater nut,
Dan it mei it greate wirdt.

YN IT BOSC

O great ind hearlyk prachtwirk,
Fen Sceppers greate macht,
Dy jimmer elke maitiid,
Mei tuwsenhande pracht,
De greate pronk whear oansjocht,
De griene maitiidsdracht.

O fen Natuer great pronkstik!
Dat net fen moarmerstien,
Mei deade pylders, bouwd is:
Mar dat fen libjend grien,
Is opbouwd, ta ien timpel;
Mar dat gjin minsc heth dien.

Forhewendom, mei ’n koepel!—
Wol tuwsenen yn tal,
Fen pylders ind fen suelen,
Draeche op har scouders ’t al,
Whear libjend lofwirk boppe;
De romte siert oeral!

Whear tros ind blom ind bledwirk,
De hiele suelengong,
Onsjeanber lang, de romte
Biklaeid stees, iewich jong;
Ind whear ien hillich donker,
Saeft troch ’e koepel drong.

Whear ’t gehijmsinnich ruwsjen,
Dear boppe, boppe omheech,
Troch hiel de romte fluestert,
Dat steatich gjit syn weech,
As wiernen geestenstimmen,
Dy daelden nei omleech.

Dear heth Natuer har timpel.
Dear gjit Natuer har stim
Mei djippe learing jimmer,
Wolsprekkend ind mei klim,
Ta Bouwheers eare hinne
Ind preket luwd fen him!

JOUN BOPPE

Ruwch syn foet, mei mosc in njirrekruwd,
Tsjoc omwoeksen, op syn gleade stamme klappert,
Ynne noardewyn, tsjin bloue loft oan, luwd,
’t Bledguod fen ’e heeche waeibeam, ruwst ind wappert.

Ind de swaerte roek sit yn ’e top;
Lit yn ’t luchtich heech paleis har widsje ind roeije;
Sit dear reastich, waeit de stoarm eak om har kop,
Lit har mar yn ’t neast mei wolle fuorre, soeije.

Yn d’ yn alde tiid uetbagchle poel,
Leit it wylde ijnepear op ’t ruwch to slobrjen,
Bloue stinsen huwsje dear mei luwd gegoel,
Mantsje ind wiifke markol lit’ har swïetsjes dobb’rje.

’n Pear ielreachers gean ’t noard-oasten ta,
Nei do greate Boscplaets hinne, achter Kollum.
Strielen dy de wolkenrân forgulden ha,
Kleurje ljachtgriin op ’e groun de roggehollum.

Keppels kaenen fleane om d’ alde toer,
Sa min dat om fiour, as fiif, as seizen, folle,
Heth by simmerjountiid, protters fleane oer
Greiden ind de bou, jin snorjend om ’e holle.

Jonich wirdt it nou, ’t forsciit krimpt wei,
Flaauwer wirdt de wyn, dear yn ’e ieketokken,
Strak ruwst noch it leaste suchtsje fen ’e dei,
Ind de nacht spreidt oer de ierde swarte wjokken.

FRYSLAN

Ja Fryslân, lân fen alde namme,
Ien leaste tokke op de alde stamme,
Fen de alde foarse iekebeam!
De Schelde in Eider wier dyn seam:
Dat al ien folk fen frye Friezen
Ind machtich, great ind moedich, ryk!
Fen fryens haldend, tagelyk.

Whear is dyn wearga ea to fynen?
Gean sykjen nei de fiouwer wynen,
Dyn wearga fyn ik nearchens net.
What mennich lân oan beastens heth:
Ik fiel my feastboun oan myn Fryslân,
Mei onforbreakb’re feaste bân:
Whant Fryslân is myn Heitelân.

Ja Fryslân ha ik altyd pryze;
Ik scoe de fremdling dear op wyze,
Op al it moaye fen dy groun.
Ik leadde him dat hiel yn ’t roun!
Ik sei: hjir is de frijens berne,
Hjir wier hy mei de Fryzen ien:
Hy siet har djip yn mark ind biin.

BY DE IJN

Whear is it doch as dear wol moaijer
As yn Natuer har wonderryk!
Whear is de kunst, ho eak foreed’le,
Yn fiere fjirt’ har mar gelyk?
Ik boech fol earbiid, graech myn knibbels,
Foar ’s Scepper’s noait folprezen wirk;
’k Sjoch d’ Almacht yn de sinne, yn ’t gearske;
’k Hear God yn tongerslaech, ind ljurk.
Ind as disse ierde net mear rollet,
As disse ues woonplaets net mear is.
As yn de nacht fen folchende ieuwen,
Dit plak fornytige is for wis.
As ’t plakje ierde, ’t niiich stofje,
Dear wy it al binei yn sjean,
Har oplost ta ien oare foarrem,
Whaeruet gjin minscelyk each har kin.
Dan scil de lof fen God nei swije:
Misscien klinkt heecher lofpasolm,
Uet ryner boarst fen heecher tonge,
De Heechste daer, dan ’n huldegolm.

NATUERGENOT

Dat neam ik nocht ind wille,
Dat jin doch nooit fortret,
Dat echte, wiere, stille
Genoegens foar jin heth.

Natuergenot! myn sinnen,
Binn’ opgelost yn dat!
Gean ik dy wereld binnen
’k Forheuch my yn myn lot.

Ik sjoch mei stille blydens,
It boscich lânscap oer;
Myn eech gjit oer de wydens,
Fen ’t fjild fen toer ta toer.

Ik sjoch it spultsje yn ’t tropke
Grien bleadguod, spjir ind flear,
Wherr ’t oelboerdhoantsje ’t kopke,
Boppe uetstekt, hast net mear.

Ik sjoch de heeche flappe,
Whear ’t weaste sintsje op scynt,
Dat oppe mounekappe,
Dearneast eak ’n reastpunt fynt.

’k Sjoch ’n beamparty, heech troppich.
It hiele sued yn ’t roun
De loft gleaun-tongerkoppich,
Mei blou-swarte achtergroun.

’k Hear tuwsen stimmen klinken,
Fen libben yn ’t ronom;
’k Sjoch tuwsen fingers winken,
Ta ’s Heechstens lof ind rom.

’k Forjit ind tiid ind uwre;
Mei ’t jounklokje eak sa luwd,
Har stimke my ta stjuure,
Ta leaste oafscheidsgroet.

De wylchen stean to waeyen,
Saeft omme miidhuwstuen;
De mounen saeft to draeyen,
Mei seiels, wyt ind bruen.

’k Scoe yn ’t readpannich hueske,
Dat yn it grien har duwkt,
Whear griin ind blommestrueske,
Sa kroederich swiet ruwkt;

Whear kamperfoolje stringelt,
Om koets ind bjirk ind iik,
Ind blossemwyt har mingelt,
Mei aepel, par ind kriik.

Whear oen ’e kant fen ’t noarden,
It tsjokke onderhout,
Om hiel it hiem har boarden,
Ien tichte mantel bouwt.

Whear de appelbeam har tokken,
Gjin kroeplebeam mar ien,
Sa as alear, it sokken,
Hast allegaerre wiern,

Fier oer de romte utspraedt,
Sa’n beaste bellefleur,
Noch nei dy âlden uetscaedt,
Swiit-suwr ind fol fen geur.

Whear hazzenuet ind proemen,
Oerfloedich groeije yn ’t wild,
Swierstammich, alde kroemen,
Yn ’t hoaf; sa smout ind myld,

Dear scoe ik wenje wolle,
Myn hiele libben lang;
Dear toefde ik lang ind folle,
By maitiids-fuwchelsang,

Op d’ âlde deade stobbe,
Struwellen dearom ta,
Whear wyntsjes oer de dobbe
Uet ’t sued frij tagong ha;

Dear scoe ’k op reste wolle,
Forgetten fen ’e wrâld,
Gjin soarchen ynne holle,
Ind stadich wei sa âld.

TJOENEN

As alear it bern sa tsjirme,
Ind min alles der oan die;
Dokters ind prefesters helle,
Alle middels oanwend hie,
Alles, alles hie bitocht,
Alles, alles omme nocht,
Alle riid jin joun ta beste,
Ind min hopeleas ta leaste!

Sisz, whear mei de kwael doch sitte?
Whear mei de oarsaek weaze er fen?
Whear mat min de kwael doch sykje?
Whaer ien uetkomst fyne den?
Is it oars eak what misscien,
Dat it hert soks heth oandien?
’k Miende dat ik fluestrjen hearde,
Dat it wirk is fen ’e kweade.

What jou sidze, what jou sidze!
’t Kin net miste, dear sit it!
Dear is net mear mei to dwaen nou,
Goed, ja goed, dat ik dat wit.
’t Keaszen los, wy scil ris sjean....
Och dat earme, earme bern!
’k Doar myn eagen net bitroue!
Scoe min dear net fen bisoue?

Kraens hy kraens, ien hiele wronge,
Dat kom net yn ienen mar;
Daerta wier ien greate tsjoenter,
Mei har baes tige ynne war.
Wha is fen dat spul de man,
Wha is dear de dieder fen?
Heth ’t âldwiif dear fen ’e hoeke,
Eak misscien foar tsjoenster spoeke?

Daer, daer slaegche jou de spyker,
Oppe kop myn goede freun!
’k Ha sels sjoen ho d’ âlde hekse,
’t Berntsje lekker guod tatreuwn.
Ind nou sjoch ik, dei oan dei,
’n Swarte kater oer ’e wei,
Ylinchs troch ’e hachen kruwpen,
Ind troch doar ind feenster sluwpen.

Hja is yn ien kat foroare,
De alde hekse dy ik sei,
’n Echte dochter fen koarthakke!
Ind dat sjoent mar altiid wei.
Ind dear is gjin ried mear ta,
As dy boaze mat wy ha:
Dy mat boppe ’t fiur ind siide
Ind ta fyne jiske briide.

’k Die myn beast om him to fangen,
Mar dear is gjin thinken oan.
Sannen ien, dy is onkweatsber,
Dat ha ik foar goed bifoun.
Dus dear is gjin praet mear fen,
En dearom nei wyzer man!
Dy what djipper ynne dingen,
Fen dy soarte wit to dringen.

Dearom riid ik nei Feanwâlden!
Nei Sierdkoeper, dy wit mear,
(Hark ris, ’t moetske net forjitte!)
Dy wit thues, allyke klear,
As wy hjir, de hiele saek.
’t Is ien man, ien man omraek.
Dy scil jimme ’t foaroaf sisze.
Alles jimme ’t earst uetlisze.

Mar Sierdkoeper is wol wyzer,
Dy syn geest blonk as ien ljocht,
Oer it Oastergeasche tsjuster,
Whant baes Sierd hie undersocht
Ind hy wiste as ’t bern sa kriit,
Whear de leave stumper ’t siit.
As koe hy foaruet ek sisze,
Whear ’t mei ’t bern misscien koe lisze.

As moast hy eak earst ien moetske,
Fen de lytse poppe sjean,
Jit hy ried ind middel wiste,
Foar it lytse syke bern....
Whear ien dokter stom foar stjit,
Wist Sierdkoeper whaer it sit.
Wist fen bern mear as doctoren,
Fen har kwael as professoren.

YN DE BERGEN

Ja dat! dat is fen sels:
Op Rolandseck ind Drachenfels,
Is ’t moai, is ’t owergewen moai,
Sa moai, dat hath gjin mjitt’ noch roai:
It lit him net bescrieuwe.
Ind weachet immen him dear oan,
To scilderjen dat hearlyk scoan:
’t Scil under wirklykheit fier blieuwe.

Ja wol, ja bergen bint!
Ind wha Natuer mar ’n bytsje mint,
Dy tsjoch dear hinne toefje dear
Ind gean whear foart ind kom dear whear
Om whear genot to smeitsjen;
Gean hiel it Sângebergte troch,
Op Oelberg, Löwenberg ind sjoch
Har kop de leech’re wolken reitsjen!

Dear boude hjar Natuer ien tuen;
Hja bouden er bergen yn, ind ’t puen
Fen Heisterbach, dat stjit noch pal
Foar stoarmen, yn it stille dal.
Ind den de Ryn nei ondren,
Ind Godesberg, dat pronket dear,
Ind Nonnenwerth, dear jinsen whear;
’t Gehiel ien tafereel fol wond’ren.

DE EARSTE BOER

Adam wier de earste boer,
Ind syn Eva ’t earst boerinne;
’t Wier do syker net sa’n toer,
Whant hja wierne boer allinne.
Kom er is ien plaets to hier,
Den wier ’t krijen net sa swier,
By gesloten brjifkes, waer
Nooit forhierd ien, minder kar,
Hie sadwaende de forhierder,
Want dear wier mar ’n inkle bierder.
Gjin condytsjes wierne stranch,
Alles sonder boete ind twanch;
Ind wier ’t tiid fen hier biteljen,
Seach min it nooit rjuchtens heljen.

