Fryske Stikken

YNHÂLD

DE SKEPPING

Oars wier der neat as God.
En bûten Him wier alles leech en tsjuster.
Der wier gjin ljocht, gjin tiid, gjin hjoed, gjin jister,
En út it neat rôp de Iwige al Dat!

Gods Machtwird rôp, út neat de Himel en de Ierde,
Der sweefde oer de wetters hinne, de Geest Gods,
De Alpha en de Omega, fen it Hielal de Rots,
Dy de Ieûwen trôch Syn Albistjûr ’t scoe liede!

En God de Almacht sei derop: „Ljocht scil der komme!”
Op slach wier alles ljocht; it strielde troch ’t rounomme!

En de Folmaekte seach it Ljocht; It ljocht wier goed.
Dat wier de Dei, dy foartoan alle tiid bistjûrt.

God sei: „It Ljocht, dat scil by my „Dei” nou stees hiette,
It tsjustre „Nacht”, sa ’s skieding ta in fêste miette.”

En Joun hie ’t west en Moarn do: sa De Earste Dei;
En ta de dei fen hjoed folgen hjà ’n koarren nei.

„Der scil ek skieding komme”, wier des Skeppers oarder,
Fen Wetters: In Utspansel fen de Wetters waerd’ er.

En boppe en ûnder dat Utspansel wier der romt,
De Twadde Deis: ’r wier Himèl en wier Ierde, komd.

En God Dy joech do namme, „Ierde” oan it Droeche,
En Seeën oan de Wetters, dy by ’n koar Hy foeche.

Syn wysheit seach al ’t oer, dat Alles goed waen wier,
Al ’t jinge dat Hy makke en troch Syn Kreft bistie.

„Myn Wil is”: sei derop de Almacht fierder,
„Dat de Ierde út sied foartbring’: gêrs, krûd, beamt’,” en it wier der,

It gêrs is útsprút, der fen waerde grien de groun,
Krûd, Fruchtbeamt, nei syn aerd, hie al syn plakje foun.

Sa seach de Tredde Dei ho op de nije Ierde,
Gods wirk folmaekt waen wier omt alles woechs en tierde.

En de Formearder fen ’t Hielal, rôp ’t gouden Ljocht,
Bioardre, dat it skynde en ljocht en tiiden brocht.

As ’t greate Ljocht rôp Hy do op de gouden Sinne,
Dy ’t deiljocht de ierde joech, giet glânzjend der oer hinne.

En fierder dat yn helten de foarroune tiid,
Dosdanich dat de dei him fen de nacht ouskiedt.

En for de Nacht joech God de Moanne oan de Ierde,
Dy en it Stjirte nachts, hjar stille glâns útspriede.

En dat ek yn al ’t wetter, warber libben wier,
Fen Koraeldjier ta Walfisk, yn al ’t Wiet’ bistie.

Dat al it Fugelgûd hast himelheech nei boppen,
Syn Skeppers Lof en Ear yn blide sang útroppe!

Rounom dat der sa wol yn Mar as Oceaan,
Elts nei syn aerd yn ’t wiet, oan Gods bifel foldwaen.

Sa ek rounom it fûgelt mei syn flugge wjokken,
Sa ’t ynjown is op groun ef op ’e beamtetokken.

„ Myn Seine jow ’k ta ’t al”, sa as God sels it sei;
„Fordûbblj’ jimme faek”. Sa wier ’t de fyfte Dei!

Fé, krûpjend en wyld djiert’ kaem do út Skeppers hânnen,
’t Foun plak, elk nei syn aerd, yn ’t wiet, op groun en lânnen.

En God seach oan al ’t Jinge, dat formear’ Hy hie,
En seach ho nei Syn winsk it súver alles wier.

God sei: „Oan ’t Skeppingswirk ûntbrekt mar mear de Minske”,
„Ik ha nei ’t Byld fen My him tocht en sa him winske!”

Oer ’t jinge yn ’t wetter is, oer ’t fé is syn biwâld,
Oer ’t fûgelt yn ’e loft, ’t jinge op ’e groun tahâldt”.

En nei Gods eigen Byld ha ’t Hy ’t forordinearre.
As Minsken: Man en Wiif, hjar Beiden sa formearre.

Hy heth Syn Sein’ hjar jown: „fordûbblje jimme „Pear”!
Oer fûgelt, fisk, oer djiert ha macht, wêz der oer Hear!

It sied dat fen krûd komt, allike folle hwerre,
De fruchten fen al ’t beamt’, dat is for jimme ornearre”.

Mar ’t fûgelt yn ’e loft, op de ierde al it djiert’,
Ek ’t krûpend gûd is ’t jinge Ik ’t griene krûd ûnthiet.

En niks as ’t wier folmaekt ’r op foun God oan to mirken;
’t Wier goed; ’t wier tige goed , Gods greate Skeppingswirken.

De Seisde Dei syn Joun, syn Moarn hien ’n Beide er wêst:
De Saunde heth God sei, „dy is bistimt ta Rêst”.

Der, hwer it gouden Sinneljocht,
De Nije Ierde ’t earst oertsjocht,
Oer Ceylon giet, ef Kashmir’s dal,
Hie God, de Hear yn Eden al,
In Lusthôf plante, hwer fol kar,
It stoe fen Apel, Perzik, Par,
Tomiette ’t each fen fierren blonk,
To teppen en to priûwen wonk,
De Druveranken woellen hjar,
Om Palm en Ceder, bar om bar;
Om Tamarinde as Klimop,
Fol swiere trossen ta de kop,
De Oranjeapel, de Citroen,
Waerd yn hjar gouden pracht der sjoen.
De Breabeam skâde wiid en siid,
Hwer Baobob as Reusbeamt’ stiet.
De Figen stean nêst de Banaen,
Dy trou de Pisang selskip dwaen.
Der steane Sycomoren nêst,
Lianen hekje er hjar oan fêst.
It Moerbeibeamt’ fen fruchten swier,
Hat by de griene Olyfbeam tier.
En Palm oan Palm mei hege Krún,
Sa kearsrjucht boppe Edens Tún.
De holle rekt yn Waeiersfoarm,
Nea skodde ef bûcht troch Noardske Stoarm.
Ién Palmenwâld, de Kokosnút,
Komt foars ta ’t tsjokke bledgûd út.
De Dadels teanden ûnder ’t grien,
Dat hja al lang oan ’t rypjen wiern’.
Der giet in Amme fen ’e wyn,
De Waei’rpalm troch, en slept er yn.

Ho heech dy Kokospalm der stiet!
Mei pounswier frucht, sa froedsumswiet!
It waeksjen, dat stiet der nea stil,
Is mar de fruchtbre rein op til,
Komt nêst de ripe frucht wer blom;
In wieroakswalm is ’t yn ’t rounom.

Der hwer opdraecht ta hichten ’t lân,
Der seamet breed in blommerân,
De oergong: ’t wirdt ién blommesé!
Heech Oleander! Aloë!
Dy selskip oan Magnolia,
En oan Oranjebeammen ha.
Der ’t stees op nij oan ’t bloeijen giet,
Yn rea, yn pears, yn blau, yn wyt!
In lân der min gjin winters kin,
De Roazen stees oan ’t bloeijen binn’.
Hjar geur it hiele Hôf trochsweeft,
Gjin blossom for de froast ea beeft,
Op hege Stingel ’t Leeljèwyt,
Hiel ’t jier troch oan it bloeijen giet,
Fremdsoartich moai de Orchidée,
Meidocht yn hiel de kleurensé.
Hwer de amme fen de moarn oertsjocht,
En as it wetter baerjen docht.
Sjoch ho al ’t moaist fen Sarons Roas,
Him útspraedt oer ’t Pears fen Tyloas.

Der is de Christusblom ^[1] ek groeid,
En heth er ’t earst fen allen bloeid.

[1] Helleborus niger. Dy bloeit sims al om Krystiid.

De ûndergroun hiel ticht biset,
Mei blommekar, hweryn min heth,
De Crocuspracht yn de iere tiid,
Blau, wyt en giel nei wiid en siid,
Hwer nei, de tiid fen Hyacinth,
Fen Tulp en fen Narcis bigjint.
Troch hiel de Kleurengamma ’t giet,
Sa ’s dan ’t yn ’t fjild to pronkjen stiet.
En earder net ophâldt der mei,
As ’t Anemoonmoais ’t gean hjar sei.
De Aurikelpracht troch ’t sappich grien,
Yn donkre kleur komt mei hjar skien.

Hwer de Revier fen ’t Parradys,
Dy ’t fochte oan ’t beamt’ jowt, dat ta spys,
Foartbringt, nei dat dy drinkt al ’t krûd,
Yn Fjouw’rn, den nei ’t rounom stjûrt,
Der stiet „ de Beam des Levens ”, heech!
Mids ’t oare beamte yn it leech’,
Fen Kennis, dy fen Goed en Kwea:
It Byld fen Libben en fen Dea!
En der it wetter oer in rots,
As libjend sulver mei geklots,
As Rhytmus ta de Melody,
Fen ’t Wetterliet sa stroamt foarby,
Sa froalik nei it Dal tabrûst,
Nea wyld, mar sjongend njeuntsjend rûst,
Der wiûwe bônte Eulalias;
Yn ’t wiet de wite Nympheas;
Irissen yn hjar Galaklean,
Nêst Juccas sjocht min heech der stean.

Hwer, ta in Fiver, ’t heldre wiet,
De boijem djip útholje liet,
Der waerd it wetter lyk kristal;
Der boartet yn, in Goudfisktal,
„Victoria Regina’s” skâd,
’t Honk fen dy gouden wetterwrâld.
It Bamboes sjit mei foarse skoat,
Omheech as wier ’t in rjuchte loat,
Stiet der yn ûnousjenbre trop;
De kolobrietsjes rêste er op.

Der is gjin nacht, mar Sinneskaed;
De Stjirren folgje ’t Sinnepaed,
De Moanne wiist dy den de wei,
En kuij’re ’t Deiljocht efternei.

En fen de Himelhichte ôf,
Bliûwt nachts ’t ljacht boppe Edens Hôf.
De Wyn, dy Amme fen Natûr,
Komt sims en ljeaflik droamen oer,
Fen blommeglâns en fûgelsang,
En rept him út de palmblêdstwang.
Giet as op flugge Ingelwjok,
Hiel Eden troch fen tokke op tok.
Fen Filomeel is ’t andert den:
In Hymne en Lofpesalm er fen.

De Nachtegaelen hawwe er net,
Fen Sliep en rêst hawn ea forlet,
Mar hâlde kreft yn kiel en mirch,
Fen ’t Juichen ta Gods Lof nea wirch.

Hja sette yn hjar: „Hallelujah!”
Hiel ’t fûgelkoar docht den der ta!

Der sweeft oer Blomte en Tokkegrien,
As ’t libjendje edelstientsjes wier’n,
It fûgelt, hjir as sulvren stjirt,
As sweevjend goudblomt yn ’e fjirt’.
Dat boartet yn de heldre loft,
Ynein nea, sûnder rêst en skoft.
Dat ken hjar Hear en Master sa,
’t Fljocht alles ringen op him ta,
Fen lichte en hege beammekrún,
As Adam yn syn wûndertún,
Wirdt mirken op syn kuijerpaed,
Ef rêst yn it Papyrusskaed.
Hja kenn’ him as fortroude Frjeon,
Binn’ boartsjend op syn skouders kleaun,
Sa by syn earrems stiltsjes op,
Rêste oan syn foetten strak in trop.
Gjin freze leit er yn hjar hert,
Neat is der dat hjar smert of let.
’t Eekhoarntsje út syn hege Iek,
Is ’t dy der effen ek delstriik;
By de oaren net wol ûnderdwaen,
De Frjeon in frjeonskipsblyk to jaen.
En met de Lieu, it keningsdjiert,
Adam, as dy to kuy’ren giet,
Dy streaket Adams rjûchterhân,
Sjocht Adam oan as hie’r forstân.
Gjin skou dier giet er út ’e wei,
Gjin nêst him lâns ef efternei,
Ha yn syn bywêzen sa ’n skik,
En witte neat fen eangstm’ ef skrik.