Makkelk waerde min do boer:
Op it hiercontract gjin kosten,
Ind gjin duwbeltje as stuwr,
Op de mynde boelguodsposten.
Dear is ek noch mear dat scilt,
Ek gjin doar as finsterjild,
Brocht min nei ’t onfanchkantoor.
Ek fen omslach oars gjin spoar;
Om nijjier gjin doctersrekken;
By de poepen gjin fen lekken,
As fen lapkes, ta ien jurk;
Buwtendiin gjin fen it wirk;
Dat min liit op rekken scrieuwe,
Sa ’t wol gjit mei handwirksljieuwe.

Ja do wier ’t ien oare tiid:
Hie min sin oan fleis, min slachte,
As ’t jin mar de hals uetbiit,
Sonder oanjaen; min forwachte
Yn dy tyden gjin commiis,
Do wier ’t lân noch net sa wiis,
Om fen hiel de maetscappij,
Elke nywre hunnichby,
Nei to sjean, as ek to folle
Hy byien mocht bringe wolle;
Want hja wyte dat oerdaed,
Mear as krapte ind jearmoed scaedt.
Dus dat is ek goed, ja tige,
Dat min sokke oppassers kryge.

SNIESTOARM

Jou dy nei dyn wentsje,
Earrem heideberntsje,
Dat de lea heal bleat,
Yn ’e droeche sleat,
Drok om prikken syket:
Want my thinkt it lyket,
Dat it sniestoarm wirdt,
Hark! it waeit al hird,
Ind it wirdt sa tsjuster,
Dat min ’t rekket bjuster,
Dy net bot bikend,
’t Paed is nei syn went.
’n Donkre bank komt heecher,
Ind de sinne leecher,
Hark de wyn syn stim,
Dy uet ’t oast mei klim,
Luwder opstekt; ’t ruwsjen
Gjit nou oer yn bruwsjen,
Ierde ind loft binn’ ien.
’t Duorret nei ik mien,
Noch mar what minuten;
Hiel de loft is slueten.
Sykje ’t waerme huws;
Mar de lytste kluws,
Mar de lytste hutte,
Dy de kjeld kin scutte
Is ’n paleis foar wha
Oars gjin scuwle ha—
Ind mei fyne flokken,
Komt op oasterwjokken,
Stiltsjes sloepend wei,
’n Freeslyk sniegejei.
’t Bruwst jin om ’e earen,
Dat jin sjean ind hearen,
Mar yn iens forjit,
Ind mar net oaflit.—
Den is ’t noflyk binnen,
Dy mar blyde sinnen,
Ind ien rom gemoed,
Mei what warem bloed,
Heth yn hert ind ieren.—
Hear de sniejacht gieren,
Think oan jerremoed:
Ind doch de earme goed.

ONWAER

De loft is warem, né is hjit;
It waergleas, dat by stoarm hast stjit,
Is yn de leatste tiid noch sakke.
Ind hiel de loft blieuwt blou in klear,
What wolkjes, licht mar as ien fear,
Tyne op, mar wolle net gearpakke.

Onreastich balt yn ’t lân
It fé; draeft ’t op ind del;
Steurt har oan hek noch bân:
De sinne baernt har hoed ind fel.

Och ’t is sa near;
Ind ’t wirdt noch slimmer, mear ind mear,
De sleatten druije uet,
Yn grounich wetter, onder ruet,
Leit snoek en bears nei rijn to smachtjen,
It is as barnt de groun;
Ind doch it is as stjit yn ’t roun,
Fol hoop op onwaer ’t al to wachtsjen.

Sjoch dear ’t lytse wolkje,
Whear kom it doch wei?
’t Wier dear, foar ’n ketierke
Ommers net wol? sei!
Flokkich binn’ de kanten,
Goudgiel is syn klean;
Wylst de hjitte sinne,
Blieuwt mar helder stean.
’t Wolkje wirdt onmerkber,
Yn it midden swart.
Wylst ’t nei alle kanten,
Dikker rânen hath.
’t Set him, niunkenlytsen,
Onophoudlyk uet,
Wylst it ta ien ligchem,
Langsam feast him sluet.
Sjoch! de buwtekanten,
Staepelje har op,
Heech ta wolkenbergen;
Oafroune is har kop
Op it iene plak hjir;
Ploemich, jinsen whear;
Freeslyk ontsachwekjend,
Boppe, ind den dear,
Swefelljacht de koppen
Scyne oer bosc ind lân,
Mei hjar rosse gleaunens,
’n Ljocht fen fiur ind brân.
Ind what mear nei ondren,
Gjit it gleaune giil
Stadich yn it swart oer:
Leecher swart alhiel.
Hiel de ljachte dei wirdt
Scymerjende nacht.
’t Woelt dear boppe, ’t wirket,
Freeselyke pracht!

Natuer leit yn gebed; de minsce,
Dy fielt onwillekeurich drang,
To heecher iets; is los fen ’t ierdsche,
Ind frij fen wrâldsce least ind twanch.
De wolken wirde bybelteksten,
Ind fotber foar ien uetlech mar:
Hja wirde Sinaï ind Horeb,
Ind heilichje as sa danich har.

Sa as iens Israël, foar ieuwen,
Oan Sinaï’s gebergte stie,
Ind ’t minsclyk eech ’t ontsagchelykste
What ea sjoen is, foar eechen hie:
Dear beeft, dear trillet noch yn ’t binnenst
Fen ’t minsclyk hert ien trilling nei,
As ’n wearklank fen dy iepenbarinch,
As ien getuechnis fen dy dei.

Dear gjit ien scok, fol fen ontzetting
Troch hiel Natuer; ien fiuwrstraal klieuwt,
Onthinkber foel hiel ’t wolkenswaerte,
Dy ’t flamjend yn ’e wolken scrieuwt:
„Hy dy my stjoert, dat is de Heare.”
Ind aanstonds klinkt ’t mei sterke klim,
Dat de ierde yn hjar binnenst scoddet,
De Almacht Gods mei luwde stim,
As ’t koar fen tuwsenen bazuenen.
Yn earbiid oplost is what leeft,
Gods stim sprekt nou mar mear allinne,
Wylst ’t scepsel, siddert, bidt ind beeft.
Ind whear op ny wirdt ’t loftrom iep’ne,
Mei tonge as fen fiuwr sprekt God;
Noch sterker, luwder as to foaren
Herhellet loft ind ierde dat,
It raast fen knetternjen ind bruwsjen,
Heech yn it loftrom boppe jin.
’t Fiuwr falt uet sangenbloue wolken,
Mei ’n tongerslach taglyk; min kin
Gjin tiid mear thinke tuscenbeiden;
’t Wirdt nacht! de stoarmwyn roest ind guwlt;
De bjemmen buwchje har ta ierde;
It wetter falt yn stroomen. ’t Woelt,
It mealt, it draeit yn ’t roun, kringfoarmich,
De wyn fljocht om; hy draeit net mear....
It rottelt boppe: hagelklompen,
Suwsje ynsklaps del ind kear op kear
Is ’t fiuwr ind whear fiuwr, boppe ues holle,
Ja sidderje o minscdom, frij.—
Nou fielt de minsce Gods neibijens,
Syn Almacht ind syn hearscappij.
Erkenn Syn greatheit, yn syn wirken;
Hy blieuwt des minscen beaste Heit.
Yn alles straelt syn heeche goedens,
Ho fremd de wei soms foar ues leit.
Hy heth ien fingerwink to dwaen mar,
Ind sjoch it onwaer nimt ien kear.—
Ind alles pryset nou mei blydens
De God fen leafde, God, de Hear!

Sjoch! dear blinkt ien sinnestrael,
Fieroaf ynne wyde fjirte:
Hiel Natuer keart whear to raest,
Kin de uetsteane eangst forjitte.

MAITIIDS

Jo wol is ’t mooi yn ’t onlân, whear,
Ien simmerkoeltsje bruwst troch ’t reit,
Dat droomerich to flustrjen leit,
Ind dan whear guwlt ind ruwset, dear,
Whear trijekant ind popel groeit,
Neast drybled, holpielk, tuwrebout—
Saeft as flewiel. Der twiscen bloeit,
By ’t iepen dopke yn wyt ind goud,
De swanneblom; yn ’t scaed fen ’t blead
Leit stil to bleakerjen yn scoel,
Fen ’t wylgenboskje by ien koel
Ongrounlyk wetter, wol biread,
Ta ’n scoat op ’n tige lekk’re buet,
De dikke dikke snoek; pounswier.
Sjoch, hark, dear jinsen, net hiel fier
Dear floddert oer it tichte ruet,
De markol, sjoch dear sit it neast,
Uet wetter opbout, ynne pet
Whear hja jier uet jier yn al breadt.
Dear op ’e alde dampeal reast
De jerrebarre; jister kaem,
Hy uet it fiere sueden oan,
Ind fleag de âlde fjilden roun,
Wilst yn besit hy ’t neast whear naem
Op ’t alde hiem, fen fleden jier.
Ind d’ oare op ’e scoarre naed
Mei lange treadden, dea bidaerd,
Oan ’t kuijern is. Fier ou, hiel fier,
Heart min him kleppr’jen; mannich ien
Stekt nou ’e holle op oer ’t fjild,
Neiscjirrich harkjend, want it jilt
Him sjean, die him noch net sjoen hien.
My is ’t de blyde tynge: ’t wier
Dat wer natuer mei jonge kracht,
Nei moarnen lange winternacht.
Hjar wille ind nocht whear kryge hie.

KEARELS IND STUMPERS

’k Mei graach ien scoarstien rikjen sjean,
Ind foar ’e doar de lytse bern,
Yn ’t waerme molle soan omwrotten.
As brochten hja de petten wei,
As hierne hja by simmerdei,
Gjin hoaszen sommers oan ’e fuotten.

Dat is de rjuchte berne-aert,
Dy sounens jouwt ind neare scaedt,
Dat fiksce feinten, fiksce fammen
Op kweket, mar nin modebern,
Foardronken, year ’t sy wetter sjean;
Mar minscen flink ind soun binammen.

Dat makket, sa as ’k dear oer think,
Ien slach fen minscen, sterk ind flink.
Nin minscen dy forlegen steane,
Ind dy foar wiif ind bern it brea—
Goed soun fen kopwirk, flink fen lea—
Mei eare altiid biscrippe kinne.

’k Kin min dy troetelpopkes sjean,
Die broeikastplantsjes dat fen bern,
Ontidich greate minscen makket:
Dy bidelje om jild ind kret,
Is sannen ien is ’t wier as net,
Foar altiid net ien flaaue stakkert?

Op sannen ien dear stjit nin kop,
Fol eare ind fol krigens op.
Dy kroatsje-lju kin ’k min fordrage.
Al jouwt hjar tonge ien bult geraes,
Al binn’ se oan ’t wird ien oar wol baes,
Licht scill’ sy oppe scealjes waege.

REAST

As yn it stille iensom huws,
De heartswyn mei syn wyld gebruws,
Luwd omme âlde muorre spîlet;
De raemten yn it ald kosyn,
Luwd rammelje as de wylde wyn,
Soms luwder omme hoeke kîlet.
Den sjoch ik troch ’t birynde ruet,
De leege wyde lannen uet,
Whearoer de swaerte buijen jeije;
Den fiele wy ho dat jins hird,
Jin dagelyks mear wirdich wirdt,
Whearby wy ues den flaeye meije.
Dear fiele herten mei jins hert,
Yn wille ind nocht yn leed ind smert.
Wirdt swieter ’t swiit dear troch; ind ’t lijen,
Wirdt troch dielnimming saeft ind licht;
Dat makket greate wounen tigt.
Ind leart yn rouwe ind leed to swijen.
Sa’n thues sa min ’t leafst winscje scoe,
Sa’n thues sa min ’t leafst fyne woe,
Fynt min sawol yn slot as hutte,
De klinte mar fen sead ind hout:
As ’t heech paleis, fen moarmer bout.
De went sa wol fen lytse ind greate,
Heth foar eltsien ien fredich thues,
Dear hy foar libbens leed ind krues,
Ien feilich tafluchtsoard kin fyne.
Mar doch min fynt dy reast foarearst,
Yn lytse hueskes, faek ind meast,
Ho soms de scyn eak mei forblyne.

OM MAEIJE

As by maitiid ynne petten,
Whear de wylgen bloeye, dy
Oan it ierdryk sisze wolle:
Sjoch de maitiid bringe wy!
Dan whear fier fen huws, nei ’t onlân,
Dan whear hinne, whear it paed
Hjir oer sompen, dear oer stringen,
As oer bjintepoallen laedt!
Whear gjin minscen komme as gjinne,
Dy dear neat fen wyte, dat
Dear ien weareld libbet, wirket,
Dy net wyte ho as what.
Ja daer groeit ind bloeit ien weareld;
Freamd ind great yn folle kraeft,
Net forknoeid troch kunst as mode,
Yn oarspronkelyke pracht.
’n Wonder is foarearst al d’ aonblik,
Fen dy romte, whear nin huws,
’t Rikjend scoartsjentje oanwiist, dat dear
Minscen wenje; ’t reidgebruws,
Dat yn bruene baeren slingert,
Om it marke liacht ind klear,
Ruwst foarwijdert ynne fjirte,
Weistjearrend ues soms yn ’t ear.
Hark, it lieuwerke ien lofsang,
Oan ’e scepper! ues ’t wolkom!
Sjongt it blydscip oer ’e mieden.
Dat is d’ earste buwterblom
Dy ik sjog, ja rjochte namme,
Moaije namme, dichterlyk,
Giel fen goud ind giel fen buwter.
Moaiste yn it blommenryk
Fen ’t dy unbikind dear bloeije,
Yn ’e fjilden by eltsjar.
Gouden pronket nou de finne.
Grien fen ’t gears ind ’t goud fen hjar.
Sjoch de bonte doffert toemelt,
Oer ’e wjok sa bliid sa luwd,
Whylst it lytse bleeke douke,
Op’e groppe kant it broed,
Yn it moaije aerdich neastje—
Hiel natuur sa soarchsom hoedt.
Sjoch it ljipke rint bihoedsam,
Sonder dat ’t de groun hast roedt,
Ynne foerche lâns, dan duwkt se,
Hjar yn ’t rinnen, sjocht dan wer,
’t Hear oer, as eak onré scoelet,
Tearre memmesoarg! Sie dear!
Four stiple aijen lizze,
Wjrachtsjes oppe ikkers kant,
Fjouer; ’t fol getal, lang siikjen,
Ind dochs foun, mar wol heth ’t spant.
Fjirder, djipper ynne mieden!
Mei de pols oer wyk ind sleat!
Greater wirdt de wyde romte,
Huws ind bjeammen wyke. Neat,
Sjocht min mear as greate romte,
Whear min ’t each eak keart as draeit.
My is ’t rom om ’t hert; mei wille,
Sjoch ik alles oan; it waeit
Libbensleastich oer ’e romte,
Troch ’e reiden, kruwd ind blom.
Hjir to reasten ind to droomen,
Yn dit hearlike ronom....
Ik flaaie my op ’t bead fen ruwchte,
Onder de âlde wylchen mar,
Whear de puwskes hunnichlekker,
Bykes noegje; ynne war
Binne hja; nou is ’t ien sjongen,
Hundertstimmich, tagelyk:
Ien akkoord ind tuwsen wyzen,
Maitydsblydscip: lofmusyk.
’t Yntje plast yn wyde wetters,
Om op ’t eilantsje ynne pet,
Nou to liszen, ’t tureluret,
Jinsen. Fjirder noch nei ’t set,
Yn it greate reidfjild ruwset,
Reidomp onder wetter wei,
Mei syn luwd, trochdrinchend, krachtich
Fier yn ’t roun. De mooije dei,
Bracht wher gasten. ’t Grieto Grieto!
Klinkt sa helder, luwd sa fier,
Nou foar ’t earst. Hoarnscrobbers siele,
Wiid yn flecht, mei luwd gegier,
Krosjend luwd om fremde aijen,
Bin se op strooptocht uet oer ’t fjild....
Ind yn ienen sjit de doffert,
Op mei fuwle wjokslach. ’t Jilt,
’t Achterfolchjen ’t roofdier. Boppe,
Grondeleaze petten woelt,
’t Luwd fen blauwe stinsen; kobben
Wjokkelje dat it krioelt,
Troch inoar ind fleane razen,
Op ues ta ind pikke, whant,
Der ha hja hjar neast ind aijen,
Op ielstikels oan ’e kant,
Fen ’e djippe kleare petten;
De aijen lisze klear ind bleat,
Twa ind trije, hast yn ’t wetter,
Mar troch ’n inkeld snyltsje keart
Neast my ynne alde stommels,
Fen ’t fen maitiid sniene reit,
Sjongt de reidmosk bliid ind fleurich,
Dy magouens de aijen leit.
Hoarntsjes steane ien hiele keppel,
Oane heeche wetterskant,
Yn forscate kleur to pronkjen,
Ieder op syn eigen trant.
It is ien libjen, wirkjen, sjongen,
Ind it moaije maitiidswaer,
Leit glimlaitsjend oer ’e mieden,
Leit op blom, op gears ind baer.—
Oan it liachte, kleare luftrom
Broeit ien simmerwolkje op;
Soms is ’t deastil, soms whear siecht it,
’t Wyntje molket; ’t seil yn top,
Drieuwt hiel stadich ’t scip der hinne.
Horich is ’t oer ’t wyde fjild,
Whear as dounsen sulw’ren wolkjes,
Yn ’t forsciet ’t freamsoartich tilt.
Rog- ind wettermounen stanne,
For de folle seiels klear.
Ha de wyn dan foar, dan after,
Draeije soms ien inkle kear.—
Ynne petten ruwst it luwder:
’t Bruwst ind ruwst troch mansheech reit,
Neijer komt it, ’t ruwst, it gieselt
Snielen, reiden, alles leit,
Plat ind troch inoar, yn ienen,
’t Raest de stille mieden oer....
Whear forby is ’t, sa as ’t kaem wier;
Stillens wher for luwd rumoer.
Inkle gearkes, snieltsjes, heakes
Drieuwe yn ’t luftrom heech ind fier;
Boppe ’t plak, whear ’t nys sa woelde
Oars der fen niks mear, nin sier.
’t Wier de mooiwaerssimmertwirre.
Middei is ’t nou, fier ou slaecht
’t Toolfe kearen ynne fjirte,
Ind it folle middeisljacht,
Leit to glinstrjen op ’e pannen
Fen ’e gewel, fen ien huws
Oenne kymen, dear leit healljacht,
Oer ’e wylgen fen ’e kooi;
Ljacht ind scaed ind minder donker,
Wikselje ou, sa ljocht sa mooi
Komt it miedhuwske der jinsen,
Tsjin de donkre aftergroun
Helder uet. Ien inkle ljachtstrael
Gjit ’e heele mieden roun,
Dy yn ’t donker lei; it poeltsje
Lyket nou op baerjend goud,
Reast der oppe jaskers roede,
Scynt daer op it wylgenhout.—
Fier fen ’t woelen fen ’e wereld,
Ha ’k hjir edel, rein genot,
Mei my sels, whear to my sels kaem,
Fiel ’k my neijer oan myn God.
’t Praet fen Him yn alle taelen,
Dat al ’t scepsel it forstjit,
Al dat libben al dy blydscip,
Fen al ’t scepsel, ho ’t eak hjit,
’k Fiel it antwird yn myn binnenst,
’k Sisz it alles, alles nei,
’k Fiel it hjir sa fol to better,
’k Fiel it hjir mei alles mei,
’t Moannet my oan ’n oare maitiid,
Whear fen hjir ien blinkje glimt,
Mar ien fluestrjend luwd fen jinsen,
Dat ta lof ind earbiid stimt.

YN MAERTMOANNE

’t Wirdt maitiid; ynne iekebjemmen,—
(As is de wyn noch kald ind tin)
Hear ’k sommes al de protters kweeljen,
As ik moarnsier de doar uet gjin.

Hja kaemen whear uet ’t fiere suden,
Al wier de romte fier ind wiid,—
Ien trek nei ’t alde huws mei pannen,
Sei hjar: nou is ’t whear jimme tiid.

Ja maitiidsbringers, iere sjongers!
It docht ues goed, dy maitiidssang;
Wy wyte ’t ken net lang mear doerje:
De winter mei syn yzren twang.

Ja sit mar feast yn it noard-oasten,
What scerper nachts, what mylder deis,
Dou kalde wyn; mar mennich dagen:
Strak jouwt de maitiid dy de reis.

Hy lit nou al syn aldste berntsjes,
To boartsjen uet ’e keamer gean.
Dou wistst it net dou wreede noarman;
Ik seach se ynne bloei al stean.

Ind wosthe wyte whear se wiernen?
Ik scil ’t dy sizze, harkje dan:
Dou komst er nooit; koest se net fyne,
Dou strange hear, dou wreede man.

Dear by d’ ald muorre, ynne krimpe,
(Dou kenst dat smoute hoekje net,)
Dear bloeye mooije wyte blomkes:
Dy hat ien maitiidsfrjeun dear set.

As paaist’ uws moarns mei saefte tochtsjes;
By heldre sinnescyn uet ’t oast;
As blaest dou deis mei scerpe fleagen,
Thinkst: ljachter loft, jouwt scerper froast;

Daer laitsje om ues wyte wijfkes;
(Hja binne net sa sleau ind dom,)
Hja ha de gik mei froast ind waeijen;
Ind glimkje er stiltsjes wei what om.

Hja fiele net de raeuwe wynbaes,
Mar wol it lieuwe waerme ljacht,
Dat hiel de gare dei mei myldens,
Hjar koestert, tige waerm ind saeft.

Ind jouns as ’t koelder wirdt ind donker,
(As ha sy ’t dan net baere rom,)
Den duwke se achter gears ind blaedjes,
Ind stekke ’t kopke ynne plom.

’t Bigruttet my wol om dy stumpers,
Daer ik sa tige bot fen hâld,
Ind om dy leave maitiidssjongers,
As ’t waer sa noardsc noch is, ind kâld.

’k Think dan eak om dy lieave ljurkjes,
Dy lytse bearntjes; buwten wei,
Foaral dan yn dy scerpe jonnen,
Fen ’n kjelderiche maitiidsdei.

Hâld op den kâlde ruwge winter!
Hâld op! whent wyt dyn tiid is om!
Dou maste krimp jaen, sonder wyders:
’t Is nou de tiid fen blaed ind blom.

As sjochtste net ho dat daer knoppen,
Al botte op loot, op tokke ind twiig?
De bjirk dy wirdt al grien fed bleadden:
Dou hasthe macht; de maitiid kriich.

Dou wirsthe minder, joed al seach ik ’t,
Dyn luwd wirdt swakker; greate bear,
Moarn bist baesof, foar hiel ien jier whear;
Wy ruilje om mei saefter hear.

OAN HALBERTSMA’S

O greate broarren Halbertsma’s,
Wol broarren uwt ien stik!
De tael sa machtich, ’t hert sa baes,
Fier boppe elts berik!

O ljue fen greate adeldom,
Whaens adel wier forstjinst!
Ja keunings op it letterfjild,
As dichters net it minst.

Ja helden wiern’ se op dat gebiid,
Mei ’t scerpe penneswird
Foar warheit, rjucht forliuchting, ind
Ta beast foar elts ind nut.

Ta whear ’e Lauers, Eostergea,
Oan ’e yn fen ’t Fryscelân,
Ta whear ’e Noardsé noard ind oast,
Bruwst om it Frysce strân,

Ta whear ’e Kuender suedlyk oan,
Him ynne sé forliest;
Ta whear fier yn ’t sued-oasten del,
Ind hichte ind sânduen ryst—

Ta daer klonk luwd har mannetael,
Yn telseltje ind rym;
Yn leaflyk byld, yn seafte toan,
Mar fjuwr scerp as ien flym,

As ’t pas joech eak as finnich wird,
Tsjin wha ’t eak jimmer wier;
Daer waerre net ien doekje om woun,
Mar sei whear it op stie.—

Whear hja yn dichterlyke tael,
Ues liide oan har hân,
Yn ’t boatsje, oer de oafgelegen mar,
Nei ’t iensom wetterlân—

Daer whear it gjit, oer mar ind poel,
Yn ’t scipke fluch ind licht,
Dear troch it romme breede fjild,
Mei ’t wyde fiergesicht,—

Dear lizze w’ oan by d’ efterdoar,
Fen ’t âlde boerehues,
Ind wirde ontfongen fen ’e ljue,
Ind komme dear as thues.

Daer hearre w’ uet forgetten tiid,
Fen stoarjes, ienris bard,
Soms fol fen nocht ind wille, soms,
Eak fol fen leed ind smert.

Daer binn’ w’ ien kriistiid by de boer,
Ind op Sint Steffensdei;
Ind fiere ’t greate, ’t hillich feest,
Daer op ’e Wieren mei.

As bringe wy Mary to hoaf,
Fordronken ynne mar,
Ind scrieme ien stille triin fen rouw,
Mei d’ oaren eak om hjar.

Dy Liekeblommen wylje net,
Dy Liekeblommen stjerre net,
Sa lang ien Frysce tonge net,
Syn memmetael forgetten heth.

Ja greate Friezen, op ind uwt!
Ja greate hollen, fol forstân;
Ja djippe thinkers; echte bern,
Fen ’t ues sa djoerre Frysce lân.

BY NACHT

Ik slach faek mei hillich beven,
’t Eech omheech, as stjear by stjear,
Uet it peilleas djip fen ’t luftrom,
Foarkomt, tot sy allegear
Ljachtstje, fonkelje ind groete,
Ues as boden fen oer ’t graef,
Daer w’ ues leawen iens whear moete.

O it luwkt my nei omheechens;
Ik fiel twusken hjir ind daer,
Ien gemienscip; hillich, sillich,
Is it my, sa faek, as ’k whear,
’t Eech omheech slach nei dy boden,
Fen ien sillich neimiels daer,
Fen bistean yn bettre oarden.