En „Frede op Ierde” wenne der yn Eden,
God hie de earste Minske Adam ’t jown,
Dat hy der wenne en ’t hoede al hiel yn ’t roun,
In lokkich Bern allyk, dat soarch net kent ef neden.

Hie kar fen alle fruchten dy der ripen,
Al ’t jinge hwet bigearde mar syn hert,
Gjin swit er om; it lei sa mar for ’t gripen;
In Jefte Gods, sa wier’ yn Eden set.

Ién útsondrinch woe God der oan forbine,
God sei: „Yt fen dy Iene Beam my nea;
Ién Beam allinne: dy bliûwt stees de Mine .”

„As fen dy Beam jy ite, moat Jy stjerre;
De Beam der Kennisse, fen ’t Goed’ en Kwea,
Der fen scil Jo gjin fruchten tabihearre.”

De Hear heth fierder spritsen: „’t is net goed,
Dat hy, de Minske op ierde, bliuwt allinne;
Sadat foartoan mei hjar Twabeiden binne,
Malkoar’ ta help, by ûnk, gefaer en noed.”

’t Jing’ wier oan fûgelgûd en fjildgedjiert’,
Troch God yn wêzen roppen wier, mei Amme;
S’as Adam, de Earste Minske, joech oan namme,
Sa scoe al ’t hiette, sa as Adam ’t hiet.

Dy wist for alles Nammen út to finen,
Mar for himsels hie hy gjin Help yett’ foun,
’t Jinge oan syn Eigen, ’t him wist to forbinen.

Mar God liet him net sûnder help allinne;
Nei djippe Sliep, seach hy syn Libbensboun,
Mei tankjend hert útropjend: „Myn Manninne!”

Do briek de kostelikste moarn,
Dy de ierde ea seach for ’t minskdom oan.

Mei ’t Adam nou de sliep út heth,
Is ’t earste ’t jinge syn each met,
Der nêst him, hja, syn twadde Ik,
En hy bisout, wirdt bleek fen skrik,
Hjar eagen sjen net, binne ticht,
Gjin laeits fljucht mear oer hjar gesicht.

Sa’s jisterjoun it mei hjar wier,
Do’t hja sa fleurich nêst him stie.
Fen eangst, fen rouwe en fen wea,
Skriemt hy: „myn skat, myn Al, is dea.”

Der komt in Fûgeltsje yn skiere klean,
Sa mei in swaei foar him to stean,
Sjocht den de Frou, den him wer oan,
En seit him swijend, sa „Goemoarn!”
Sjocht dat hy sa mistreastich is,
En mirkt dat eat is mei him mis.

Sadré komt ’t each fen ’t fûgelbern,
’t jong Minskebyld goed oan te sjen,
Kliûwt op hjar boarst, harket eft hert
Yett’ slacht, yett amme heth ef net.
Ef ’t Skeppingspronkstik nei ién dei
It jonge libben al ôflei.

En ’t fûgelbern heth gau fornaem,
Dat ien en oar fen ’t sliepen kaem.
Mei ’t Brïlloftsliet set ’t Gealtsje yn.
Meiien falt de earste Sinneskyn
Op ’t antlit fen ’t moaist Frouljuesbyld,
Troch Sinne’s earste blik bistrield.

En iepen gean ’t moaist éagenpear,
Hwer ’n Himel yn leit, ljacht en klear,
En Adam is it, nou Hja krekt,
Hjar moaije lea in bytsje útrekt,
De eagen opslacht, him oansjocht,
Dat Hy op nij hjar habbe mocht.

Der stiet hja yn Hjar Jonkheitsmoarn,
En laket blier Him stees mar oan,
En mei de Himel yn it hert,
Kin sêdsjen hy oan Hjar him net.

Gjin moaijer minskebyld hat er,
Op ierde wêst, gjin tsjepper lea,
Gjin sêfter, blider eagenpear,
As dat sjoen waerd, hjir dizze kear.
’t Wier as de loft noch blauer wier,
It beamt noch griener bledden hie.

De Swietroak fen it bloeijend Blomt,
Noch ljeafliker giet troch de romt’.
Gjin blomknop dy net iepen giet,
En sa opslach to bloeijen stiet.
Hjar giel en wyt en rea en blau,
Hjar moaijste moai fordúblje nou.

It is for ’t earste Minskepear,
Hjar blide ynkomst ta hjar ear.
Adam, Kening, syn Keningin,
’t Ryk sjen lit, nou for ’t earst s’er binn,
„Myn Skat”, seit Adam, „myn ljeaf Bern,
Kom lit ús nou al ’t moais bisjen,
Gean wy de hearlikens ris roun,
’t Jing’ my ús Ljeaven Hear heth jown.”

’t Jing’ libbet yn hiel Edens Hôf,
Komt fen ’e heechste tûken ôf,
’t Jing sjongt del, nei it blommich paed,
Hwer Adam nou syn Wyfke laedt.
It is it moaijste Brilloftsliet,
Dat fen de ierd’ nei Boppen giet.
Gjin sjongerke dat net meidocht,
Dat net mei ’t wyfke er hinne tsjocht.
Nou earm yn earm en hân yn hân,
Se oankommen sjen troch bosk en lân.
De Darteldou wipt fen hjar nêst,
Dat op in hagetûkje rêst.

For ’t jonge Pear roekoerje drok,
Fen „Minskepear!” Jimm’ Seine en Lok”.
Op ’t skouder fen ’t jong wyfke set,
It Douke Hjar, de Doffert heth,
Syn plakje op Adams skouder foun,
De Flinterprael draeit al yn ’t roun,
As sweevjend Topaes en Saffier,
Om ’t Pear; rêst út op Wyfkes hier.

Sjoch, hwa hjar tsjin hjar hântsje oanflaeit?
In Lamke, dat’s oer ’t Kopke aeit,
Der nêst de Lieu mei syn Lieûin,
De Tiger mei de Tigerin:
Hwer ’t lêste Skeppingswûnder giet,
Dat folgjend, ’t skienste ’t jing’ bistiet.

Hja wiernen lokkich en tofreden,
Sa meinoar ’t earste Minskepear,
Yn ’t Godd’lik Parradys, yn ’t Eden,
Gjin hertstocht en gjin winsk nei mear.

By dei wier ’t, dat hja God stees metten,
As ’t wyntsje kaem en dat by setten,
Troch ’t Hôf farde ef yn ’t Palmbosk wier,
It Minskepear to harkjen stie,
Fen djip ûntsach dy Beiden skrilden,
As ’t bopp’ hjar kaem yn Edens fjilden,
Mar mirken hja, dat it Gods stim,
Wier, hien’ gjin freze hja for Him.
Gjin boaze geest, wier er fen ’t kweade,
Gjin aerd ta ’t minne, ta’t forkearde;
Wyld Djiert dat bloed fen ’n oar net roek.
’t Lam koe him nêst de Wolf delflije,
Gjin Earn scoe ’t jonge Réke krije,
Mar elk it plak fen de oare mije,
Gjin Leviathan yn de Sé,
Ta’n skoat nei bút om dea nea ré.

Mar der kaem drang nei it forbeane,
Ta ’t jinge ûntsei wier, dat to dwaen,
Bigearte der ta, hwer ’t oars nearne,
Forbean wier, der nei ’t each to slaen.
En as Symboal fen ’e heechmoedsdivel,
Kaem der de Slang’, ’t forgif fen twifel,
Oan ’t Wiif opdringjen tsjin ’t Gebod:
„De Beam, Dy ’k midden yn ’t Hôf sette,
Kom der net oan, yt er net fen”, sei God,
Oars moat jimm’ jimm’ nei stjerren sette.”

Stees bleau de Slange op ’e loer.
Sei: „Dat komt jimme alhiel net’ oer,”
„En”, sei de Slange, „der fen t’ iten,
Gean jimme eagen op, for Witen,
Witt’ jimme it Goede „Goed”, to hietten,
En ’t kweade „Kwea”; dos ûnderskie
En wirde as God is, jimmer wier .”

En hja ha der nei liend de earen,
Joech ta oan de Eagenlust: ’t bigearen,
Forstânich meitsjend tige wiis,
En tagelyk ek goed for spiis.

Hja heth it heech Gebod forgetten;
Frucht fen dy Beam nomd; iet, joech Adam ek;
Hjar eagen oan nou ta, yett’ sletten,
Waerd’n iep’ne en teanden hjar hjar brek, ^[2]
En do hja God, hjar Schepper metten,
Yn ’t wyngerûs, binn’ hja tobek
Gong, hjar forskûljend, ta ’t fen Boppen,
It „ Adam! hwer binn’ Jy! ” kaem roppen.
En beevjend sei do Adam; „’k Hearde, Hear, Jou lûd,
Hwent neaken fiel ik my en derom beeft myn foet.”

[2] Dat hja neaken wierne.

En derop sei de Hear: „Hwa, Adam? die to witten?
Jo? dat Jy neaken binne? en wier it net to litten?
Om fen dy Beam syn frucht to iten dat net mocht?”
„De Frou, dy ’t Jy my joegen, heth my der ta brocht,”
Sei Adam. God sei; „Frou, ho koen’ Jy der ta komme?
„„Op oanstean fen de Slang, my folgjend yn ’t rounomme”;”
„Ik net” sei noch de Frou, „dy heth it earst bitocht.”

„Dou Slange”, sei de Hear, „dou bist der om forflokt,
Omt troch dyn listigens dat freeslike is lokt.
Ta greate fijân wirdt de minske dy fortoan.”
„Jou swiere straf is: Frou, omt Jy ’t sa ha fordoarn,
Moat Jy safolle smert troch ’t libben tille
Dat Jo mei wea jou Berntsjes berne wirde scille.
Mei langstme nei jou Man stees wêze, nei jou Hear.”—
„Jy Adam omt Jy meidien ha oan ’t kweade,
Jou Frou neifolge hawwe, yn it forkearde,
Nou nimt it libben ek for Jo in kear.
Jou libben is foartoan in onophâldlik skrippen,
Jou swit komt fen Jou holle rjú to drippen,
Nei ’t sin op ierde krije Jy it nea.
En de ein der fen is op it lêst de dea .”

Omt fen Hjar allegearre as Mem, de minsken stamme,
Joech Adam do syn Frou, fen Eva, Hjar dy namme.

De Hear spriek fierder: „’t giet net oan,
Nou ’t minskepear troch hjar fordearren,
It ûnderskie fen Goed en Kwea nou wit mar skoan,
En fen de libbensbeam wolle ite om net to stjerren,
Derom hjar ’t plak ûntsei; hja binne nou to wiis,
To bliuwen langer hjir, for fêst yn ’t Parradys.”

En slúten waerd do Edens Poarte,
Op ’s Heechstens oarder nei ’t de Hear,
Oansei hie, ’t earste Minskepear:
„Jimm’ scil it Parradys forlitte moatte.”

Dat nei de Libbensbeam de wei,
For nimmen foartoan iepen lei,
En God rôp derop Cherubim
Krige oarder der ta, sa fen Him!

Forweesd, ûntdien mei delsleine eagen,
Dy hiette triennen, swier oerteagen,
Gyng ’t Minskepear syn lydenswei,
Nei Gods Bifel dat frjemds tomiette;
Der nei de ûnbikende fierte,
Hwer nou hjar nije takomst lei.
Om út de ierdboijem ûnder switten,
Hjar fiedsel tusken toarne en kjitten,
To siikjen, om sels t’ iten ’t krûd,
Hjar libbenstiid sa út to mjitten,
Mei smert en folle ûnk yn ’t moed.
Fen ’t Parradys, lei ’t yn ’t forline,
Lykwols oer swierdre Lydenswei,
Al wier ’t ek dat noch safier ’t lei,—
Ien scoe it Paed torêch dochs fine,
Al wier ’t ek tsjin de heechste priis,
It nou forlerne Parradys.
’t Forlerne Parradys, dat Ierde,
En Himel, ieuwen lang moast skiede,
Tadat Ien kaem út Eva’s sied,
Dy sa God iens ûnthiet, de Slange,
Hjar kop den to formoassljen hiet;
De Godminsk, komd fen ’s Himels hichte,
De skild fen Adam, die toniett’.
Nei Hwa al ieuwen wier forlange,
Fen de earste ou, ta letter tiid,
Der del ta kaem, nei Ierde’s lichte,
Dat neat mear Ierde en Himel skiedt.
’t Forbant fen Doar en Mûrre ûntwrichte,
De Parradyspoarte iep’njen hiet.