Wachtsje, wachtsje, ta dat uwre;
Fen dat bliid oanscouwjen slaecht,
Whear mei folle glâns oer ’t tsjuster,
Scynt it greate himelljacht,
Fen ’e werelden ind sinnen,
Whear de beaste Himelheit,
Ues syn hearlykheit laedt binnen.

Ljachtsje faek noch fiere stjerren,
Ho’n foarlangst ik soms eak ha,
Nei dat fiere bettre jinsen,
Glimlaetsje altiid my mar ta.
Lear to ljeuwen ind fortrouen
Op ’e greatste Wiisheit, Dy
Wit de tiid beast om ’t oanscouen.

SNIJNNEIMIDDEI

Stil is ’t om huws ind hiem yn ’t roun;
Om hiel de buwrehuwzing hinne,
Gjin foetstap op d’ oanklouwe groun;
De saefte aftermiddeisinne,
Bescynt ’e kouemuorre klear,
Ind op ien ryge stean de wynen,
(Boekberjes opwipt,) mei ien pear
Ierdkarren, ek sa, om it rijnen;
Ind allegearre oankant, yn ’t scaed,
Foar it foardruijen, onder d’ esken.
De hinnen molje yn it paed;
De ijnen sliepe ynne reasken,
Dear oppe damme baggelpoel.
It is op ’t hiele hiem sa fredich,
Forstomd is ’t dagelyks gewoel,
Sa tige stil, sa fremd sa ledich;
Gjin folk rint haestich oan ind oaf;
Gjin after- as scoedoor stjit iepen,
Ind yn it lange gears fen ’t hoaf,
Dear lisze jonge ind feint to slipen.
De swartemerje ind d’ âlde bles—
De beaste brune ind d’ âld dikke,
Dy binne sead, fen ’t klaawrich gears,
Ind steane sljipprich oer de hikke.
’t Is alles reast, elk docht him goed;
Toalf melkebisten ynne finne,
Lisz’ yn ien trop, min heart gjin luwd,
Fier ou as neiby, om jin hinne,
As ’n houdou, dy yn ’t boscje koert,
As ’n scelfink, dy mei flugche wjokken,
Dan hjir, dan dear, sjongt ticht by ’t neast;
As ’t noardewyntsje yn d’ ieketokken:
’t Gehiel ien snijnneimiddeisreast.

JOUNTIID

’t Is mooi yn ’t fjild as ’t jounljacht scynt,
Op ’t finster ynne fjirte;
De douwe uwt ’e poallen tynt,
Whoar ynne fiscjes sjitte;
Ind ’t reidbosc foars, ind ticht ind heech,
Him spegelt yn it wetter,
De ljippen toemelje oer it leech,
De scries op ’t pealtje seat daer;
As ’t stil ind stiller wirdt yn ’t roun,
De minscen ’t fjild forlitte,
Ind sjongend oer ’e griene groun,
Reidmoscjes boartsjend sjitte;
Ind fier ou op ’e stompe toer,
Yn ’t jounliacht blinkt ’e hoarne,
Wylst opkomt nei it oasten oer,
De gouden folle moarne.
’t Is rom ind wol my om ’t gemoed:
Dy djippe frede ind wille,—
Dat jouwt sa’n reast, dat docht sa goed,
Ken unk ind unmoed stille.

WHEAR IK FEN HÂLD

Whear ik fen hâld!
Fen lân ind sea ind wetter,
Ho wider mar ho better;
Fen bosc ind wâld.

Fen ’t rom gesicht,
Dat rikt oer grins ind mjitte,
Dat ’k sjoch yn wyde fjirte,
Ind by my ticht.

Fen ’t djippe blou,
Dat ’k troch ien wolkengloppe,
Sa fier, sa heech dear boppe,
Sa graech oanscou.

Eak kleur ind foarm,
Fen al dy tuwsen wolken,
Dy drieuwe uwt himels kolken,
Troch koeltsje ind stoarm.

Dy al de pracht,
Fen ’t gloeijend jounljacht drage,
Ind dy de blyde dage,
Tooit mei hjar ljacht.

Whear ik fen hâld!
Fen wyte haech ind kriiken;
Fen foarsce stammiche iiken,
Sa griis, sa âld.

Fen ’t hearlyk liit,
Fen nachtigalen tongen,
Dy ’k hear yn ’t boskje sjongen,
Fen doue wiit.

Fen kleur ind liacht,
Op bjemmen, huwsen, lânnen,
Fen ’t waeijen troch ’e stannen,
Yn middeisljacht.

Fen ’n waerme dei,
Dy yn Septembermoarne,
Oan struwk, oer haech ind toarne,
De spinreach lei.

Fen ’t noarderljacht,
Dat as ’t oer de ierde donkert,
Yn tuwsen kleuren flonkert,
Hjir foars, dear saecht.

Fen as ’k jouns let;
De ljachte stjerrebollen,
Yn myllioenen tollen,
Nei ’n iiw’che wet,

Troch heecher hân—
Sjoch scitterjen ind blinken,
Dat laedt ta djipper tinken,
Nei ’t beaste lân.

IT LJURKJE

Aerdich ljurkje,
Mei dyn kroantsje,
Op it kopke,
Sisz, wher wierste,
Do de sniestoarm,
Oer ’e mieden,
Soese ind jage;
Ind do ’t oergong,
In de loft wer,
Klear ind iepen,
Mar eak gleasich,
Fen ’e froast wier,
Dat fen ’t friezen
’t Knapte ind kreake—
Sisz whear wierst do,
Lyts leaf bearn?

’k Hie dy sjonger,
Fen ’e maitiid,
Net whear murken,
Sont as ’t bretste,
Op dyn aikes,
Ynne finne,
Onder ’t tropke,
Deade ruwchte;
’k Seach host’ de eachjes,
Smeekend opsloechst,
Doste seachste,
Datst ontdekst wierst
Nei my hinne;
’k Koe ’t net uetstean—
Ind meilijen,
Woarde wekker,
Yn myn hert.

’k Sparre ’t neastje,
’k Sparre de aikes;
’k Sparre ’t ljurkje.
Mar myn leave!
Sisz my nou dochs,
Whear ha’sth al die
Lange tiiden,
Lange nachten,
Slept ind scoele?—
Ind do ’t foelste,
Fen it onwaer,
Ind fen ’t friezen,
Einlinchs oer wier,
Hearde ik iendris,
Ien Maertmoanne,
Op ien moarntiid—
Noch wier ’t rou waer,
Tiche buijich,
Uet it Noarden,
Soms noch sniewyt—
Mar eak sinne,
Myld ind freunlyk—
Hearde ik ’t liit
Fen myn ljurkes,
Dy ik de oare,
Simmers, moochlyk,
Noch yn de aikes,
Mei it alde
Ljurkje, foun hie—
Ind hja songen,
My de freuchde
Yn myn hert.
Whent de stimminch,
Dy min yn jins
Eigen binnenst,
Omdraacht, jouwt eak
Wearklank oan de
Toanen fen de
Greate scepping.
Hjir is ’t blydscip,
Dy de ljurkjes,
My yn ’t foarjier,
Yn hjar onsculd,
As de earste,
Ta de eare,
Fen de greate
Wiize Scepper,
Ta song ha.

MINSCENGREATENS

Ik ear gjin adel, gjin fornamens;
Ik drieuw mei soks de spot.
Ik kin gjin hear, ik ear gjin hear—
Ik ear gjin hear, as God.

What scil dat buwchjen doch bistjutte,
De minscen foar eltsjoar!
Hja binn’ gelyk, gjin ondersceid,
Yn dit as dat, sciedt hjar.

Wy binne allegearre minscen;
Net heecher stjit de ien,
Yn wirklykheit, boppe oare lju:
Lykwol sa mennich ’t mien’.

Mar minsc to weazen, net to hjitten,—
Yn de allerbeaste sin—
Fen de echte stimpel weaze minsc—
Dy fynt min baere tin.

Dear ta heart streefjen, wirksam waezen
Ind handeljen nei plicht,
Mar onforwrikber nei it doel,
Al falt it fier fen licht.

LIBBENSKREACHT

Knobbelyke iekestamme,
Dy gjin jerrems kinne omklamme—
Griis fen jieren, jong fen kracht,
Laitsjend om orkanen macht;
Dy fen brekken, noch biswyken
Wit, fen fallen, noch fen wyken,
Byld fen folle manlykheit,
Whearoer hondert jier him breidt!
Mooi bist as de simmersinne,
Oer dyn bledpartijen hinne
Ljachtet, ind it frisce griin,
Mingelt him mei goud ynien.
As sy ynne wyntsjes waeije,
As sy swaeije ind ramaije;
Eak by heartsdei, as dyn kruen,
Blinkt yn ’t bonte nijjiersbruen.
’t Bloed fljocht bruwsjend dy troch d’ ieren:
Folop toane ’t dy de spieren,
Ho dyn stamme, yn tokke ind blead,
Libbenskraecht ind foedsel heth.
Ja ik mei dy sa graech lije:
’k Sjoch yn dy de greate frije,
Dy foar stoarmen net forfeard,
Ues er opwiist, ind ues leart,
Pal to stean op ’s libbens baren,
Troch ’e klippen ind gefaren,
Dy wy mette underweis,
Op ’e greate libbensreis.

JAGERSLIJEN

What binn’ dy jagers greate sloawen!
Oer kluetrich boulân, hin ind wer,
To strampeljen, mei greate learzen,
Troch haechen hjir; troch toarnen daer;
Dat oer ’e hannen ind ’e holle,
It bloed yn greate kobbels dript,
Wylst hja fortiist noch yn struwellen,
It haeske uet it leger wipt,
Ind lang al buwten scoat die flugche,
De elzewâl al lâns roun is,
Hast uet gesicht, oer foarch’ ind sletten:
Sadat de lette scoat is mis.
What binn’ dy jachers greate lijers!
What honnebrea mei ijnnebloed,
Yn hazzeplom daer oen bidroegche,
Is kost foar rjuchte jachersmoed.
Ind dat oppluesje onder ’t jeijen,
Of wol delfollen achter ’t reit;
What tanich wetter uet ’e slodze,
Whearyn Apollo griempt ind peit.
Ind mei de holle hân uetdronken,
Dat is it lekkre jagersmiel.—
’t Is eak wol dat de jagers ’t treffe,
Wannear de keutelparren giel,
Fen d’ âlde heeche parbeam drippe,
De jagers dy fen boppen oaf,
Oer ’t hiem wer nei de strjitwei komme,
Dy nimme dan de wei troch ’t hoaf—
De keutelparren moatt’ ’t ontlije:
Ien Esaushonger hawwe hja;
Ien neildraei yn it spinhuws; ’t stoltje
Dear ou, ind dan is ’t: fret mar ta.
Ien twintich moaijen ynne weitasch,
By hazze ind patryzen yn.
Oars goede froede lju dy jagers,
Sa ruwch nou; oars sa froom ind fyn.
Ind den dat swetsen ind dat lychen:
Latyn ind flokken, raer ind luwd,
Foaroarsake troch ’t fake prieuwen,
Djip uet ’e romer sonder foet.
Dan komme sy ien boer to mjitte,
Mei ’n sek as puwde op ’e reach,
Ind freechje as dy ’t haske jinsen,
Eak ynne leatste dagen saech....
„Ja, seit hy, ’t is net lang forlyn noch,
Dat ’t haske yn it leger lei”;
Mar net dat hy him oppe reach heth....
Hja jinne nou dan by ’n oar wei,
De jagers stompe foart om ’t haske,
To siikjen, dat al lang op reis,
Nei ’t kroemhout is, dear ’t ploemich feltsje,
Oaf helle wirdt fen ’t lekk’re fleis.—
What binn’ dy jagers dochs al lijers!
What binn’ it greate stumpers eak!
Dan swalkje, bodje, lije, swiere,
Ind soms den noch ien oarmans gek.

SIMMERMOARN

Moai hearlyk moai, sa hearlyk klear,
Sa rijn ind ljacht as ea myn eagen,
De greate scepping om my saegen,
As disse kear—
Is ’t om my, boppe mjitte,
Neiby, ind ynne fjirte.
De suedewyn sa lij, sa lau;
De loft sa djip, sa wondre blau,
Ind ’t rom foarsciit, fier om my hinne,
Sa onbegrinsd hast, klear ind frij,
Ien inkle beam dear; neijer by,
Ien lân fol blommen; troch ’e sinne,
Mei gouden ljacht biscynd.
Wylst honderdstimmich sjonge,
Mei unfoarmoeide tonge,
Ien koar fen fuwchels; ’t tynt,
Fier ou wei; ind whear tichte,
Uet grouneleaze lichte,
As holpyp uet ien oargel op,
Ind bruwst sa nei omheechens,
Ta d’ alderheechste top,
As tonchert djip omleechens,
Yn swiere bassen wei,
As ropt mei saeft geklei,
Yn weake molaccoorden,
Ien trek nei fremde oarden,
Ien stil forlanchjen foar,
As luwkt mei frije wjokken,
De geesten onforscrokken,
Nei ’t salich koar.