Februari 1912.

IT VISIOEN

Grytsje en Antsje, sisters, njuggentjin en sauntjin jier,
Yn ’e folle fleur en bloei fen ’t jonge libben,
Binne op paed nei hûs ta, wei komd fen hjar sibben.
’t Wier eat let waen yn ’e joun, hwent dy wennen ridlik fier.
Gâns in rek wiern’ al de dagen oan it koarten,
’t Wier ûnlijich waer, reinbuijich gâns, by hoarten,
Yn ’e tsjokke buien needwaer, skrousk, sims danich kâld.
Mistich, dizich, tsjuster ek: it wier in lytse wrâld.
Krekt as dreauwen oer de groun yn greate kloften,
Núvre wolkens, oars as oars, fen skoft ta skoften,
Sa fremdsoartich wûnderbaerlik swier, ja alles frjemd.
’t Wier as dat er skynsels farden, rêstten yn it beamt’;
Yn malkoarren opgien, like ’t loft en ierde,
As ’t sa oer de groun dy skiere mistwolk slierde,
’t Paed nei hûs waerd hiele setten wei foar ’t each,
Oars as dygjrend net, dat min der yett’ in skyn fen seach.

Mar hwet ’s dat, der komme ljochtsjes út ’e fjirte,
’t Liket as twa Stjirren oan it swirk forsjitte.
Dat is ’t lykwols net, hja bliûwe, wirde mar net wei,
Den wer fjirder skine hja to wêzen, den wer nei;
Ljochtsjes, dy fen ljue, hwa ’t paed net witte en siikje;
’t Is krekt as dat se op Wylde Lantearnen lykje,
„Hwet it is”, seit noch de jongste: „’t is in riedsel my,
Tige frjemd is ’t, bliûwt it, ik ken der alhiel net by.”

En de jongste fen de beiden seit:
„Grytsje! sjochtst’ dy beide ljochtsjes net?
Ik wird bang, ik beef lyk as in reid,
Krekt as dat eat to bitsjutten heth.”

„Sister!” seit de âldste, „lang ha ik ’t al mirken
Wit ho lang ’t al sjoen, né! dat binn’ net de wirken,
Dy der minsken by de ein ha, siz ik dy,
’t Is eat oars as oars: dy ljochtsjes jilde my!
My! ik fiel it, it giet my oan, my binammen,
Sei do Grytsje, de âldste fen de fammen.
En de beide ljochtsjes kamen stadich sa en sa,
Op de sisters, njunkenlytsen, ûngemirken ta.

„Wêz net bang”, sei de âldste tsjin de oare,
Dy stânfastich bleau en net foroare,
„’t Is eat, dat allinne my in boadskip bringt,
Eat bitsjut, dat yn myn libbenslot him mingt.”

„Gean in bytsje oerside, sister!” sei de âldste,
Datste stees foartoan myn rjuchterside hâldste,
Der moat romte komme, famke, lit dy ljochtsjes troch,
Dat ik oan wearskanten fen my eat mear romte sjoch!”

En de jongste gyng derop oerside in bytsje,
En de bluisterige wyn hâlde yn in rytsje,
En krekt wier it as dy ljochtsjes droegen waerden,
En hiel langsum om de âldste sister hinne farden.
Mar om de âldste fen de beiden mar allinne;
Oan wearskanten troch en sweefden om Hjar hinne.
En dat barde ûnder in fremdsoartich rûzjen;
Wûnderlik wier it, hiel oars as de wyn syn sûzjen.

Dat wier bard en swijend gyngen beide, swijend,
Sûnder praet oer ’t Sjoene, underweis dat mijend.
Wy sjen in aerdich húske stean,
As wy it romme fjild útgean,
Dr’ om hinne: bou en greid en fean,
Moai fjouwerkantich; nearne skean;
Beamwallen flechtsje in hiele krâns,
Fen bledgûd alle siden lâns.
By maitiid en by ’t simmer ist,
Der hiel moai wenjen: dat bislist.
Al is ’t hûs net in great paleis,
Min sjocht, as min sims is op reis,
It tsepper nearne en nearne wier ’t,
Hwer ’t better mei it libben stiet.

It hûs sjocht nei ’t Súd-Westen ta;
Twa finsters, dy der ’t deiljocht ha.
Dy kant út nei hjar appelhôf,
Ién, oer hjar kampke boulân ôf,
Dat flak op it Heechwesten leit.
Nei ’t Súd-East leit hjar kampke greid;
Der weidet hjar ien’ melkekou;
En ’t oare is heal fean, heal bou.

Der is ién keamer mar yn ’t hûs,
Dochs fleur en wille by de rûs,
By Auke en Grytsje, ’t jonge pear,
Dy wy der mette de earste kear.

Wy hawwe Grytsje ris foar jierren,
Sa mei hjar sister sjoen fen fierren,
Dat hja nei hûs ta scoen’ in joun;
En hjar hjir wer as húsfrou foun.

It is in húsfrou waen, sa as der weinich binne,
Hja folg’ hjar Auke nei dit aerdich spiltsje hinne,
Binn’ tige lokkich mei malkoar.
Hja hâldt fen him, hy hâldt fen hjar.
Hja ha ién sin togearre; ’t jing’ de iene wol, wol de oare,
En beide, dy allike goed it wirk oandoare.

Sa ’k sei: hja ha sa’n lytse moaije boerkerije,
Hja koenen dit om ’t skik just net, mar lykwols krije;
De tiid moat leare ef it net ef amper kin,
Mar it giet dochs nei winsk en foarearst lang net min.

Hy is yn al it boerewirk bitûft,
Kin alles: melke, sichtsje, meane, ploeije,
En sjidsje, teskje, slotte, plantsje, snoeije,
Al ’t jing’ min yn it boerewirk to witten hoeft.
Hja kin al ’t frouljueswirk en ek omraek hûshâlde,
Heth spinnen, naeijen en forsetten leard,
Hjar âlden hien’ in boerespiltsje by „de Swâdde”, ^[3]
Der hie hja, ta hja jonggreat wier, forkeard,
En kaem as faem to tsjinjen do by Wytze Binderts, ^[4]
Hwaens pleats nêst hjar hast lei, by dat fen „lytse Minderts.

[3] „De Swâdde” is in wetterrin twisken, Koll’merland en Nijkrúslân en Achtkarspelen.

[4] Wytze Binderts (Kloosterman) wier in oansjenlik man yn Twizel.

Hja wier getsjinstich en forstânich,
Hja hie ’t der bêst en net to bânich,
Waerd der bihânnele as bern;
Dat alles wier hjar oan to sjen.

D’Aldboer en de Aldfrou, die wiernen,
Sa tige bêst en bleauwen ’t ek.
Mar der kaem eat sa mar yn ienen,
Mei greatfeint Auke en hjar waerd’ ’t „ mienen ”,
Hy hie op hjar al lang „Bistek”. ^[5]

[5] „Bistek op immen ha” wol yn myn omkriten sizze: Immen lije meije (In feint in faem).

Hja heth hjar tsjinst in jier foroare,
En do: „Wy scille ’t mar oandoare,
Ha hûs, lân, jild en neat mear brek.”
’t Bigjin sa moai: ’n spil fen „Hwer bin je”,
Do gyng it yn de lange tsjinst,
Hwer Man en Wiif malkoarren tsjinje,
Om ’t oefn’jen hjar yn libbenskinst,
Troch stilte en stoarm hiel ’t libbensrek.

’t Wier foar de haeijing, in pear wike,
Do ’t alles op it moaiste like,
De Hagebeam yn pinksterpronk,
Yn blijrea yen to miette blonk,
De Wylde Roaskes blommen hienen,
De Fûgels ’t lûdst oan ’t sjongen wiernen,
De Stinsen wjokklen oer de poel,
De loft ynklear wier, ’t waer sa soel,
’t Gled Klapperbeamt syn flugge bledden,
Liet klapperje oer pounsmiette en medden,
’t Robyntsje lûd oan ’t sjongen wier,
Hwer ’t gêrs, yett’ heech op stânnen stie,
Mei wyt en rea it klaverblomke,
Yn ’t each yen foel oer hiel de romte.
Do gyngen der twa lokk’ge minsken,
Dy alles hienen ’t jing hja winsken,
Hjir aerdich eigendomke lâns,
Hwet wiern’ hjar fruchten al hwat mâns;
De hege roggeieren bloeiden,
En ’t blomstof stoude, wylst hja soeiden,
Yn ’t wyntsje as lichte simmersnie,
As neikomd fen ’e winter, ’t wier.

De jonge ljue ha nocht oan ’t skiene,
Oan ’t blommegiel, oan ’t bleddengriene,
Hja sjogge net mar nei de groun,
Dat der allinne ’t al wirdt foun.
Net mar, hwet is, der út to meitsjen,
Om ta it heechst gemaek to reitsjen,
Mar hwet is der by op te mirken,
Ho sjen wy God yn al Syn Wirken,
Dy Hy mei wysheit makke heth,
En yett’ bistjûrt, bioardet yett’.

De swealtsjes sweevje om hjar hinne,
It ljurkje sjongt syn heechste liet,
En twiskenbeiden heart m’ allinne,
Lûd gealtsjesang út fier forskiet.

Hja kuij’rje troch hjar keningryk,
Bisletten twisken sleat en dyk,
Hy kening met syn keninginne,
Dy twa yn wide romte allinne,
Der ûnder ’t koetsebeamt’ syn tûk,
Der rêste hja, der sit it smûk.

Sjoch! nêst hjar komt ea foar de dei,
Dat floddert út de rûchte wei.
Nei hjar opslaend de lytse eagen,
Dy eanstich ’t minskepear oanseagen.
In fûgeltsje, in lyts robyn,
’t Fjildsjongerke, sa tear en fyn.

It wol der bliûwe mar parfoarst,
Fen eangst en bangens, tilt hjar ’t boarst.

En beide sizze: „lit ús sjen,
Hwersanne wei, dat fûgelbern,
Fendinne kaem, hwer ’t siet forskûle”,
En sjoch: in nesje yn in kûle....
’n Gerdyn fen deade raeikes hwat,
Der efter it robyntje’s skat.
It nesje, sêft fen gêrske en wolle,
Fol fûgelberntsjes, wit hofolle;
Ho’n eachjes kypje der út wei,
Ho’n memmesoarch der net yn lei!

’t Jong fromminsk’ sjocht it fûgelmemke,
Dat ouwachtet op ’t neiststeand beamke,
Ho ’t mei hjar bern ourinne scil.
’t Jong fromminske is sa oandien, tige,
Heth triennen yn de eagen krige,
En ek de man is danich’ stil.

Hja sjogge oan in rek malkoarren....
„Stiet ús sok lok nou ek to barren?”
Sa freget hy blier glimkjende hjar.
„Wy doare hoopje dat wy ’t krije!
Yn pleats fen twa, binn’ wy den trije!”
„O! ’t is to hoopjen”, seit hja, mar....”

To lange lêste kaem de donkre hjêrst.
It waerde mistich hiele lange tiden;
Sims noch „moaiwaer” mei sulvren simmertriden,
Mar mei de tiid hien’ dy der ek al wêst.

De swiere fruchten fen ’e tún en ’t lân,
Dy wierne yn ’t skûrke en yn ’e skûnne barge,
For únwaer, snie en froast, wier tige soarge;
Mei oerliz fen ’e man, die hie der fen forstân.

Itjing de neiste tiid hjar nou wol brochte,
Dat wier ’t, hwer min de dagen troch , om tochte,
Dat hjar sa bûtenwenstich swier sims lei.
Der wier forlangst, en eangstme ek; by tiden,
Dat sinneblinkjes twisken troch er gliden,
’t Jing hja sa winsken, ’t hjar der troch foarsei.