SPOEKERIJE

Meenze Hindriks gong by jountiid,
Sawhat tsjin saun uwre foart;
Ind uws Karo wier wher mei roun,
Meenze droech ien doekfol guod.
Hearstwaer wier ’t, mei noardsce stouwers,
Ind eak tsjustre moarne wier ’t;
Ja sok tjuster waer, dat min niks,
Om gjin hinne undersciedt.
Sa gong hy de Twyz’ler lânnen,
Ind de iensomme Wedze uet;
Do ’t Wyldpaed, nei ’t Zweagerfean del,
Whearoan ’n stjustre loanne sluet.
Dy del moast hy, woe hy komme,
Whear hy joun noch hinne woe.—
Tjuster bleau ’t sa dat hy om him,
Sjean noch undersciede koe.
Karo hie nei honnemode,
Sa as ’t heart, foar ’n goede houn,
Uet ien stadich sueteldrafke,
Foar syn selscipsman uetroun.
Ind op iens keam hy sluchtstutsjend,
Stil whearom op Meenze ta,
Sloep do efter Meenze hinne;
Meenze tocht’ what mei hy ha.
Noch wist hy net what er scoele;
Bang weast hie hy nimmer noch,
Net foar spoekjen, net foar tsjoenen;
Mar nou pakte de eangst him doch.
’t Wier sa ienlyk om him hinne,
Al ien uwre hie hy gien,
Ind yn hiel die lange uwre,
Mette hy gjin inkle ien.
Daer kaem by dat Hantsjeloanne,
Eak mar etfen weastlyk lei,
Whear it eak al lang net plues wier,
Nei dat de âlde oerleewrinch sei.
Oars as oars wier ’t, sei him Karo;
Ind whearom gean dat koe net;
Stap foar stap foaruet arbeidsje?
Ho to dwaen, mar net biredt.
’r Farde ien wynfleach troch ’e tokken;
Spoekich raesde ’t, fier ind nei;
Noch ien stap twa ind dear seach er ’t,
Foar him boppe oer ’e wei,
Tsjin it tsjokke loftrom by him;
Fremd ind great, ind mâl ind wyt:
Wier hy fen it switten waermwoarn,
Nou waerd hy fen eangsten hyt,
Dat it swit him ronom uetbriik;
Ind hy raesde, luwd fen scrik,
Mei ien roue gil dy fierou,
Heard waerd, do op ’t eachenblik,
’t Freaslyk spoeksel libben krige,
Zweefde, gonch, wei wier ind kom,
Foarmleas; freeslyk to aanscouwjen,
Libjend; him beweechjend, stom....
Ind as gongen de eagen iepen
Him, wylst hy noch dyggre ind seach,
Seach hy sljochte Beits der boppe,
Dy dear har scjin himd oanteeach.

MYN BEARNEPLEATS

Whear dat ’k myn eagen draeij as kear,
Fetsje yn ien scilderij ik ’t gear,
De strjitwei dear, dy griene sinchel,
Sa breed ind rom, whearyn ’t geminchel,
Fen ljocht ind donker, griin ind goud,
Oafwikselt op it iekenhout.
Ik sjoch de Kootstermouneroeden,
Mei fikse gong yn ’t roun har spoeden,
Ind den ues hiele Twysel lâns,
Hjir plaetsen lytser; dear mear mâns;
Ind ken min d’ âlde tuwr ind tsjerke,
Daer boppe huws ind bjemmen merke;
Fier sjocht it hoarntsje fen ’e tuwr,
It boppelân ind mieden oer.
Dear sjoch ik eak de greate scuorre
Fen d’ âlderlyke pleats; de muorre,
Fen aftren yn ’e sinnescyn,
Sjocht it hiel fier de finnen yn.
’k Sioch d’ iekesinchel; ’n heeche ryge,
Sa heech as oars gjin, great, ind tyge,
Fier ou to sjean ind swier ind dik,
Forscate d’ronder, whear ien stik,
Oafkoe, dat ’t noch ien beam koe hjitte,
Mei breede koppen, boppe mjitte;
Ien sé fen grien by simmertiid,
Whear fuwchelfolk it maitydsliit,
Lyt klinkje troch ’e omtrek hinne;
It wier gjin inkeld pear allinne,
Dat ness’le dear ind aijen lei,
Mar eltsje fuwchelsoart binei.
Yn slinchertokken, dy fen reasten
Net wisten, sieten d’ eksterneasten;
Ind bouden houdouen hjar neast,
Op d’ âlde stamme yn twychjes feast;
Faek kaem dear eak pear âldruwken,
To ness’len ynne breede tuwken;
Scelfinken songen maitiids dear,
Ind de oare sjongers allegear,
Dear neast yn jonge elzebjeammen,
Dear by lâns hearde min de stemmen,
Fen houtekster ind fen patriis,
Elts op syn eigen trant ind wys.
Daer tige ynne smoute ind droechte,
Oen ’e graeftskant, foarscuwle yn roechte,
Yn ongestoarde frede ind reast,
Hie it patriiske eak har neast.
Op de els mei kamperfoolje omflochten,
Whear jonges ’t aerdich neast net sochten,
Wier it houteksterneast ind broed,
Uetprakkeseare; ’t plak hiel goed,
Mar Heit dy kaem, ind Heit dy huwchde,
Gjin klieuwen dear, allinn’ hy buwchde,
De slappe beam what nei him ta,
Ind mei ien hie hy d’ aijen sa.
Daer sweefde ’t gielgousneast fen wolle,
Jin alle simmers oer ’e holle;
Wier ’t bledguod fen ’e bjemmen earst,
Den foun min ’t seldsom neasje meast.
Ien haske lei mei d’ eagen iepen,
By de reedsmourre ris to sliepen,
Fen what branettels yn it scaed,
Op healwei tuscen reed ind paed;
Dy siet sa reastich daer allinne;
De hinnen stienen daer omhinne,
En ’t wie as hâlden hja dou rie,
What foar ien wonderding dat wie.
Heit roap de hinnen daer fen dinne,
Oars mocht it bruentsje hinnerinne,
Ind ’n jager makke ’t dernei kjel,
Ind lei it dea yn ’t leecher del.—
Daer wier ’t by simmerdei sa scaedich;
Daer reastte it noflyk, kuire ’t aerdich,
Binammen oppe tichte reed—
Ien hearlyk paed, sa moai, sa breed,
Ticht twiscen elzewâl ind haechen—
Ja hearlyk wier ’t, nei simmerdaegen,
As nei ien lije waerme dei,
It wyntsje him to sliepen lei,
Ind boppe ien bytsje lei to sygen,
Yn d’ alderheechste griene twygen,
Mei ’n asemtochtsje, saecht ind soel,
Wylst ’t moanljacht troch ’e bledden foel.—
Fol klear ind helder wetter rinne,
Daer wîde ind djippe grachten hinne,
Oan trije kanten fen it huws;
Daar mincht de wyn syn saeft gebruws,
Him yn it saefte wetterfluestrjen;
Daernei stie ik sa faek to luestrjen;
Ind ijntsjes boartten ’n koarren nei,
As duwkten onder wetter wei.—
Foar huws stien’ trije lynebjeammen,
Dy minchelen hjar luwde stemmen,
Yn al it luwde wyngebruws,
Fen d’ oare bjemmen, om it huws.
Daer stienen heeche wylchen achter
It huws, ind esken, elk as wachter.—
Yn tyden as er wetter foel,
Ind heecher tynde yn sleat ind poel,
Den slepte min by ’t luwd gekletter,
Fen ’t troch ’e pompen stroomend wetter,
Dat fen ’e boppelânnen oaf,
De rinwâl del kaem, ind om ’t hoaf,
Syn wei nei de Sânsleat ta sochte,
Dy ’t yn de greate fearten brochte.—
Daer gong it libben saeft syn gong,
Daer wenne ik ind wier daer jong.

HIRDRYDERIJE

As heartsmis luwde wynen blaeze,
Ind hachels omme gleazen raeze,
Den thinkt min oan dy blyde tiid,
Dy nei de wylde Octoberfleagen,
Mei speechljend iis de wylde weagen,
Bileit, oer mar ind flakte ind wiid.

Gean treurich den daer troch ’e fjilden,
Dy okkerdeis hjar scat noch tilden,
Fen ’t griene gears, fen ’t rypjend siid;
’k Sjoch dear nou oare wille huwsjen,
As ’t waeijend gears ind ierensuwsjen,
Om jin yn ’t roun bij simmertiid.

Daer jinsen sjoch ik flaggen waeijen;
Daer twisken ’t sweefjen, it ramaaijen,
Fen ’n yneleaze minscesé;
Luwd spyljen hear ik daer de hoarnen,
Daer steane Friezen jimme soanen,
Ta ’n Frysce earewedstriid ré.

Ja daer is nocht, ja daer is wille,
Foar wha syn libbenslot ken tille,
Ja daer is nocht ind wille op ’t iis;
Blieu Friesen, daer de hirdste ryders;
Blieu Friesen, Friesen wirdich; wyders,
Gjin inkle winter sonder iis.

YN APRILMOANNE

Ik sjoch de leave maitiid kommen;
It ljurkje ropt it luwd ind fier,
Dat wher de moaiste tiid fen ’t jier,
Mei ’n scat fen allerhande blommen,
Yn mieden, finne ind fjild wher is;
De ljeawe sjonger is net mis,
Sadat wy nou it allegearre,
Uet sjongers muwle it sjongen hearre.

Mei’n iepen hert ind iep’ne eagen,
Gean ’k nou troch ’t iep’ne romme fjild.
Sjoch ho it oer ’e mieden tilt!
’t Moai waer gjit baerjend, op ’e weagen,
Fen ’t frisch noardoasten, troch it lân,
It is as wier ’t ien offerbrân,
Fen hiel Natuwr, die wyrooksgeuren,
Fen allerhande blommekleuren.

FRYSLANS ROM

Dat griene lân is sulwren lân;
’t Jouwt twaris rinte deis,
Yn rinnend sulwer ta de rân,
Fen d’ amer bruwsjend, elke reis.

Dat griene lân is gouden lân;
’t Jouwt iedre wike ien gouden fet,
Mei flyt, ind kennis, ind forstân,
Ind tige sindlykheit biredt.

Dat hearlyk lân is ’t Frysce lân;
Daer leit ien waes fen wolfeart oer;
Fen Drinth ta oan it salte strân,
Daer is ’t ien heeche titel, „Boer”!

Dat is by my it rykste lân,
Dat ’k op ’e wide wereld kin,
Ien lân fen noat, op klaei ind sân,
Fen buwter, fé ind oangewin.

Dat Frysce lân is hearlyk lân:
Syn greid sa mollich, as fluwiel,
Dy rikt de bouwen soms de hân,
Mei boekweitwyt as koalsiedgiel.

Ja hearlyk bist myn Alderslân,
Myn dierbre Alderlyke groun;
Dy troch hjar flyt, mei sterke bân,
De wylde salte baeren boun.

Ja Heitelân ind Memmelân!
Dyn froulju binn’ foarneamd as scjin,
Dy binne sindlyk as de brân:
Sa scjin as sulwer, as oars gjin.

Dat lân is by my ’t leafste lân!
Ind hie ’k gjin lân ind hie ’k gjin thues,
Ik stie daerta net yn bistân:
Ik koos dat Fryslân wol foar ues.

BY ’T FIUWR

Noflik sit,
Ind fredich, it
By it ljachte gljurke,
Fen it baenend fjurke,
As de wyn,
Scerp ind fyn,
Jaget wyte flokken,
Troch ’e bjemmetokken,
Om ’t uwlboerd syn nokken.—
Blom by blom,
Komt ronom,
Langsam op ’e gleazen,
Foar ien diel bifaezen:
Freamde blommen, hjir ind dear;
As juwiel, hja allegear.

’t Ruwset luwd,
Om it boerd,
Fen ’e scuorstien; ’t boldert
Hieltiid, sonder holdert;
Wylst mar wei,
Hiel de dei,
’t Jaget omme muorre,
Dat sont juster duorre.—
Lekker is de gluorre,
Op ’e hird,
As ’t joun wirdt,
Ind ’t mar wei onwaeret,
Ind mar niks bedaret,
Dat ronom de swarte groun,
Onder snie leit mei de joun.

Nearchens sit,
It, dat ik wit,
Nearchens, nearchens better,
By ’t onwaergekletter,
Yn it thues,
Yn jin hues,
By de onwaersfleachen,
Dy mei wylde pleagen,
’t Griene bosclof reachen—
Whear op ’t least,
Min de reast,
Syket onder wolle;
Lokkich, dy syn holle
Delleit dan, formoeid ind warch,
Reastich binnen, sonder suorch.