„Hark ris nei my,” sei s’op in jountiid let,
„Myn goede man, ik moat jo eat fortelle,
„Der nea oer praet ha’k, nimmer it forhelle
„Myn sister wit it, as dy ’t net forgetten heth.

„Foar jierren is der eat fremdsoartichs bard.
Dat op my ta twa ljochtsjes sweevjend kamen,
Om my just, yn it roun hjar paed do namen,
Hwer ’k al de dei sa mar oan tinke moat.

Ik ha ’t net tsjin jo sei; ’t is nou in wike,
Dat ik se wer seach en ’t my fêst talike:
Nou giet it mei de beide ljochtsjes oan.

Der komt fen; mar it „Ho”, is net to sizzen,
’k Seach troch in doar, trije yn ién kiste lizzen,
De ljochtsjes wiisden ’t plak, hwer hja wiern’ stoarn.”

De tiid, dy net fen stilstean wit, gyng foart.
Ien joun, do wier ’t mei ’t waer it dochs bisonder.
De moanne gyng foart nei de sinne únder
In mist kaem op, nacht wier ’t sa mei in hoart.

De wyn wier wekker waen sa op ’e joun,
Dy slûpte om it hûs en kaem yn alle hernen,
De ljue, sa ’t like oan winterstoarms to wennen,
En jage foars de mist djip nei de groun.

’t Wier as de loft in boadskip hie to bringen,
Yn ’t minskelik bistean him hie to mingen,
’t Jinge ierdsk wier en op ierde libben hie.
De tried fen it bistean fen minsken,
Hjar lok ef ûnk, hjar wille en hjar winsken,
Fen „wêzen” ef „net wêzen”, joech biskie.

Elk bliûwt nou thús, dy net om útens hoeft.
In man en wiif, dy wirde let opkloppe.
„Hwat is it?” „Auke en Grytsje lit jimm’ roppe,
It is sa fier der nou: mar ’t is bidroefd”....

Gjin paed to sjen, hwer ek, sa tsjuster near,
„Ho scille wy it paed der hinne fine!
Gjin moanne ef gjin stjirren, dy ’t er skine,”
Seit Jelle oan Afke, Grytsje’s âlderpear.

„Sjoch! jinsen by hjar hûs: twa held’re stjirren,
Né! trije, komm’ dit út, sjoch mar nei fjirren,
Ién held’re, mei twa lytskes oan ’e kant’.”
„Der ha wy ljocht fen, ’t wiist ús ’t paed derhinne;
To gau’, to gau! hja binn’ der sa allinne....
Wit ho ’t er mei hjar is, wit ho it spant!”

Dy trije ljochtsjes ha it paed hjar sei.
En by de doar stiet de oaremem: âld Tytsje,
Hja skriemt. „Ho is it hjir?” en nei in rytsje,
Snokt hja; „Twa popkes, mar Hja Sels .... is wei.”—
„Hja wei?” ropt Afke „hwat sizz’ jy? Hja dea?
Twa popkes der for? Minske och! Jy floue.”
„Scoe ’k leugens sizze yn dit hûs fen rouwe?
It giet er my sa kâld fen oer de lea.”

„Praet ik, om net de wierheit hjir to sizzen?
Kom hjir! sjoch yn hjar lêste sliep hjar lizzen,
’t Lyk fen myn Auke’s wiif, fen jimme bern.”
„En sjoch de beide popkes, beide yn libben,
Yn ruil for Ién , twa weeskes: jonge sibben,
Twa skatsjes: mar de greatste skat forlern.”....

En och, hja libben, ’t berntsjepear, ’n koart rek.
Gjinien , yn pleats fen twa ef trije,
Scoe de earme man for al syn winsken krije,
Der mei wier stoarn de man syn alles ek.

De berntsjes gyngen foart hjar mem ek nei.
Net jamk is ’t sjoen, ’t jing’ yn ién kiste barde,
Dat trije liken ’t lêste plak hjir waerde,
Hwer yn elke earm fen Grytsje ién berntsje lei.

Twa ljochtsjes moast Hja sjen; de âlden trije ,
En it moast sa dizz’ drôwige útkomst krije,
Oan beide ljochtsjes ’t libbensljocht ûntsei.

Ut’ fjild slein wier de man, hy bleau allinne,
De wrâld, dy wier him oustoarn, wei syn sinne,
Syn helderst libbensljocht for jimmer wei!

Febr. 1912.

IT BOEKWEITTESKJEN

Frou! nou hjoed oan ’t pankoekbakken;
Helje talhout, droege takken!
Wêz net súnich hjoed mei’t spek!
Yn ’t bislach rjue aeijen ek!
Hjoed ha wy in dei to pakken,
Dy ta’n boekweitteskersdei,
Us ’t yn alles foarút sei.

Jistermoarn wier ’t waer noch reinich,
Lykwols ’t waerglês sei: „Moaiwaer!”
’t Like om acht noch bjust’re raer;
’t Like op hjoed yn alles weinich,
Tsjok wier hiel de moarn de loft,
Mar de wyn dy skeat om tsjienen,
Ut mei ’n foarse skoat yn ienen,
Nei flak Noard yn ’t earste skoft.
Stofreinbuikes, wyld en toar,
Jage er boartsjend út malkoar.
Sadat om in ûre ef fjouwer,
Droech al wiern’ de hokken hjouwer,
En de boekweit mei de joun
Min koarkdroech do ek bifoun.

En noch fierder nei ’t Noard-East,
Skeat de wyn dizz’ nacht noch út,
Fêst is ’t waer, leau ik alteast,
Hoarich is ’t net mear fen ’t Súd!
Mei „Moaiwaer” is nou gjin noed,
Boekweitteskje scill’ wy hjoed!

Teatske! siz dit tsjin de fammen,
Rop ús Antsje alderearst,
Dat hja ’t drok krijt en binammen,
Soarget for it folk it meast;
Jinke kin hjar bêst hânlange,
Wêze hjar hjar twadde hân,
Spek snije, mar mije it trange;
Janke en Tryntsje gean nei ’t lân,
Hjoed om bar omt drok scil rinne,
Derom bliûwst do mar allinne,
Mei de beide âldsten thús,
Hwent op ’t lân, sa foeget ’t ús
Twisken beiden komt it yen,
Under ’t wirk wol ris yn ’t sin
Dat m’ in ding thús heth forgetten;
Sims komme er ek inkle setten,
Dat der ien mist wirde kin,
En nei eat forlangst krijt min,
Den kin Tryntsje, ef wol Janke,
Súver ’t selde, hokker fanke,
Ophelje sa dan meijien,
’t Jing’ jimm’ kôke ha ef snien.

Antsje, de âldste, forstânich en stil,
Stemmich, foarsichtich, ’n twadde Abigail;
Jinke, dy ’t troud is, docht hjoed dizze dei
Flink by de pinken, ek yette ris mei;
Tryntsje in blom op hjar moaist sa gol en sa tsjep,
In roazeknop Janke, ek drok yn ’e skrep.
En ús Ritske scoe ik tinze,
En ús Bindert en ús Minze,
Alle trije ha forstân,
Fen it wirk der op it lân;
It is goed fortroud by hjar:
Sa is alles foar malkoar.

„Tsjerk! dou moast nou rimpen wol,
Om de „bêste brúne” hinne,
Dy heth nou syn liif wol fol,
Rint der yn de „achterst finne,”
„Sjoch!” alhiel by de „Saunsleat”,
Hjir is ta ’t opheljen eat,
Helter, jouwer yn it koerke,
En jaen him dan thús in foerke.”
„Helje ek de oare „merje” op!
By de wringe rop mar „Hop”!
Knilles, ’k mien de „brúne”, dy,
Rint der by de melkekij,
’k Mien ’t tsjernhynder, wol forstien?
En rop al it folk meijien!”

„Smar de weinen! Minze en Sytse!
Beide weinen, greate en lytse,
Bynstok, foar- en efterbine,
Heak en keat en jageline,
Kinn’ jimme yn ’e skûrre fine,
Teamen, halsbeagen, lossilen,
Ha hjar plak der oan de stilen;
Foarken, flaeljes en mear gûd,
Fine jimme der safoart,
En bin den de hynders helle:
Ynspanne en dan nei de telle.”
Age en Knilles helje oan,
Earst de boekweit dizze moarn.

„Jimme oaren: flaeljesmannen!
Brûke mar jimm’ earms en hânnen;
Goede kost en goed deihier,
Past wol op de telleflier.”
En Jan Hindriks, Tryntsje oansteande,
Springt mei in pear weinen by,
Hjoed is nimmen en neat frij,
En nou is it spil hast geande!

Deugdsum is hy stees en stil en bistindich,
Goedich en bêst sa is syn bistean,
Praet heth hy net, docht syn wirk sa bihindich
Redt er him troch gau, lit him mar gean.

Stiet yn it plak for boers âldste soan Bindert,
Dat is in Nimrod, op de einejacht jindert,
By Eastermar, dizze moarn der oppe Leien;
Omt Boekweitteskjen mear is as einejeijen;
Komt hy foar middei fen sels al tôrech
For fiven wier it, do ’t hy al foartteach.
Dizz’ kear hjir noch de boekweittesktelle,
Mei’n jier heth hy syn Njiske al helle,
Syn eigene skoarstien dy rikket den ek,
Bringt hy syn rispinge yn ’t eigene fek.

En fier oer de fjilden en fier oer de lânnen,
Giet ynne seismiett’ fen ’e teskjende mannen
Dat elk der nei harket neiby en yn fierte,
Yn dreunende gongen, yn suvere miette
Dy ’t heldre Noard-Easten op breedrekte wjokken,
Meidraegt nei ’t rounom nou oer poellen en tokken,
Oerstimd sims troch ’n pear, by de teskers hjar telle,
Mids ’t roppen fen ’t folk, dat de boekweit oanhelle,
Ién fleur en ién nocht, boppe en ûnder ién wille!
’t Wirk fljocht troch de hânnen, elk kin ’t maklik tille,
’t Jing’ hy heth to dwaen hjoed, ho drok ’t ek mei rinne,
Yn ’t moudige boulân, by kliuwende sinne;
En heech yn ’e loft op, gean stees wer seiskearen
Dat sûnder ’n oar reitsjen en sûnder mislearen,
De teskers hjar flaeljes oer de útsprate leagen,
Dy jimmer weroan sa it boekweitstrie reagen.

Al wier ’t „Krijerije”,
Dûbble „Skotsetrije”
Ien dounsjen en boartsjen,
Stees sûnder bikoartsjen,
Fen siikjen, net krijen,
By twaën en trijen,
Dy flaeljes hjar stygjen,
De mannen hjar nygjen,
Hwaens flaeljes sa klappe,
De kerrels biflappe,
Hwer sûnder gjin stedden,
Gjin ljue fen ’e medden,
Nea, pankoeken krije,
Nea! iet Willem Trije,
En sels Willemiene,
Wol rekke yn ’e pine,
As hjar Juliaentsje,
Fen ’t reedridersbaentsje,
Mei ’t hongrige maegje,
By mem kaem mei ’t fraegje:
„Siz âlderljeafst Moekje,
Krij ’k joun in pankoekje?”
Né sûnder de bouwers,
Fen Grift ta de Lauwers,
Foarby waerd elk parte,
Foarby scoen’ hja moatte,
Fen lekkere biten,
Om pankoek to iten.
Pankoeken is kost,
Der kin min hiele dagen op reedride,
Den krijt min gjin pine yn ’e side,
Pankoeken: dat past.

Wol min fen Fryslân elk sted en elk stedsje,
Opsiikje oer iis yn in koart setsje,
Op twa stikjes hout, der ûnder twa izers,
Binnen de dûbeltiid fen ’e klokswizers,
Gjin koeke yn ’e mage fen boekweitennoat,
Redt min dy reis jimm’ ou, oars wirdt it in moard.

Skinke en aeijen,
Helpe earst wol.
Mar min bliuwt hol.
En komt dan ’t waeijen,
Dan wirdt min flau.
En hie min nou,
Boekweitmoalstrou,
Under it fesje
Joech min in lesje,
Troch ’t iepen spyn
Oan de Eastewyn,
Derom jimm’ riders,
Nim sûnder widers,
Mei dan dy deis,
’n Pankoek op reis.

Praet ris mei de imen,
Hwa ’t measte himen,
Hja dizze simmer,
Do ’t hja mar jimmer,
Ier fen ’e dage,
’t Wyt fjild hjar hage,
’t Boekweitfjild rûken,
Der hinn’ ’t hjâr lûken,—
Ef dizze mannen,
Dy wân by wannen,
Hjoed hjir ouslane,
Dûbeld wirk dwane.
Hwa heth it drokker?
Ried ’r om. Hokker,
Is min to sizzen,
Net út to lizzen.

In dûbble risping heth it lân
Yn simmermoanne de earsten joun,
De ymkes hjar skûrren ta de rân,
Binn’ fol fen ’t alderswietst bifoun.

’t Is ek net op in luitr’jen gien,
Net ûnderweis to praten stien,
By Hulders, Jellebijegûd,
Nei ’t boekweitfjild! mei hunnich foart,
Op hûs ta nei de bijekoer:
Rjuchtút mei ’t swiete winterfoer.

Hwat wier ’t in noflik wirk sa’n dei,
Nei ’t boekweitswyt leech, fol derwei,
It hie gjin ein, dy hunnichskat,
Gjin unwaer kaem hjar ea oer ’t mat,
Moarns ier dan blonk al ’t remmewyt
Hwerwei in swietroaksamme giet,
Ta dat de lêste boekweitsblom,
Utbloeid wier yn it ryk rounom.

Ja bânich hien’ dy lytse ljue ’t
Net minder yn ’e war, om fen de lânnen,
To heljen ’t swiet, witt’ goed ’t jing soks bitsjút,
De frage is ’t hwa ’t drokst ha, hja as de mannen?
Dy ’t foar de lette joun net komme yn hjar honk,
En waeksdomeftich binn’ yn ’t krús, yn rêch en skonk.
Hwa scil it skiede, beiden dien hjar úterst bêst,
Woech min: de eefner bleau yn ’t húske op it lêst.
Ién ding stiet mûrrefêst, ja sikersonk; ho ek: min wit,
Fen beide kanten waerden skatten garre, troch hjar swit.

Sjoch Louw Hindriks, ’t tsjokke mantsje,
Yn al ’t wirk in „by der hantsje”,
Him der yn syn blaue kiel,
Mei syn hânnen, rou fen iel,
Heech syn rêch fen ’t jimmer bodsjen,
Sjoch syn teskjen, leach opskodsjen,
Hwet heth hy in fêste hân,
Fen it boerewirk forstân.
Hinderk, Albert binn’ syn soannen,
Skrippe ek fen de iere moannen,
Gâns mâns ta de lette joun,
Binne geef en jimmer soun.
De oare: Minze is eat gammel,
Deis op syn skoenmakkersskammel,
Is heal út pleizier, hy hjoed,
By ’t oanheljen is hy goed.
Baeije, ’t fanke is de sister,
Boadskipsrinster: net fen jister,
Hellet iten, drinken oan,
Is der by fen de iere moarn.
Hanne Aukes, syn soan Auke,
De earste tesket, mei in sjouke,
Boekweitskeaven d’oare komt,
By de lange telleromt’.
Age en Ale ek soannen, beiden;
Jonges binn’ ’t as lange reiden,
Sa as min ’t mar seldsom seach,
Binne ek wirksum mei op ’t leach.
De âldste: Hanne en Tietsje Ate,
Lit him net by ’t wirk wei state,
Heth al for in mansman stien,
Makket goed syn plakje skien.

Romke Martens, de sechtichjierige boers Aldfrjeon,
By de hoek fen ’e Twiz’lerfeart en Knilles Djipt wei;
De âlde ungetider, skript yn ’t boekweitteskjen drok mei.
Is om boers pakesizzer, ’n broekmantsje, in bern bleaun,
As ’r jouns seit: „Jan! hwa fen ús fierst springe oer de wei kin!”
Yn jierren forskil, as Isack en Binjemin!—
Nea foijitte kin ik myn boarter, dy bêste âldman,
Frjeon ût myn bernetiid, der bliûwt yen ’t ûnthâld fen.
Twa miedmannen Paulus Smids en Tsjeard Sytzes,
Dwaen oan ’t boekweitteskjen hjoed mei by Wietzes, ^[6]
Ek lykwols fen meanen en fen bag’glerije,
Fen sleathoukjen, slatten en reitsneijerije,
(Hwer yn nearne ea hja hjar gelikens krije),
Is hjir hjoed gjin sprake fen: út aerdichheit,
Binn’ hja hjoed ris mei, fier fen de klyn en ’t reid.

[6] By Wietzes: Wietze Binderts Kloosterman (berne yn 1777).

Grytsje Gerben, by ’t Wyldpaed wei ^[7]
Skript sa as ’t stees yn syn aerd lei,
Sûnder op to sjen in kear:
En der binne sokken mear:
Sjoch Roel Fôkes der oan ’t skrippen,
(Kobbels swit min) ’t leach omwippen,
Docht mei Gerben, hird om hird.
Elk is op syn meast dwaen great!
Makket goed syn plakje skien.
Joege Sigers, de âlde drege,
Heth it hiele spil oerege,
Seit tsjin de oaren: ’t waer dijt mei:
„Boekweitteskerswaer sa ’n dei!”
Hy giet foar mei, wiist de oaren,
Mei Louw Hindriks, docht to foaren,
Ho mei seis man, „slach” min hâldt,
Hy folleard en sechtich âld.
Sytze Hindriks mei syn twadde.
Knilles Sytzes, hwa ’t him, warde
Gjin dy better ’t wirk doar oan
Kamen al yn de iere moarn,
Knillis ienichst bern syn Janke,
Kaem ek mei dat flinke fanke.
Ut hjar wirk ’r om hinne kaem.
En to helpen hjoed in raem.
Minze Hinderks wier ek roppen,
Kaem dizz’ dei fier wei fen „boppen”,
By it teskjen paste er sa,
Slacht sa as broer Louw ek ta.
Jaring Egberts, de âlde learde,
Hâldt m’yn alles, tige yn wearde,
Hy helpt mei, syn soantsje Durk,
Docht ek mei yn ’t lichte wirk.

[7] ’t Wyldpaed, de brede moaije sânwei ta 1912 fen Kollum, Feankleaster nei Ljouwert.

Nou der komt ek Hanne Bakker;
Giet er mank: ’t is lang gjin stakker;
Mei de mûle in abbekaet.
En in bêste kameraed.
Alle wirk heth hy meimakke,
Ploeije kin hy, en ek bakke.
Hien’ de hynders him net oer—
—Jage by de Tsjoelster boer,
Den wie ’t mei syn ûnderein
Net sa as ’t nou is, bislein.
Mar syn mûle en forstân,
Naem hy mei nei ’t boekweitslân.

Minze Wietzes, de broer van syn frou,
Mei’n oar bifrjeond, hy goedlik en seft,
Helpt Hanne yn ’t swierste in hântsje wol gau;
Minze is yn ’t wirk in Simson fen kreft!
Kwinkslaggen binn’ sines, hy hâldt fen in grap,
Yn dwaen en yn litten mar stees like gnap.
Hwa komme deroan! Jan Louws, Ebbe en Louw,
De heit en de broerren fen Ritske syn frou,
Mei Klaske, in dochter en sister, binn’ kaem;
Hja binne biskaefd en sa deftich fornaem.
Hja in Blom fen ’e klaei, in Leelje, in Roas,
Gjin aerdiger, gjin oannim’liker hjir oars.

Nou gean wy it lân ris del,
Hwent de oanhellers binne ek tel.

Krekt as is ’t in lânfol bern,
Dy w’op ’t boekweitsfjild der sjen,
„’t Lange-langerige”, giet,
Der yn ûnousjenbre miett’,
Famke—oan famke, rokjes wiid,
Lykje al de hokjes sied,
Krekt as stean hja hân oan hân,
Yn de lingte fen it lân;
Mar o wé! der komt de wein,
Ratteljend fen de efterein;
Sjoch! de bêste brúne er foar,
En fen fierren wer in oar,
Ek in brúne, lytser eat,
Dy ek oan de boer biheart.
Sjoch dat hynderke, ús „Tiet”! ^[8]
„Lytse Tiet”, ús pop; mei flyt,
Sjoch! ho moedich it dat rydt,
’n Wein fol , en ho krigel ’t giet.
Sjoch de boartersbern wird’ wei,
Op ’e wein malkoarren nei;
Ride nei de telleflier.
Los wirdt skodde ’t lang brún hier,
En yn lange rigen nou
Lizze hja hjar rykdom ou;
For de ljue hjar flaeljeslach,
Habbe hja omraek ûntsach;—
Binn’ hja nou fen ’t wân ûntslein,
Komt fen ’t folk de jongerein,
Sjoch nou hjar trochtriese klean,
Yn sa mennich striebult stean!
Mar hjar siel, it boekweitsnoat,
Wachtet op boekweitengroat,
En op moal as tsjok bislach,
Faert strak ûnder Fryske flach,
Nei dy hâldt fen stevich miel,
Fryslân, Grinslân troch alhiel.

[8] Us ljeaf lyts trou rydhynderke.

En de sinne stjûrt syn glimkes heech fen ’e loften,
Laket blier oan, de stees warbere minskekloften,
Dy sa mar de gare dei skrippe,
Wylst hjar flaeljes op en del wippe,
En dy mei heldere klap! klap! klap!
Súver op ’e slach, jimmer, sa gnap,
Op de tripp’ljende seis acht miette,
Nea de súvere gongen forjitte,
De hiele gare dei fol sinne;
De loft wol hjoed net mear birinne,
Alles forguld oer beammen en lânnen,
’t Wirk fljocht troch de warbere hannen.

Skoft wirdt er hâlden, yn ’t lij fen ’e heappen.
Boekweitstrietoerren, dy riisje ûnder ’t skreppen,
Heech út ’e groun heech op! fen it flantrige strie,
Under de flaeljes wei nou, ûntdien fen it sie.

Yn in roune rige flije hja hjar del,
Mear as in dezyn yn tel:
Drege mannen, mennich op jierren
Mei piper- en sâltkleur’ge hierren,
’t Antlit yn tearen en fâld,
Yn ûnderfininch tige âld;
Helder fen útkyk, tige bitûft.
Gjinien der dy mear learen bihoeft.

Maeik’moi út ’e Wedzebûrren,
Widdou fen boers jongste broer,
Lêste fen âldboers syn snoaren,
Nei hjar, komt Sneuns Wietse oer.
By de skearbaes deun der nêst,
En dernei by Maeikmoi fêst’.
Kofjedrinkt by Maeikmoi den,
Mei syn pakesizzer Jan.
Beide ha ’t der tige bêst:
Finebôle krijt der ’t jonkje,
Rjue mei sûker oer syn tongkje;
Net in inkeld stik sa mar,
Twa ef trije nei syn kar!”—
Maeikmoi hie ’t hjoed for hjar naem,
Dat hja hjoed bij Wietses kaem.

Janomke út ’e Ham komt hjoed ek,
Heth ta oardelûre gans yett’ moed ek,
’t Bêst âldmantsje, frjeonlik gol,
Mei ’n oerlaedne bûse fol
Koeke, for de pakesizzer;
Yn soks is der mar gjin wisser.
Mei om ’t boekweitteskjen kaem hy,
By broer Wietse en Teatske is ’t
Hjoed pleisirich, dat’s beslist.

De broerren, Bindert Japiks, Hinderk, Ritske en Douwe:
In weinfol, mei hjar sisters, Antsje en Hiltsje.
It „swartsje” der foar en der nêst de makke „âldgrouwe”,
Yn ’e „faeitonne” Man! leau mar, in fornaem spiltsje!
Pleist’rje by Wietsoms, dy ’t „folk” fen hjar binne,
Kuijerje om it boekweitsleach ek ris hinne.
Fen ’t stamâlderlyk plak út Bomkleaster fendinne,
Ha it biwarre en hja wisten to hâlden;
Binn’ yett’ op ’t plak fen Wietse Binderts syn âlden,
Stam mem Antie Wietses; Bindert Japiks stam heit ,
Dit ta memoarje, dos nou wit elk ho it leit.