MYN HEITELAN

Scoe ’k jimme, bergen leaf ha kenne,
Ind mei forwondring op sjean nei,
Ho ’t jimme troch ’e wolken boarje,
For jins forbaesde blikken wei?
Ho ’t jimme oer keunychryken sjogge,
De wyde fiere grinsen sels!
’k Seach jimme yn sa folle spitsen:
Yn Landskroan, Bloksberg, Drachenfels;
Ik seach de wolken oan myn fuotten,
Har foarmje, har oplosse yn damp;
Ik seach de krachten fen natuer daer,
Yn opstân, yn foarwoede kamp,
’k Seach ’t wetter daer yn breede stroomen,
Mei flugge loop troch ’t breede dal,
Hjir ruwsjend, tuscen heeche rotsen,
As springe yn ien wetterfal.
Och, my is ’t daer ien fremde waereld,
Lykwols it ek yn ’t earst wat boeit.
’k Bin daer net thues, whear tsjin de rotsen,
De druef oan Ryn as Ahrstroom groeit.
Ind priisje Bontekoe, Burg Ahre,
Ind dog fen ’t wite Krues heech op,
Trochkruesje ’t foarse Sângebergte,
Sjoch del fen Drachenfels syn top:
Myn bergen binn’ ues heeche terpen!
Ues heeche bouen op ’e klaei,
Ind de mei hout biwoeksen wâlden,
Mar sonder tuorre rots ind laei;
Ind myn Sânbergen binn’ sédyken!
Ik neam s’ien ring wol fen smaragd,
Oaf leaver noch ien gouden ketling,
Dy foar it ségeweld hâldt wacht.
Ja daer fen dinne sjoch ’k om fjirren,
’t Lân dat ik leaf ha, dat ik min;
Né daer ontbreakt niks oan, volstrekt niks;
Daer is myn libben, daer myn sin.
Ik sjoch myn Ryn, myn Ahr, myn Bode,
Yn Moark, yn Lauers, Boarn ind Ie,
’t Wier better my do ’k oan hjar oewers,
As oan dy fen ’e Rynstroom stie.
Dyn doarpen ind dyn boereplaetsen,
Myn Fryslân, op dyn terpen bout,
Yn griene bjemmen as foarscule,
Ind om har hinne ’t koalsiedgoud,
Dat is my ’t moaist gesicht, ’t gjit boppe,
It scilderachtige fen ’t puen,
Fen Ahreburcht ind Rheinfelsmuorren,
Op tuorre heeche rotsenkruen.
Och laeitsje fremdling om sok siszen,
What ’s do moai neamst, is ’t by my net;
De smaken dy forscilje jimmer,
Dy steure oan regel hjar noch wet.
Ind daerom kin ik ’t net oars meitsje,
It moaiste what min each ea seach,
Is Fryslân, ’t lytse leeche Fryslân,
Whear dat ’k eak sochte, whear ’k eak teach.

THUES

Is er greater genot,
As dat,
As min fredich thues is
Sisz?
Ja, dy stille,
Wille,
Fynt min oars net
Earchens;
Nearchens,
Heth,
’t Libben meer waerdije;
’t Reast,
’t Beast,
Whear w’ ues thues delflije.—
Sykje net,
Whear it hert,
Net befredichd is,
Net foldien kin wirde;
Dear is ’t mis,
Whear it hert it net kin hirde.

LEKKER GUOD

De poepen mei har breede boarsten,
Dy ite groue lewerwoarsten;
De Fransen mei hjar snuggre kop,
Dy hâlde ’t mei ien siepelsop;
John Bull, ien man fen ’t fremde boksen,
Dy byt it taeije beef fen oksen,
Ind wat it ’t greate Nederlân?
Ho hâldt min ’t ligchem dear yn stân?
Dearomtrint hath min wijnich soarchen,
Om ’t fleis fen bisten ind fen baerchen;
De mage docht daer wijnich eisch,
Om barchespek ind bistefleis.
Yn plaets fen dat drinkt min jenewer,
Ta sterking fen it hert ind lewer,
Ind ’n romerfol kost mar ién stuwr;
Daerfoar heth min den kraft ind fjuwr,
Ind allerhande eigenscippen;
Min hucht mar ’n gleaske fol to wippen,
Of ’t ypenbieret him sa goed;
Whet wirdt min sterk, whet tynt de moed,
De lafaerts wirde greate helden,
Ind ryk, wha nimmen oars nooit telden.
Ind daerom is it, dat sy deis,
Jenewer krije ind gjin fleis.
Sa’n ien groeit ta’n jenewertontsje:
By de broeksbân komt earst ien rondtsje,
Ind dy wirdt njunkenlytsen gau,
Ien ijntje koarter, wirdt to nau;
Den knipt de scoar deryn ien hapke,
Ind naeit dat ticht mei ’n hânbreed lapke,
Ind de broeksbân kin foar wher feast;
Sa gjit it whear what wyken beast,
Mar lang net wol de broek him scikke,
Ind kin de knoop ’t knoopsgat net rikke,
Ind wylst de man syn roes noch sljipt,
Den wirdt de bân whear stikken knipt,
Ind whear tanaeit mei nije lapkes:
Hiel moai ind sterk, yn ’t koart: hiel knapkes.
What leecher ind oan d’ afterkant,
Der sit de broek ta boarsten spant,
Dear hinne is dy jenewer sakke,
Dy yn Sciedam min ta nou makke.
Sa fynt min dy jenewer whear,
Oan ’e rounijn; fen ’t mantje daer.
Min ken ’t wol sjaen, ien dy sa borrelt;
Dy gjit sa swier, krekt as er kuorrelt,
Ind gjit hy: ’t is as dreunt ’e groun,
Min tinkt yn stilte: dy is soun.

NIJE MODEN

Dat slintert freeds de nijstead lâns,
Yn fremde klean, wol op syn frâns,
Ind oan ’e jurken sleepen;
Net mear mei scelc, as scoat, as jak,
Mar oan it gat ien hiel great pak,
Fen poffen ind fen reepen.
It is as ik er fen bisou,
Ien fuwlens fen ien kjelle kou,
Hath daer gelykenisse,
Scaet my yn ’t sin, sa tige mei,
Ind sjoch my sa’n oerdwaelscens nei,
Den scist it sels eak sisze.
Dat hiele spul dat hjit kostuem;
Dat heth ien smoarche lel har luem,
De weareld ynscopt, ind Frysinnen,
Dy oars fen ’t alde rjucht ind sljucht,
Noch hâlden, wyn’ hjar ynne bocht,
Ind bin forwyldere fen sinnen.
Dat heth it wuft Parys ues dien,
Ind ’t flaeijend poependom meiien,
Dy mei hjar gleade tonge,
Fol Duetsk, Frysc, Hollansc ongemak,
Ind mei ien trypen lapkepak,
Bylâns de boeren gonge.
Den is it earste: „Dag Juffrou!
Ho gaet er met, ho gaet het nou?
Met de famylje ind kinder?
’k Hab schöne stalen mitgebrocht:
Für Tietje ien jurk naar dasz ik docht,
So als der wenich binn daer;
Ich had Sie al in Stadt verwacht,
’t Is glaube ich al ein maand of acht,
Dat Sie letzt bij ons waren.”....
”Ja! ’k wyt wol what de keapman mient,
Jou hiene uetstel ues forlient”—
(”O Ja! dat deed ich garen.”)—
„Om keapman to foldwaen op tiid?
Onmoochlyk; ’t misgewas fen ’t sied,
De leeche buwterpryzen....
De bisten joegen lang net fiks,
De fette baerchen groeiden niks,
Ind rottrich wiern’ de tsiezen”....
”Och ’t is doch ein klein somke mar—
Sechs hoenderd gulden füntich gaar,
Die rechnings mit elkander;
Acht nieuw costumes, ind den noch,
Die kleinen posten; alles toch,
Nicht vieles mit elkander;
Ich weet dafür ein guten Rath;
Mein guter juffrau dasz nicht schadt,
Ind tusschen uns dan bleibet:—
Wy schreiben mar ein kleine Schein,
Dasz wir das beide einich sein,
Das Ihr dann unterschreibet;
Dann kieze Sie aus meine Stahl,
Ein neue Stoff naar ihre Wahl,
Im reek’ning mit begrepen;
Dan zahlen sie nur vier procent,
’t Is anders fünf, Sie wol bikind,
Die eins is weggestrepen.”
„Dat saekje blieuwt dan mar, blau; blau!
Nou ja ik teekenje mar gou;
Ues fjouer jonge fammen,
Dy matte oars eak meidwaen doch,
Dy binne lang net moai genoch,
By mennichien; bynaemmen
By Ruerdboer’s greate frouljubern;
Tsjin sokken jouw’ ik noait forlern,
Ind ’t is gou Ljouwtermerke.”
„Ja beaste juffrou, ’k sech altijd,
Min gaet mar soetsjes mit de tijd,
Ind laten niks mar merke.”—
Sa’n poep it daechlyks kouefleis,
Ind dan foarstjinnet hy noch deis,
Ien twintich goune oan boerinne.
San poep wirdt ungemirken fet;
Mar whear met soks dochs, ier, as let,
By wyle as tiid, yn ’t ijn doch hinne?
Ind scoe ’t eak komme kinne, dat,
Yn letter tiiden, hjar it lot,
Dy jonge fammen tsjinstber makket,
Ind hja op ’t aldersplak om lean,
Ta himmeljen ind scrobjen stean,
Dat iens sa fier hjar heechmoed sakket?
O ’t gjit forkeard, sa dwars forkeard;
’t Gjit alles op, yn pronk ind steat,—
Whear pake ind beppe swier fuor wrotten,
Whear tachtich jier ta nedich wier,
Whear ’t foargeslacht foar bodde hie,
Om iens ta stean op eigen fuotten,
Whearoan ja tiid ind wille as nocht,
Jier uet, jier yn ta offer brocht,
Yn ’n saeitsjes baetsje ’t to foargearjen’,
Gjit foart, yn syde ind tibé;
Ind yn fluwiel ind ratiné,
Yn simmer- winterhuodden; fjerren,
Yn ’t folle nei ’e merken ta,
Ind d’ oare deis gjin stuwr meer ha,
De klean bidoarn, fol drank ind tearen:
What need, wy keapje nije wer,
Sa dogge se ommers allegear;
De tiidstroom falt doch net to kearen.”—
Swier hypotheek op lân ind huws,
Ind losse schulden by de ruws,
By de notaris ind by oaren;
Dat duorret sa in jier of fiif;
Dan sjocht ta ’t fynster uet it wiif,
Twa, trije man op hjar oanspoaren;
Dy blieuwe der de heele dei,
Ind scrieuwe mar de hieltiid wei;
Daer wirdt bislach op secretaire,
Op linnenkast ind alles lei,
Ja ryde alles, alles nei;
Gjin hoekje ynne chiffonaire,
Gjin plakje dat forgetten wirdt....
Och ’t falt de âlde lju sa hird;
De liifdraecht fen hjar beaste âlden,
Ind al it sulwer, al it goud,
De klean daer hja yn binne troud,
Fen alles dat, wirdt boelguod halden;
Dit wirdt de âlde ljue to slim,
Ind ’t scriemen dat forstikt de stim,
Hjir is gjin uetkomst mear to fynen;
’t Reeu ind bislach ind alles foart;
Op ’e âlde dei noch oan ’e lod,
Dat gjit troch ieren ind troch synen,
De âlderlyke plaets forkocht,
Sa as min al foar moannen tocht.—
Ien nimmennet, sa as min tochte,
Dy by boer’s Bauk ien blouke roun,
Dy is nou hear fen hues ind groun,
Dy wier ’t, dy plaets ind lânnen kochte.