Stil hâldt der in weintsjefol folk fen ’e klaei.
Man, frou en bern, in lyts popke op ’e skirte,
Hearden it boekweitteskjen al yn ’e fierte.
En dat hâldt stil by it boekweitslân mei in swaei,
Dat binn’ de Beintema’s Jan en syn frou.
Bearnom mei, oan ’t pleizierriden; ha oan ’t spil niget,
Sizze sa: „net al dagen, dat min to sjen ’t kriget.”—
Ritske syn frou nimt de mem ’t famke efkes ou,
Leit dat yn ’e nane nêst hjar sliepend jonkje.
Strak scil beide memmen elk mei hjarres pronkje:
Hja laitsje in koar oan: „’n lyts pear”: „Man en Frou!”
Wrachtsjes s’as ’t útkomd nei twa dezyn jierren.
Utkomd is ’t krekt, s’as ’t forspelt is fen fierren.

Oebele Tsjitske en Gjertsje Vaatstra,
Hûshaldsterfaem en der jierren wêst,
Sjogge ek efkes, dat’s frouljue hjar aerd sa,
Komme in toarntsje to sjen op it lêst.
’t Is hast as út Naomi’s tiid,
As ’t hjir mar Palestine hiet,
’n Ald-Testemintisch lântoaniel,
De loft sa blau, it lân sa giel,
Ta rispinge alles ryp en klear.
Ta tank nimt elk de hânnen gear,
Nou ’t rispingsmiel hjir ynnomd wirdt,
Ta tank is tiid, driûwt ’t wirk ek hird.
En elk dy sjocht de seine oer,
Seit tank der for oan ’t Albistjûr,
Dy alles wer sa waeksje liet,
De rike jefte fen it sied.
De Boäz, Wietze Binderts, hy
As eig’ner is der sels ek by.
De âlde boer, assessor ek,
In mânsman, sûnder lek en brek;
Dy giet mei ’n wird fen tank foarop!
Wylst alles swijt: gjin lûd, gjin rop,
Gjin „foart” ef „hou” en gjin getier,
Heart min mear op ’e telleflier.
En alle hollen niigje hjar,
Fen ein ta ein, nou bar om bar,
Hwent Wietze Binderts wol’t sa ha,
De Hege Jower komt it ta!

En Teatske Minzes, de âldbroers frou,
Jowt oarders thús. Seit „gau! gau! gau!”
Dy heth mei skrippen hjoed gjin lins
Omt Wietze en hjar, sa binn’ fen sins,—
Dat min de boekweit ou krijt hjoed,
Nou mei dit waer heth it gjin noed.

’t Ald minske is amper sauntich jier,
En deis yett’ jimmer oer de flier;
Hja habbe trije soannen, en
In fjourtal dochters, ta hjar bern.—
Do ’t hja sa omme tweintich wier,
Kaem Wietze, dy sin oan hjar hie,
Hja wier in wûndre tsjeppen Ien ,
Mei Wietze is hja do ’t boask oangien.
Hja wier meast oan de greate kant,
Yn ’t froulju’s wirk „ien by de hand.”
Hjar Wietze en hja, in gnap Jongpear;
Min sjocht it sa mar ’n inkle kear,
Hy lang en licht, by ’t foarse om ou,
Lykwols wolmienend en nea rou.

Syn mieninch woech yn alles swier,
As adjunct-frederjuchter wie’r
Stees op syn plak, hie folle leard,
En hie mei „heech en leech” forkeard.

En Ritske Wietzes, de jongste, in jongman omme tritich,
’n Jonge ikebeam lyk, blauëachich, sa manlik en great,
Forstânich, forsichtich, by ’t spil thús en jimmer flitich,
Fen de âldboer sa’n feardige geve útskettene leat!
Dy letter ta riedslid en haed-tsjerkfoud it brocht,
En ’t boartsjen mei ’t bernsbern bilibje yette ek mocht’
De man fen syn Simke, in sêft alderbêst minske,
In ingel op ierde, dy neat ljeaver winske,
As ’t lok fen elkien en oer hwaens brúne eagen,
For’n oar fen meilijen de triennen oerteagen,
Hwaens beiden hjar soantsje ^[9] yn ’e widze noch slept
Wylst elk him op ’t lân en yn hûs om ’t hirdst rept!

[9] Myn persoantsje.

Sa leit Louw Hinderks, in sistersoan
Fen Teatske Minzes, dos’n omke- en moaikesizzer,
Fen boer en frou (mei lij’ hjar skoan),
It út: „Gjin better as ús Wietzeom is er,
En better as ús Teatsk’moi gjin,
O sokken binn’ der fierst to min.”
„En sa is ’t ek krekt mei Ritske en syn Frou,”
Dosdanig ’t Petear fen ’e Wirdfierder Louw,
En allegear nikke, dwaen ’t jawird der ta.
It tsjûcht dat elk achting for allen, skoan ha.
„Ja”, sei derop nou Ludzers Hinke,
Dy ’t ek mei helpt „’k moat m’earst bitinke,
Ho lang ik by de âldboer en hjar
Dos ’n eagenblikje tiid noch mar,
’k Wol flaue net, „’t jing” ’k siz, is wier
Ik wenne der krekt fyftjin jier;
Ja fyftjin jier ha ik der wenne,
’k Wier der, do’t lytse Jan ^[10] waerd berne;
Ik ha ’t der jimmer sa bêst hawn,
As ik ’t net wist, ’t sei mei forstân,
Ha nea in swart gesicht my joun,
Neat oars as goeds der ûnderfoun.
Dat is ’t petear sa ûnder ’t iten,
In gastmiel is ’t ek dat min krijt;
Mar joun fortelt min jonkheitsfiten,
Louw Hinderks is den wol binijd
’t Jing Hanne Bakker den wer wit,
En fen ’t fortellen danich swit.

[10] Lytse Jan is myn persoantje: J. R. K.

De lêste boekweitskeaven binn’,
Outusken yn ’e lette joun.
Dien is it wirk, deaou is min,
En stil waen is ’t alhiel yn ’t roun.
Hwet nou?—Der nimt Louw Hinderks ’t wird,
En elkien wit, ’t jing dat bitsjut,
„De masse slaen, folk!” ta bislút,
Dat min nei Noard, East, West en Súd,
It heart: Dy ha de boekweit ou,”
Hark mar: Hja slaen de masse nou!’
Hark ho hja yn fjourfierde miette
De flaeljes nou ien hiele rite,
’t Leach del, dy Seisman tagelyk’.
Yn brede, folle miett’ as blyk,
Mei fûle foarsje heare litte,
Dat hja for ’t lêst hjoed yett’ ris switte.

Dat laket, mirakelt, troch jongen en âlden,
Elk wit nou in grapke, mar net yn to hâlden,
De feinten, dy pleagje de mûtele fammen,
Dy meitsje fen ’t outuskene strie núvre tsjammen
En twisken de heappen giet drok „Krijerije;
Op ’t lêst mei de jong’rein tomûk „frijerije.”
De âlden ek jong wêst ek foar fiertich jierren.
Hja smite er in grap troch sa mar fen fierren,
En tinke er by: ek iens dôvet jimme lôge,
En wirdt mei de tiid jimme wille bikôge,
’t Snjit tusken er troch om ’e boekweitstrieheappen,
’n Malkoar’ eftersittend: om ’n patsje is ’t skreppen.

’t Is krekt as de stjirren dizz’ joun,
Der in rite gauer om opkomd binne,
Om dit froalike spil ris yn ’t roun;
Om mei hjar sulvren lantearnen der hinne!
’t Is in ûrke fen fleur en fen nocht,
’t Is as in hiel stik blauer de Himel,
Derom waen is, dizz joun nou krekt.
’t Jing’ ’t stjirte haget dit fleurich gewimel,
Mei tiidsrin net iens ’t mear nau stekt!

En de wyn,
Bynt ek yn,
Harket in hoartsje,
Nei ’n jounpatsje,
Heart „Snein oer in wike!”
„Ho ’t jo dat like?”
Hanne Bakker scil oan ’t wird!
Roppe s’alle like hird!
Sels de âldsten allegearre,
Mei’ him graech fortellen heare;
’t Wier altyd in earste biis.
’t Jing’ hy iendris hearde ef lies:
Wagenaar’s hiel Amsterdam,
Ljouwert, Grou en fen ’e Ham,
Heth hy alles yn syn brein.
Né syn witnis heth gjin ein.
’t Jing’ hy hearde, is by him bleaun,
Krekt as wier ’t yn moarmer skreaun.

Nimt hy sims ien by de kop,
Noch út syn jongfeintetiid,
Laket min yen yett’ ris slop,
Wit fen ’t laeitsjen yen gjin ried.

„Hark! ho ik in Nijjiersmoarn,
Teach ’t útrinders pakje oan,
Wier sa yn in omsjoch klear,
En it fjild út mei ’t gewear!

Houtfester Djille,
Fen Koatstertille,
Lei op ’e loer.
De jeitiid wier oer,
In haske sprong op,
En Hanne dy skeat.
Nou Djilles gerop,
Wier: „dy ha ’k trappeard!”
’t Sei Hanne ho ’t stie.
Mar ’t jing’ ik do die....
In weardshúske wier’,
For kofje en bier;
En Hanne net sleau,
Derhinne en treau,
De ûrwizer, de gút,
Ien ûre foarút.

Do frege ik: „Ho let?
Min it nou al heth!
Nou ’t giet jo mar skoan!
Fol lok Nijjiersmoarn!”
„Nou Hanne ek Lok!—
Jy fregen ho let?
Healve alven min ’t heth.”
En de tsjerke gyng oan,
Healwei tsjienen dizz moarn,
En elkmis seach Hanne,
Yn tsjerke dizz moarne.

Búten by de tsjerkedoar,
Stien in tropke byenoar,
Hanne soarge der wol foar,
Dat er der earst ek hwat wier,
’r Ek mei ta in praetsje stie;
Dos ’t wier sa en ’t wier net oars,
Dat hy ’r him op (jimmer loas),
Him der op biroppe koe,
Dat hy der om tsjerkstiid stoe,
En yn ’e tsjerke hearde elk him,
Oan syn sjongen en gebrim.

It hie dêr gâns fen ef Hanne,
For al ’t tsjerkefolk dizz moarne,
Examen oulei en for ’t tsjerkbistjûr,
(Die Minze Wytzes der by (syn wiifs broer),)
Om foar ’t boerdsje to kommen op in dûr.
Mei syn sjongen wier ’t dizz’ moarn sa slim,
Dat master, de foarsonger, syn stim
Derby amper wei waerde in hoart
Hy oars foarst yn ’e tsjerke: nou twad’.

Ut in troch naem ik hiele draeien,
Om fen ut ta sol ta, to swaeien,
It gyng my jimmer knaphandich ou,
Min flústre: ho ist mei Hanne nou.
Elk hie my op ’t each.
En efter myn rêch,
Rekte min nei my de halzen út.
Tocht’ by yen sels: is dat nou dy gút?
Elk dy seach efterom,
Mar Hanne wist wol hwerom ,
Dat elk wist oan syn stim:
Sadwaende seach en hearde min him.

’t Jing’ ik wiste, „dat net , Hanne”,
Sei doom’nij de oare moarne,
„Das’t dû sa sjonge koest,
Elk nei dy harkje moast.”

En eat letter is ’t do bard,
’t Dûrre mar in lytse hoart,
Dat do Djille, man der wet,
In pompier Hann’ thúsbrocht heth,
Hweryn stie: ’t him die biskie:
Dat Nijjier ’r oan ’t jeijen wier,
Om tsjien ûre yn ’e moarn;
Der yn man! ha jy ’t fordoarn.
En nou komm’ foar „Knobus” jy,
Sûnder breuken hiel net frij.
Hanne seit: „Hwet praet ha jij?
Ik bin fen dat saekje frij,
Hwent de moarn fen ’t Nijejier,
Om dy tiid wier ik to fier,
Fen „de Ald Dyk” ou, der jy wier’n.
Tsjerktiid wier ’k om healwei tsjien’,
Lang al by de tsjerkedoar,
Tsjerk en Auke en mennichoar,
Foarsteld: „hwer scill’ w’hinne hjoed?”
Mars jij, dy sa’n ding my tsjûrt!”

Djille do mar „húske lâns”,
En by Domenij ek oan.
„Hwer wier Hanne Nijjiersmoarn?”
„Wel, yn ’e tsjerke en foarlik gâns.”

„Soks kaem my nea earder oer”,
Tinkt nou Djille, en waerd’ hast poer:
Hwent mei syn en Hannes tiid ,
Wit ús Djiltje mar gjin ried.

Op de klok yn ’t weardshûs hie,
Hy dochs sjoen ho let it wier.

Hwa dy ea it mirken heth,
Dat de tiid oersloech in set!

Hanne wier bitûft en liep,
Ut hie hy foargoed de sliep!

Hwa seach djip del by syn noas?
Djille, en tochte „’t is net oars.”
En ús Hanne kaem neat oer,
Brûkte faek dernei syn roer.

„Hânnenklappen” fen hiel ’t boun,
Gyng lûd troch de stille joun.

Nou sûnder to sjongen, né sûnder in Liet,
Net fleurich to skieden, as dat wol sa giet....
De joun is sa stil, ho moai scil ’t net klinke!
Oer ’t dauwige fjild, hwer stjirren oer blinke.

Helje ôp fammen en feinten, ’t moaist dat jimm’ kinne!
To Ritske, set yn, gjin better kin ’t dwaen!
De bêste út it lân dochs kin ’t jo net ouwinne,
De mastersjongers moatt’ bilies by jo jaen!

Gesang njog’gn en fiertich, vers ien, twa en trije;
(Do doom’nij’s bernsbern doapt waerden dy kear),
Sa ’t jy dy do songen, sa mocht ik ’t wol lije,
Dat oan jou sjongen gjin ein kaem, nea mear!

Jou sjongen joech wijdinch oan ’t jing der is bard,
Yn ’t djipst fen syn siele moast elts treffe dat!
Nou ’t „Fryslân boppe”, fen Walingom dan!
Us dichter, ús frjeon, dy heechachte man,
Der elk fier mei wei rint, hwer elk sa fen hâldt,
Fjôuerstimmich nou klinkt it fen jong en fen âld!

„Fen alle lânnen op ’e wrâld!
Is Fryslân, der ik ’t meast fen hâld,
Hwer oaren ek op romme,
Op fruchtbre fjilden romme wy,
Op blinkend noat, op gledde kij,
En greiden bont fen blommen!”

En de mastersjonger Ritske Wietzes, syn lûd,
Giet heech boppe alles út, dy mei syn sopraen stjûrt,
Den wer secondeert ef de miette er yn bringt,
Fen tenor yn bas fallt, ta help him yn de alt mingt.
En better is ’t folksliet fen ús Fryske Bard,
Nea song: Sok sjongen dat dûrret yen jimmer to koart.
Lûd falt min wer yn, de iene nei de oare,
Heech útheljend; „Wy doare, wy doare!
Drystwei roppe, drystwei roppe:
Us âlde Fryslân spant de kroan,
Gjin lân op ierde komt der oan!”

As wearklank; ién amme yett’; „Wy doare roppe!”
Stjert sêft ûnder de iken mei ’t lêst „Fryslân Boppe!”

Al de persoanen yn myn Boekweitteskjen skildere, habbe wirkelik bistien. Under hjar eigen namme binne hja allegearre troch my yn hjar dwaen en litten biskreauwn. Amper allegearre ha ik se selver kend en der wol mei petearre.

Jan. 1912.

US TOER

O stiennen reus, ús alde toer!
Dou biste kening yn dyn kriten.
Dou sjochste hiele geaên oer.
Dyn eagen witte net fen sliten.
Binn’ tagelyk, ek earenpear.
Dou sjochst skerp út, wech—en de wear,
Kinst krekt gelyk fen alles heare:
Ho boerljue mei malkoar forkeare:
Dyn kloksgatten, binne ear en each.
Hwet de ien’ net hearde, de oar net seach!

Dyn eagen ha fen alles sjoen,
Fen alles ’t jinge er omgyng ûnder.
Fen ’t alle deiske, wier ’t bisounder,
’t Jing’ jy net waernimme ea koen’.

Krekt as in beaken yn ’e sé,
Sa stiest dou der op ’t selde sté,
De lange, lange ieuwen troch!
As wier dat by dy mar ’n omsjoch,
Dy tiid, by dy mar amper tel,
As ’t dou by dy, nei ûndren del;
Ef fier yn ’t roun, yn oarwei sjochst,
Wei, hwer’st dyn hoanne blinken dochst.
Heech oer dyn tinne yn gouden ljocht,
Hwernei de hûsman deistich sjocht,
Fen Maitiidsmoanne jimmer ou,
As it Maertsk kjeldrich buijenrou,
Op ’t lêst net kriget syn bikomst.
Seit; „Hoanne, ’k woe wol datst dou romst!
Fen ’t kjeldrich Noard, troch ’t East, nei ’t Súd!
Myn hea is op, myn fé moat út!”
Wylst bûrman nei in moanne al,
Dy freget: is net noch ’t gefal,
Dats’th dou fen ’t reinich Súd-West, wei,
Nei ’t Noard-East tsjochst, ek ris in dei?

„Myn hea forkomt hast op it lân,
It wetter kliûwt ta fûrgerân,
Ik meal by nacht, ik meal by dei,
Hwet heth de mounle in kerwei!”
Sa freget ek yn de ûngetiid,
Dy elkien, om in goede ried.

It jongfolk sjocht by simmerdei,
Om hjar bilang der gau ris nei,
Ho ’t hoantsje yn it sin, ’t hjoed heth,
Mei merkenocht ef sjongerspret.
As ’t hoarntsje nei ’t Noard-Easten sjocht,
Den is min net oer rein bitocht;
Mar drokker sjocht nei de âlde toer,
By ’t simmer net, de tûkste boer,
Ef feinte- en jongfammenkloft,
Sjen bar om bar nei hoarntsje en loft,
Foart daedlik al nei Sinteklaes,
Ef út Súd-West, ef ’t East wirdt baes.

As ’t hoarntsje den nei ’t Easten wiist,
Ho den de moed wol’n jellen riist;
Hwent de Hjeldagen: Trije nou!
Sa fier is ’t mei in dei hwat gau.
Dy lange Sneinen sûnder iis,
Is slim for ús: Friesinne en Fries!

Sje der de Toer! myn Doarp syn Toer!
Dy hege stompe reus, mei gouden hoanne!
Dy sjocht elk hûs en al ús lânnen oer.
De sted fen Grins selst by in heldre toarne.

Wy doarpsljue ha safolle mei him op,
Net om syn moaijens ef wol om syn hichte,
Né fen syn skiente giet alhiel gjin rop,
Heth neat gjin rom, nea dat min op him dichte.

Och! deaïenfâldich is dy stompe toer,
Fen sextien hûnderd twa en njuggentich de tsjerke,
En toer, dochs komt oan nou ta, niks him oer:
Leau mar! ús toer: it is gjin wei to blazen fearke.

Wier ’t de Martinitoer fen ’t greate Grins,
As dy fen Antwerpen, bynei in stiennen wûnder,
Hie’r namme, mar as de Feanwâldster stins.
Gjin toer lykwols—ús toer heth niks bisounders.

En dochs ha wy him ljeaf, as ’n mem it bern,
Dat om him sels, selst om it kaenefleanen,
Dy om „seis” jouns lûdroftich wirde; út hern’,
En kloksgat komd, bigjinne mei ’t „oangeanen.”

Hie dizze kaeneteam witnis fen ’t dwaen,
Ho wy as jonges fen hjar oarrememmen,
Mei ’t tsjerkedoarskaeis heljen ’n slach scoen’ slaen.
Om de aeijen út de toer, it nêst hast heale beammen.

Den hien’ hja siker yett’ in pik op ús,
En pikten nei ús holle sa as de blaustinsen
’t Ielstikelsfolk út Ritske Wietzes lichte ^[11] jinsen,
Mar lokkich! binn’ de kaenen heech yn ’t klokgat thús.

[11] In útbaggele stikje Finlân.

In koets, ^[12] mei ’t nêst fen in houteksterpear,
Woechs yn ’e toer, fortelde heit en oarre.
In fjirtich foetten boppe de ierde alear,
Yn ’e toersfoegen hie’r syn wirtels boarre.

[12] In Koetsebeam, koartwei: „ Koets ” neamd (Klyster-Lysterbes) (Sorbus aucuparia).

En hwet bilang hie oars for ús dy toer,
Dit yett’ as wer de njuggentjende dei fen Selle,
De flach op Willem Trije’s jierdei oer,
Jou, toer! útwaeide, dy joun ik him mei delhelle!

Den gyng ’t de leiders al mar heger op;
’t Giheim fen klok en bingel en klokstouwen,
Foarby, den seach ús lytse jongeskop
Troch ’t pannelûk selst Grins, as lean for ’t klauwen.

Hiel ’t doarp, de omkrite yn fûgelflecht, hiel ’t gea,
Seach min fen boppen del, op al syn hûzen:
De skûrren feal, hûspannen: blau en rea,
Oer ’t fjild, op ’t paed, de minsken lyts as mûzen.

Wy seagen alles, s’as de sinne ’t sjocht;
Wy glûpten ek yn nea noch sjoene herntsjes;
Gjin lûd, as sims in blide rop fen nocht,
Oer ’t skoalplein fen boartsjende skoalleberntsjes.

„Heech is hy”, sei de flachouhelder Hart,
„Us toer, hwa doar fen jimme wol delspringe?
Sa as mei Jan fen Schaffelaar ’t is bard,
Hwa is fen jimm’ sa dryst ris yn datjinge?”

„In grap. Forsichtig bern! ’t is donker yn ’e toer;
Nou ris de klok bisjen, dy jimme ropt nei skoalle;
Jouns „’t Holdert” bylt for ’t lânfolk fen ’e boer,
Oer „’t Swâddestik”, oer „Foksekamp” en „Dolle”. ^[13]

[13] Stikken lân, dy ’t wirkelik sa neamd wirde.

Och de Eifeltoer is hjirby mar in pjut,
For ’t berneëach, mei tûzen foet; dizz’ fjour en tachtich.
Sizz ’t súntsjes, twaris krekt oarsom, net hird:
Wez oars for snieballen jou nije hoed yndachtich.

Wy seagen âlde master Kuipers stean,
Stil op ’e „skoallekamp”, ’t each op horloasje en sinne,
Om krekt op tiid oan it jounlieden gean,
Hwent sinne en klok, dy moasten „kamp” mei’n koar oprinne.

It heucht ús yette dat dy âlde hear,
Us ’t ABie learde en it boekstawearjen.
Mei ’t raemt fol giele en blaue koaiten to probearjen,
Om ’t tellen ús to learen, tweintich kear.

Dos wier hy skoallehaed en kening fen ’e toer;
Ut Grinslân fen ’e Hoarnsche Dyk fendinne.
Hie ta oantinken dit fen him yn ’e pinne,
En mei boekhâlden die’r mei oan ’t Bistjûr.

Yn ’t naust forband stie’r dos met tsjerke en toer;
Op ’t lêst died hy net mei mear oan ’t jounskoallehâlden,
De âlderdom gyng bleek syn troanje oer,
Ien fen de âldste masters, ien fen de âlderâldsten.

Jouns om ketier for seizen kaem hy wis,
By ús en de undermaster yn ’e skoalle,
Siet in ketierke by de kagchel sûnder mis.
Den ’t hôf op, loek oan ’t klokstou en seis ûre âlle!

Der kaem in tiid, do seach’ jy toergebou,
Him ’t tsjerkhôf net opgean, mar waerde er hinne droegen .
Jy seagen ’t, mar hy gyng ’t paed net wer ou.
Wylst jy him roppend ’t lêste ouskïe joegen.

Jy rôpen saun en fjirtich jierren lang,
Oerboerman: Doom’nij Fockens, tûz’nen Sneinen,
To preekjen, om stees mei ’t Aldjiersgesang,
Ut hûnderd sechstich, ’t earste fers to einen.