YNOARDER

Nou is de saek ynoarder mannen!
De greate saek fen ’t onderwys!
Nou matt’ jimm’ swije, roppers, raesers,
Ind byn’ de tonge, gek, ind bys;
Bouw scoallen op nou, as paleizen;
Dat heart sa by dy greate saek;
De geest dy wol fatsoenlyk wenje;
It onderwys waez’ libbenstaek.
’t Is foar jins jild ind foar jins moeite;
Folstrekt to djoer net, minscen kocht;
Nou ha ’t myn foun, whear ’t hinne moeste,
Whear min sa lang, sa lang nei socht.
Scoe daer noch immen komme kinne,
Dy twyfeljend oan ’t scouder luwkt,
Dat ta de beaste aller saeken,
Ind jild ind moeite wirdt misbruwkt?
Jouw oan ’e masters trakteminten,
Mear yn oerienstimming mei ’t ambt,
Whear mennich mei saun honderd goune,
Yn lijen ind om breasoarch kampt.
Jouw hjar op ’t minst twa, trije tuwsen,
Dy minscen ha sa’n swiere taek;
Whant tink er oan, dat binn’ herfoarmers,
Ha waerelds omkear ynne maek.
Dy ha de takomst fen it mincsdom,
Fen wysheit swanger, ynne hân;
Ja yn dy mannich uetfoarkoarnen,
Daer setelt kinnis ind forstân.
Whear d’ âlde Grieken ind Romeinen,
De wyse holle om brutsen ha,
De kinnis fen dy djippe thinkers,
Scrieuwt min oan elke master ta.
Sa fier is nou de tiid foaruetgong!
What noch de takomst ues jaen scil!
To learen yn dy ”schoolpaleizen”
De wysheid, ik stean er by stil.
Mar dit doar ik wol foaruet sisze,
’t Is ’n woldaed for it algemien,
Wirdt hjir ind daer by burgerljouwe,
De brogge er om what tinder snien.
Omdat de hoofdlyke beleastinch,
Om ’t onderwys forduwble wirdt;—
Daer scil ien bron fen seine untspringe,
Whearuet de geest syn scatten put.
What binn dy stof’lyke belangen!
De geest dy heth ien oare eisk;
Dy is forhewen bopp’ ’t aldeische,
Dy frechet net nei brea as fleisk.
Och dy bihoeften, ’t is ien dommens;
Soks fuwchet net de rjuchte minsc’;
Daer binne heechere bilangen,
Daer hinne strekk’ jins doel ind winsc.
”Men moet toch immers niet vergeten,
’t Geen men in ’t leven daag’lijks ziet—
En ’t is ook waar,—dat kind’ren weten,
Gewoonlijk eigen best nog niet.”
Ind mat er ien den ek biswyke,
Ind gjit eak yn de undergroun,
Dy fijand, fen de sterke tydgeest,
De hongerdea op ’t slachtfjild foun—
Oer ’t graef fen sokken scynt de daege;
It nije untstitsen geestesljocht,
Troch fette scoalopsjugchers de ierde,
Ta ’t fel outaerde minscdom, brocht.
What sisz ik daer, what woe ik sidze?
De minscen binne better woarn:
Fen moard noch diefstal heart min langer,
Faillissementen net mear fen.
Fen ’t tichthuws breakt min gou de helte,
Ind mei ien jier as what hiel ’t oaf;
Dat komt dat daer gjin mear bikleagden,
Yn tyden kommen, foar it hoaf?
Whear mei nou dy foaruetgong sitte,
Dat ’t minsdom nou sa better wirdt,
Ind dat it yn de leatste jieren,
Sa hirdt foaruet gjit; tige hird?
Dat sit yn ’t nije scoallebouen,
Fol fen lokalen—sonder lins:
Sa boue sy ien nije scoalle,
Mei mear as hunderd; ’k mien yn Grins?
Min sei, it scoe gjin scoalle wirde,
Mar dy wier mis, myn goede man,
Hy sei, it scoe ta ’n tichthuws tsjinje;
Dy stumpert wist mar neat daer fen;
Whant dat is ommers licht forklearber;
Wha scoe noch tsjustre dingen dwaen!
Forljuchting hath al ’t kwea forjage:
Daer is it nou to ljacht ta woan.
Ja scoalwetmannen, jimme d’ eare!
Daer komt ien krueske jimme ta?
Foar jimm’ bemoijinch ind tawijinch;
Ien ridderoarde matt’ jimm’ ha?
Ja eare wha de eare takomt!
Ja eare oan dat great forstân:
Kappeyne’s boarstbyld prykje ronom,
Foar elke scuolle yn hiel it lân?

FRYSLANS WÂLDEN

Ik ha dy leaf myn Fryslân,
Mei dyn poelen, mei dyn boscen,
Mei dyn ticht biwoeksen dyken,
Mei dyn wâlden, smout ind scaedich!

’k Ha dy leaf mei brimmereide,
Grien fen tokjes, giel fen blom,
Ind dyn susterke, de heide,
Bijelkoar yn it ronom.

Ind dy lytse, heidrabyntsje;
Sjongerke foar hutte ind kluws,
Dy mei ’t mylde foarjierswyntsje,
Ropt de berntsjes uet de huws.

Wenje fredich, wenje aerdich,
Yn dyn heideboscjes, griin,
Bruen, ind hunnichswiet, ind scaedich,
Mei dyn lytse, ien oarenien!

’k Ha dy leaf, mei bloue poelen,
Whear de swaerte markol sylt,
’k Hear dear flugche stinsen goelen,
Mei it oare fuwchelwyld,

Whear de kamperfoolje-blommen,
Wierook sjidsje yn it roun;
Hear ’k de nyvre bijkes brommen,
Ynne loft, ind oppe groun,

Whear yn ticht biwoeksen wâllen,
Eak de wyte haeche bloeit,
Ind yn leeche wiete dâllen,
Koets op wylchenmoesen groeit,

Whear fen d’ âlde iekestobbe—
’t Bledderich uetscetten hout,
Omme djippe drinkersdoppe,
Tsjin de âlde dyk oanbout,

Mei de jonge fleareloaten,
Hjir ind daer ien jonge tiin,
Ind de koets mei foarse scoaten,
Hjir ien tropke, daer whear ien;

’t Al mei wynsels as omstring’le;
Ind mei toarnegriin trochkruwpt;
’t Blossemwyt, mei griin trochming’le,
Dat uet kriik ind kantsje gluwpt;—

Yn dat lytse paradyske,—
’t Moaiste plakje yn ’t hiel ronom,
Whear de maityd ieder ryske,
’t Kleed oanteach fen bled ind blom,

Dear, dear komt ien sang fol wille,
Mei ien molaccoord fol leed,
Whearfen ’t wylde roaske trille—
’t Klinkt sa steatich, fol ind breed.

Ind it gjit troch ier ind synen;
Gjit troch ’e omtrek, wiid ind siid;
’t Scynt omheechens op to tynen,
’t Ienich nachtegalenliit.

’t Is as lit it wyntsje ’t waeijen,
Om dat hearlyk sjongen nei,
Joech fen ’t saefte blossemaijen,
Him mei de earste accoarden wei.

WINTERDEI

It waer is tige wintrich,
Mei fuwle wyn uet ’t oast;
Ind altyd mar wei waeije,
Mei strange, strange froast.

Gjin wolkje oan hiel it loftrom;
De hiele kym yn ’t roun;
Whear jouns de sinne delgjit,
Gjin streekje oan ’e groun.

Ind ynne smoute keamer,
Dy nei it westen sjocht,
Wirdt by ’t gesellich fiurke,
De stille dei trochbrocht.

Dan sjocht min troch de rueten,
De heale oasterstoarm
Hueshalde, yn de elzebeammen
Mei onformoeid alarm.

Dan smit min noch ien talhout,
Op ’t al heech baernend fjuwr:
De griize gjit de grouwe,
De hiele lea jin oer.

Ind gleasich scynt de sinne,
Op ’t bedscet, read as fjuwr,
Ind sjocht mei fuwle kjealdens,
It romme buwtlân oer.

De wettermounen steane,
Mei leeche hekken krues,
Elk mei de kop yn ’t oasten:
De wyn wier daer lang thues;

Hja ha al wyken stilstien;
De kryten binne djip,
Ind stil de wyde brekken;
Oaftak’le ieder scip.

De hiele romte ien iisbaen!
Whear ’t sciedend sinneljocht,
As speeg’lend fjuwr de wiidte,
Mei kâlde blik oersjocht.

Ien man ind fromminsc ryde,
De romme iisbaen oer,
Wylst neat hjar ynne wei stjit,
Rjucht uet, fen tuwr ta tuwr.

My lokket d’ iisbaen buwten,
As ik dat al oanscou:
’t Is tuscen fjouwer muorren,
Yn ienen my ta nou.

Ind buwten nei de marren,
Flean ik de fjilden yn,
Ind jei oer poel ind petten,
Dan tsjin, dan foar de wyn.

Ind kom op plak ind oarde,
Yn fiere fremde romt’,
Whear yn gewone tyden,
Min nearchens oars net komt.

Dan yn forlerne fjirte,
Yn ’t ijndleas fjild forlearn,
Whear min nei alle kanten,
Gjin huws noch lân kin sjean,

Ta loane komme ijnlinchs,
As leech de sinne luwkt,
By ’t boerespultsje, dat dear,
Djip oan ’e kym opduwkt.

Daer wirdt jin ’t paed oanwyzen;
Ind dan whear op ’e gleed,
Wher thues om seis of saunen,
Nei ’n tige swiere reed.

LETTE HEARST

De leaste daelje bloeit yn ’t blomtuen;
Ien lette hynsteblom yn ’t hoaf:
(Fordwaelde fen ’e iere maitiid.)
Fen bjirk ind esk is ’t bledguod oaf;
Hja boartsje ien wylde krijerije,
As dounsje ien fuwle scotsetrije:
Hjar eigen eigen deadedâns;
As flechtsje hjar ta’n lykenkrâns,
Forieniche yn lytse troppen,
Op ’t graef fen gears, ind blom ind knoppen.

Ind alles stjeart sa niunkenlytsen;
Natuer bringt elke dei ien diel,
Fen hjar bekoarlykheit ta offer;
Ind hjar op ’t alderleast al hiel.
Ien inkle dei scynt ’t sintsje lekker,
Ind ropt ien swiete erin’rinch wekker,
Oan maitiids-myldens; swiet ind saeft
O maitiidshearst, fol fremde pracht,
Natuer sa as dou stjits op ’t heden,
For ’t least yn dyn bekoarlykheden!

My grypt op iens ien fremde ontroering,
’k Blieuw sels my hast gjin master mear,
Ik wyt de tiid fen scieden is daer,
Ind daerom wirdt my ’t hart sa tear.
’t Wirdt my sa swier yn hart ind holle,
’k Scoe mei de fuwchels weitsjean wolle,
Forlitte huws ind hoaf ind lân,
It is as scoart op iens de bân,
Dy my oan al it moaije boun hie,
What ik sa moai ind beast hjir foun hie!

Weamoedich sjoch ’k de scerpe kleuren,
Fen ’t giele ind bruene bosclof oan,
Ien flikkering fen ’t sciedend libjen,
Al yn it hert ind ieren stoarn.
Ind iensom sjongt ien lette sjonger,
Mar oan ’e kimen tynt de tonger,
Ind scout mei gleaune wolkenkop,
Luwd dreunend oan it loftrom op:
It wier de leaste dei foar jimmer,
De leaste neiblink fen ’e simmer.

NIJERWETSCE BOEREN

Nou kin min den it boerkjen leare;
Yn ’n bytsje tiid, sittende wei,
Yn ’n lekk’re waerme kagchelkeamer,
As ’t buwten snijt, bij winterdei;
Ind den leart min ’t noch folle better,
As it ta disze tiid leart is.
Ho ’t d’ âlden eak scodholje meije,
Dy goede ljieuwe wiernen mis.
Foar ues forbaesde blikken rijst nou,
De landbou ta de heechste trap;
Yn ienen waerd de landboukennis,
Ien nije greate wytenscap.
Dat gjit mei saunmylsstappen foarwaerts;
Fen noat ind fruchten, baerch ind kou;
Wirdt yn de nijerwetsce landbou,
Hast net meer praet, mar min praet nou,
Mei oare wirden ind benaeminchs,
Daerta fen disse ind giene liend;
Min seit fen Flora ind fen Fauna,
Wannear min noat ind bisten mient.
Min praet fen swefelsuwr ind kali,
Fen alderhande suwr ind kalk:
Ien hiele lading nuew’re wirden,
Te oafladen licht daermei ien tsjalk.
”Hie min daerfoar mar beaste koedong”,
Seit licht ien alderwetsce boer,
Uet Toppenhuezen as de Hommerts,
Ind den mar dik genoach daer oer.
„Né alde hear, hiel oare saeken,
Forfangt de donch fen sciep ind kou,
Min leart de lannen mar draneerjen,
Ind ’t jouwt de beaste fruchten nou.
Sa kryt min nou de donch fen ond’ren,
Leit pypkes djip yn d’ ondergroun:
Dat jouwt den wondre resultaten,
Nei dat min nou den heth bifoun.”
Dat is sa ’t algemiene siszen:
De wetterstand hiel leech; ’t lân droech,
Gjin braekjen hoecht nou meer it boulân,
Ind ploei mar mei de twastutsploech.
O beaste frucht fen lânbouscuollen:
Oars fiouwer hynders, nou mar twa,
Ha ’t nou yn ’t swiere ploeijen maklyk:
Foaruetgong is dat ek, o ja!
Ind nou leart min de hiele ontwikling,
Fen earste kiem, ta folle frucht;
Hja binn’ daer oer, dat nou Natuer net,
Har wirk dwaen scil, misscien beducht.
It bin gjin boeren mear, dy boerkje;
De kennis is sa algemien,
Dat preekers, masters, advokaten,
Oan lânbou allegear ha dien.
Dy wiete ’t better as de boeren,
Dy sette, ’k hearde dat sa faek,
Mei wyze wirden ind betoochen,
De âlde echte boer, oerstaek.
Dy gjit oerbluft wer nei syn buwthues;
Fen ’t rundveestamboek wit hy net,
Mar op ien prikje what sa’n koubeest,
Oan waerde ind gemaeken heth.
Hy kin ien bolle ind ien okse,
(Kin domenijs ind masters ’t eak?)
Wol uet ienkoar, dat sisz ik jimme,
Ind what hy seit dat hâldt goed stek.
Hy heth forstân, ’t lân to bireaden,
Hy gjit mar stil syn alde gong,
Ta spyt fen zaai- ind maaimachines,
Ind kryt ryksdaelders ynne pong.—
’t Is mei gjin praeten goed to meitsjen.
Lit elke landboukandidaat,
Nei lestiid, yn it dongstee scrippe,
Dat hy ien twintich voeren laedt.
Is ’t rijnich, den de baerchehokken;
Uetsmjoksje, mei de kromme reeach,
Sa as min dat by rijn ind ontiid,
Fen de earme boerearbeiders seach.
Den scil sy fiele dat ’t fen sels net,
Mar komt; gjin praeten is, mar dwaen.
Ind tink er om dat holle fetten,
It measte alarm ind libben jaen.

GOD IND DE NATUER

O hearlyk wirk fen d’ Almacht:
Natuer! it al ien wonder:
It loftrom ind it ierdryk
’t Geberchte ind de sé!
Yn it greate,
Fen ’t besteande,
Yn ’t onmjitbre,
Onbefet’lyk—
Mei gjin maetstaf,—
Troch it stofje,
Dat min minscen
Neamt, to mjitten—
Grypt dat heech’re,
Ontrochgroundlyk—
Yn de siel djip;
Docht him fielen,
Syn waerdije,
Syn forwandscip,
Mei de himel,
Daer hy fen stamt;
Ind hy fielt den,
Fen forlanchst ien
Stille trek,
Nei it greate
Heitehuws.

Alles wonder!
Och koartsichtich
Minscestofje,
Dat foar ’t greatste,
It forhewenst,
Heth gjin eagen,
Fen bewondrinch,
Ind to priisjen,
Ind to achtsjen.
Och beklei dy,—
Dy foar ’t wrâldsce,
Foar de goden,
Dyst’ dy selwer,
Hast oprjuechte,
Bidst ind knielste;
Ind foar ’t iiw’che,
Rijne ind wiere,
Dat fen God is,
Net ien blik—
Mar foar ’t ierdsce,
Alles hesth.

Iepen d’ eagen,
Wrâldsce minsce,
Foar it Godlyk
Wonder, dat de
Dei, uet nachtlyk
Swart ind tsjuster,
Tooit mei luester,
Ienich hearlyk—
As it alles,
Whear geboren,
Wirdt to libjen.
Ind de ierde,
Stjit oanbiddend,
Mei ontroerinch,
To foarwachtsjen,
Wylst de dage,
Oer ’e loft fliocht,
Ind de pracht
Oer ’e wolken,
Hearlyk struit.

Slaech de blikken,
Jouns nei ’t westen,
As it jounread,
Leit to blinken,
Oer it loftrom,
Whear uet djippe,
Fjirten stjearren,
Werelden ind
Sinnen koarnen,
Ind de melkwei’s
Sé fen straelen,
’n Koarren kruesje!
Whear ien stutsteer,
Mei har waeijer,
Heechst bifallich,
Troch de romten,
Fen de Iiw’che,
Reastleas kuijert,
Ieuw op ieuw
Wylst geslachten,
Berne binn’,

Hawwe libbe,
Binn’ to niit gong,
Sont hja weast is,
Ind de neisaet,
Troch oerleew’rinch,
Uet it tsjuster,
Fen ’e foartiid,
Fen har heart heth,
Dy yn ienen,
Whear to foarscyn,
Kom oan ’t loftrom,
Dy foarbaesinch,
Dy bewondrinch,
Wekte yn ’t minscdom
Dy har baenen,
Troch de Almacht,
Har oanwiisd, mar
Gong ind folge,
Altiid whear oan,
Stil ind great.

Sjoch yn alles,
God de Greatste,
Niitich scepsel!
Fier, onijndich,
Boppe alles
Fiel, as ’t boppe,
Yn wolkenbergen,
Rolt en knettert,
Boppe d’ ierde,
Troch de Almacht,
As de waereld,
Dreunt ind scoddet,
Op syn grounslaech;
Sjoch yn ’t plantsje,
Dat de greide,
Siert mei blomkes,—
Hark yn ’t fuwchel-
Liit by maitiid,
God de Hear!
God de Scepper!
Fen ’t hielal.

Hear it ruwsjen,
Dat troch ’t beamlof,
Leaflyk suwset,
Oer ’e blommen,
Fen syrinchen,
Strykt ind boartet;
Sjoch ien wereld,
Oan dyn fuotten,
Whear it lytste
Nietichst scepsel,
Eak syn plak heth,
Yn de greate
Weareldoarder,
Ewen goed eak,
As de arend,
Dy as keuning,
Oer ’e bergen,
Wiid syn wjokken,
Uetspraet heth,
Boppe wolken,
As ien stip.

Fiel dij neijer,
Oan de Oarsprong,
Fen ’t geschaepne,
Dast’ by iedre
Foatstap sjochste,
Dat jin preket,
Fen de Scepper,
De Almacht’ge;
Yn syn wirken,
Onneifolchber,
Whearuet alles,
What hjir asemt,
Heth syn oarsprong,
Whear ta alles,
Iendris wherkeart,
As de eagen,
Iendris brekke,
Ta de greate,
Leaste sliep,
Dy de minsce,
Ynlinchs slept.

SIMMERJOUN

Leauwe, saefte simmerjoun!
Alles frede, alles wille,
Alles stille reast yn ’t roun,
’t Bleadsje dat nys noch what trille,
Ynne wyn,
Bynt eak niunkenlytsen yn!

Myld ind warem scynt it ljacht,
Uet it weasten fen ’e sinne,
Scynt mei glâns, sa tear sa saeft,
Oer ’e griene greiden hinne,
Ind wearkaetst,
’t Uwlboerdfeanster fenne plaets.

Fredich, reastich yn ien trop,
Sitte yn heeche populieren,
Ynne tokken, ynne kop,
Protters luwd to tierelieren:
Frolyk bliid,
Klinkt it kweeljend, wiid ind siid.

O ’t is feest yn hiel ’t ronom!
Ynne loft ind oppe ierde.
Hiel de wrâld, dy is sa rom;
Oer it boscje, oer ’e miede,
Whearoer, ’t ljacht,
Leit mei gouden sinnepracht.

Om jin yn it heele hear,
Fen de tichte naecheltoeken,
Ind de heeche foarsce fleer,
Komt ien lekk’re wierook roeken:
Krekt as wier ’t,
Dat Natuer ien dankfeest fiert.

KRYSTIID

Bisnijde fjilden, frachten snie,
Op huwsen ind op lannen,
Whearoer de oastersniestoarm gie,
Dy ’t alles ynne bânnen,
Fen ’n tiche stranche winterdei,
Fol fuwle froast ind sniejacht lei;
Dat sount ien wyke al bigoun—
Ind sa is ’t Krystiid woarn.

’t Is as Natuer eak feest mei fiert:
Hast fen de iere daeche,—
Hark ho ’t fen alle kanten liidt,
Wylst koeltsjes fier it draege!
De loft sa klear, sa djip, sa ljacht—
Nou nei de leaste unwaers nacht—
Dy foar de klok syn toalwe sloech,
Har stil to reasten joech.

O greate dei! o greate moarn!
Ien nije wrâld is berne:
Troch de geboarte fen Gods Soan!
Wha it hielal scil kenne!
What is, as komt yn letter tiid—
Mar iens wier it dat Inglenliit—
Do himelljacht fen ’t loftrom, blonk,
It frede op ierde klonk!

Whear disze nacht song ’t bijefolk,
Fen de Forlosser ’t kommen;
Nou noch de minscen ta ien tolk,
Sont ’t Ingelenforstommen.
Ja hillich is noch stees die nacht,
Hjir eak bij noardsce stjerrenpracht,
Dy oer de frediche ierde blinkt;
Dy Christus komst herthinkt.

FEBERWAERISWAER

De mistdrip hinchet oenne bjemmen;
’t Is lyts ind nau om jin yn ’t roun;
Ien wiit ind fochtich suedewyntje,
Gjit flaau oer beam, ind fjild, ind groun.

De sinne blieuwt mar alle dagen,
Oan ’t donkre neewlich loftrom wei,
Ind moarns wirdt it foar niughen uwre,
Folstrekt gjin suewer, helder dei.

’t Is wyld ind woest yn fjild ind lânnen,
Whear op gjin blomke groeit as kjit,
Mar whear fortuorre ind forwile,
It wyntje oer deade ruwchte gjit.

My is dear alle wille oafstoarn;
De fleurichens fen maitiidsnocht;
Fen ljurkjes, ljippen, fenne blommen
Dy min oer miede ind finnen sjocht,

Fen ’t soeijend reit om djippe gotten,
Whear troch it mylde sueden djoeit,
Whear yn ’t wiidgat, troch blaue baeren
De swarte markol, scomljend soeit,

Fen d’ eksters dy daer yn struwellen,
Fen ’t leeche hachebosc, har neast,
Op ’n heeche feaste poalle makken;
Ind nestelen daer, sonder reast.

Daer seach ik alles: ’t libjen, wirkjen.
Natuer yn folle libbenskracht,
Besyld troch ’n soele maitiidsasem,
Uet ’t sinnich sueden, tear ind saeft.

Ind boppe oer de blommiche ierde,
Drieuwt saeft ien gouden wolkenpracht;
As woe dy nou eak feest mei fierde,
Ta ruil foar snie ind hacheljacht.

Ind what is fen dat alles blieuwn nou?
Ien kjelderiche mistdamp leit,
Him swier op loft, op beam, ind huezen,
Oer ’t deadsce fjild, fol ienlykheit.

It wirdt ek tsjuster yn jins binnenst;
It wirdt sa kâld yn hert ind iir:
De deadskens fen natuwr dielt oan jin,
Him mei, droefgeestich, mâl ind swier.

Ik kin it daer net mear uethâlde;
Neerslaechtich wirket ’t op ’t gemoed,
Ind luwkt mei huewerjende lea jin,
Whear nei de waerme kagchelgloed.

DAEGE

Troch ’t kanten weefsel,
Dat de nacht,
Oer d’ ierde lei heth,
Brekt mei kracht,
Ien sé fen strielen;
Rollet op,
De nachtgordynen,
Ta ien trop
Fen wolkenberchen;
Franje ind flok,
Dy seamje ’t buwtenst;
Ieder brok,
Det fen it gaesich,
Nachtkleed scuort,
Tsjocht mei de daeche,
Foart ind foart.—
Op de uetraffele
Wolkenkop,
Leit nou de sinne,
Rozen op:
De dei is berne!
Daer omheech;
Mar fier nei ondren,
Djip omleech,
Leit ynne weefsels,
Fenne nacht,
Noch stil de ierde;
Tige sacht,
Spraedt hja hjar wjokken,
Boppe, nei
De ljachte himel:
Ind ’t is dei!
Ien kreet fen jubel,
Groet it al:
Minsc ind dieren,
’t Fuwcheltol,
’t Luwdst’ ind innichts hast,
Nou de moarn;
De dei fen juster,
Is oafstoarn;
De soarch ind kommer,
Fen de dei,
Dy foarbygong is,
Mei him wei.
Moed ind fortrouwen,
Yn ’t forsciit!
Dy yn de droom jin,
’t Al onthiit.

TSJIN OAFSTEKKERS

Dat binne klachten, al de dei,
Mar altiid oan, mar altiid wei,
Oer ynkomst ind gemaeken;
Daer heart min fen, der heart min oer,
’t Is ’t earste ind leaste fenne boer,
Ind ’t luwdst fen wyze snaken.

Dy roppe ’t uet, troch hiel it lân;
Dy lju kin prate, ha forstân;
Ja bin daer fen trochdrongen;
Ja wyte alles soks precys,
Omdat se heecher onderwys,
Op ’n heeche scuolle ontfongen.

„Gjin buwter hast fen de earste keur?
Dat komt dat jimme de âlde sleur,
Mar net forlitte wolle;
Jimm’ wirkje noch sa as alear,
Nei d’ alde wiize ind minear—
Mar net mei kunst ind holle.

As dien’ sa mem ind beppe eak
Dat hâldt yn disse tiid gjin stek,
De wrâld is sont foroare.
Do gong ’t sa stil, sa flau, sa loom;
Mechanica, chemie ind stoom,
Binn ’t dy nou sprekke doare.

Ja, tsjernje nou mei snie ind iis,
Troch stoomkracht drieuwn, ind dat is wiis,
Al hiel nei Deensc’ methode;
De nije molke farsc ind fris,
Sa as se fenne kou komd is,
Dat is de nije mode.

Dat jouwt ien wonder resultaat;
Dat jouwt jin foordiel, jouwt jin baet;
Break dus mei jimme mieninch;
Ien kelderke mei iis ind snie,
Wearby ’n machientsje nedich wier,
Derta hoecht dochs gjin lieninch!”

De oeren scjin, de hannen scjin;
De amers scrobje, net to min,
De tynen gljeun fen scjinnens;
Bjin wei de fisk- ind spekkichheit,
Fordelchje it troch sindlykheit:
Wei is den buwterminnens!

Daer sit de greate buwterknoop:
O scrip mar ta, forliis gjin hoop;
Hâld mar dy Deensce kosten;
Ind lit de njugchentjende eeuw,
Links lisze, mei syn luwd geschreeuw,
Fen gekke ljue ind kwosten.