Jy ha ek sjoen in Brêgeman ^[14] en Breid, ^[15]
Fen njug’en tweintich en fen seis en tweintich jierren,
Hwer’n rek fen jierren nou al efter leit,
In Simmersneinoerdei nei tsjerke komd, fen fierren.

[14] Myn persoan.

[15] Myn frou.

Jy seagen ieuwen lang op ’t skoal’plein del;
Ho’n slachten binn’ foarbygean net jou eagen,
De bernelûdsjes hearden jy fyn, skel,
Ta stil hja waerden; jy se kommen seagen.

Der boarte mei de skoalbern ek myn Heit ,
Ik en myn ienichst bern , it „krijerije”,
Hwer de earste er hast deun oan, to rêsten leit;
Jy toer, ha se as bern sjoen: Alle trije .

It „Requiëm” ha jou oanstimd mei weake stim,
Do ’t fen ’t Noard-Easten wei in koarte lange rige,
Jy ’t leefolk kommen seagen efter him, ^[16]
Dy in heale ieuw as Tsjerkfâlder for jo hat soarge, tige!

[16] Wietze Binderts Kloosterman, myn oarreheit, berne 1777, stoarn 17 Febr. 1861.

En amper achtsjin jierren wier ’t dernei,
Dat mei de soan, ^[17] Haedtsjerkfald, kamen,
By ’t selde „Requiëm”, hast ’t selde leefolk mei.
Do jy it lêste fen jou fâld en kinde ta jo namen.

[17] Ritske Wietzes Kloosterman, myn heit, berne 1817, stoarn 2 Oct. 1879.

Ha beiden folge by it Easterpaed al wei;
Sjoen ho de bûrren op de bier fen ou de wein hjar droegen,
Sjen ûnder ’t lieden hjar op ’t tsjerkhôfsrounpaed nei,
Nea wykte fen it lieden toer, jou mûrwirk fierder út syn foegen.

Gjinien heth mear sjoen, grize toer as jy!
Jy binne in kening, troanje boppe al ’t oare.
Jy bleauwen wylst om jo sa alles mar foroare;
Diselde bin’ jy: oars waerd’ alles nij.

Hwa heth jo boud, jo bernewirden sjoen?
Ut skriften, parkaminten, út kroniken
Jaen fen jou ôfkomst, mar alhiel gjin bliken;
Der wirdt mar niks ef weinich fen jo foun,

Jy toer en tsjerke, jimme twillingsbern!
Nei ’t folksgeloawe krekt yn it doarpsmidden;
Sa tinkt ornaris min jimm’ stees to sjen.

Lyk’n alderpear hjar berntsjes nei healjoun,
Fen ’t skrippen wirch, bifallen sjocht hjar lidden,
De eachjes tichtgean, ta de sliep, yn ’t roun.

As wier ’t mar joun yn hyroglyfenskrift,
S’as fier ou, op Egypte’s Piramiden,
Hjir foar ús eagen langsum lâns kaem gliden,
Skreaun op jou stiente, mei de iene ef oare stift,

Hwet scoe dat wêze for ús wol in skat,
Wy scoenen in stik doarpshistoarje lêze,
De witnis, koe it sa ef sa ek wêze,
Sa’s ’t mûchlik wêst en den honear is’t bard.

Jy toer binn’ de âldste en jy swije stil.
Net deljaen, kinn’ wy ús, by jild allinne:
Nei stoarje en legende rikt ús wil.

Gjin andert? den de fantasie oan ’t wird.
En fiere echo’s fen ’t Alâld ynwinne,
’t Fjild fen alear troch, foegje skut oan skut.

Sa ha jy sjoen fen ’t doarpslibben de gong:
De dagen waerden moannen, jierren, ieuwen,
De tiidstream hiet de minsken „foart” gjin bliûwen;
Ald wirde, stjerre: dochs jy bleauwen jong,

Hja kamen earst by jo en ’t alderlêst
Jou mûle heth op Sneinoerdei fen boppen,
De jongerein ta Heil’ge Doap faek roppen,
Ta libbensgong en . . . . ta hjar lêste rêst.

De Alpha en de Oméga, binn’ jy er sa,
Stienmonemint dat rekkent net mei tiden;
Al ieûwen oan jou foetten lizzen ha.

Fen ûnforgûnglikens binn’ jy ’t ierdsk Byld!
Diselde bleaun by minskewille en striden,
Bliuwt salang ’t wolkje oer jou hinne sylt.

’t Jing’ leech der oan jou foetten leit, o toer!
Rounom jo útspraedt, om jo en jo tsjerke,
Der ’t ûnder jou biwâld leit en bistjûr,
Hwer oer jy weitsje as soargsame en sterke.

It is der ’t ryk fen swijen op it lêst.
Lykwols, jy nimme ’t wird sims, mar allinne.
De hakkers op ’e „Fiif” slaen ’t each er hinne;
En freegje: „hwa „bilet” min? hwa is rêst?”

’t Jing’ de ieuwen sjidden, is tolânne komd,
Der, tiidreus! knibbelt oan jou foetten;
En makke de iene for de oare romt’.

It Requiëm heth jou mitaelen stim,
As de „finale” útbazúnd nei ’t skrippen, wrotten;
En ’t ouskie let, derûnder: hjar en him!

Jy seagen yn de kûlen del, dy grêf
Min neamt, sa yn it wiffe deistich sizzen,
’t Langwoarpich swart stik groun, ’t oerblieûwsel lizzen,
Earst minslik eat, mei koarten inkeld tsjêf.

Lûd spriek jou tonge troch al ’n rek,
Ou, dat fen fierren min de swarte rige,
Mei ’t lyk foarop stapfoets yn ’t each mar krige;
En by ’t hôfroungean, wei fen ’t pannetek.

Jy seagen ho de kiste yn de ierde sonk....
Om ’t grêf al ’t leefolk, al de neistbisteanden,
Ta, dy mei ’t ark, knikt „dien”, ta foartgean wonk.

Jy seagen hwat in swiere gong it wier.
All’gear hjar smert mei’n snok en triennen teanden,
In lydenswei; hast net to gean, sa swier.

Lang wier de rige, ef bjûsterbaerlik koart.
Sims wier it yn ’e knop ’n bisletten blomke,
’t Jing foartgyng yn it earste libbensslomke,
Net thús hjir heart, foart wer oureisgje moat.

It heth der wêst; de âlden: mem en heit,
Oarr’heit oarremem, allinne, fiele,
Eat fen ’t forlies yn’t djippe fen hjar siele.
Jy heth ’t bilet, toer, witte hwer it leit.

Jou deaklok yn de hege stille toer,
Ha oanslein ek der om dat minskelykje,
En sjenn’ fen ’t kloksgat wei, nei ’t grêfke oer.

Jy sjenne yn stiltme fen ’e skimerjoun,
Twa , man en frouminsk, dy it plakje siikje,
Tadat hja fen hjar ljeafling, ’t grêf ha foun.

Hjar is de hiele wrâld der mei oustoarn.
Hjar wrâld is nou mar mear dat lytse plakje,
Lit ’n oar hûsbouwe, ploeie, dolle ef hakje,
Der aerdichheit oan ha, fen ou de moarn;

Dy beiden eagje nei jo! toer, stees mar....
Fier leit fen hjar dy minskenocht en wille,
Dat as in blommich fjild, der leit forsjille;
Dat haget hjar net mear, is neat for hjar.

Hjar tinsen binne yn Edens sillich Hôf,
Der fêst hjar skat mei blide Ingels boartet;
Gjin libbenstoarm brekt wer ’t jong libben ôf.

In flinterke kaem, âlden! út dat tsjêf,
Hwaens Ingelflecht gjin stjerren mear bikoartet.
Jou reuzenfinger, toer! wiist wei fen ’t grêf.

In jongpear wier ’r, dat sa op ’t trouwen stie.
De breid, in leeljeblom fen tûzen wiken,
Gjin tsjepper yn it doarp, ien fen ’e riken;
Hy, dy yn ’t gea, ien fen de earsten wier.

Alle eagen waerden nei dat pear opslein,
Do ’t yn hjar gouden tiid, de Pinksterwike,
Utstrielde fen hjar wêzen, ’t moaije en ’t rike,
As hie in Himelglâns dy beide oertein.

Gjin wolkje oan hjar Himel, oan hjar loft.
’t Libben inkeld nocht, fen twa, dat ienlibben;
Ho bros it lok, ho koart it willeskoft.

’t Omwaeide leeljeblomt der op de bier....
Yn Pinksterpronk op brilloft. Nou dy sibben
Swart, toer! ho dof jou lûd. ’t Al binnen ’t jier.—

Hjar heechste winsk op ierde waerd hjar jown,
De jongeljue waerde in stamhâlder berne,
Nei pake neamd, der wenje hwer dy wenne,
Op ’t âldersplak, mei al it lân yn ’t roun!

It wier de fleur fen de âlden, fen hiel ’t gea.
Op skoalle gau; yn ’t learen ien fen de earsten.
Ryk wier hy al, ja riker as de measten.
En troude er syn gelikens, riker nea.

Siik waerd it jongkje en dat taeste hird.
De bernesykte mei de slimme namme,
Dy naem yn ’n omsjoch sa mar ’t lêste wird.

Jy ha him boartsjen sjoen, op ’t skoall’plein, toer!
Opdroegen sjoen de lêste fen syn stamme,
Jou smert útgalme, as wier ’t jou lytse broer.

It frouminsk dat saun berntsjes ’t libben joech,
Is swak waen, lêst min yn de Heil’ge Bledden.
Troch ’n wynpoest omwaeid op de ûnwisse tredden,
Altyd as min net earder hjar opdroech.

Lit komme mei in inkele ’t sa fier.
Jy toer bilette in mem fen ’t sechste berntsje,
Hjar bringen sjoen nei ’t donkre nauwe herntsje!
De swarte kiste op de hege bier.

Dizz’ kear wier ’t oars, eat wyt skym’re op it swart;
It teiken wier ’t: For’t memmelibben: ’t popke,
’t Wyt oer ’t swart kisteklead, ’r fen túchje moat.

Jy ha mei ’t leefolk kriten, skriemd, moast sjen,
For ’n folle blom yn ruil in blommeknopke,
Gjin mem, allinne in heit bleau en seis bern.

In âlde bodder, krûm en stiif fen ’t wirk,
Brykskoudrich fen ’e ploegstirt, ho er eage!
As jy hâst rôpen: „de izeren sylbeage,
Mei út!” skripte al foar ’t sjongen fen ’e ljurk.

Niks wier op ierde der for him oerbleaun,
Dezynen lodden hie hy al forsliten,
Ek sa’n tal seinen, meande jiers altiten:
Tsjinstjierren, seis dezynen oan malkoarren reaun.

Syn wiif forstoarn, syn bern nei East en West.
Syn keamerke lyts, nou op binn’ syn winsken.
Hy krijt forlangst, ja hird nei de iiw’ge rêst.

To klok! der yn de âldbikinde toer!
Sjong toer, myn deasang lûd for alle minsken!”
Syn went’ bleau ticht, syn dei wier oer.

As stoarmklok, dy fen brân en ségeweld,
Fen frede ek, heth jou foarse tonge spritsen.
Jy hawwe herten boun, en herten britsen;
Hwet is net fen jo toer, al út forteld!

Dat is histoarje, al is ’t net biskreauwn.
Brûst kreftich troch stees, oer „Heechhiem” en „Dolle”.
As bergen tûmmelje, earst den toer falle
Jy, op dy „Greate Dei”, binn’ salang bleauwn.

De túz’nen oan jou foet, dy wachtsje er op.
Lûd scil ’t bazúngetonger jo oerklinke,
Hwerfen it Tsjerkhôf spjalt by „Opsteansrôp”.

De deaden riisje yn ’t wyt, elk út syn grêf.
Sjen ’t Nije Ljocht, hweryn jou púnen blinke.
En kuierje yn ’t Nij Eden oer jou Tsjêf.

Maert en April 1912.

IT OARGEL

Kinn’ jy it oargel, ’t Godshûs pracht?
Dat rikt ta boppe fen ’e groun,
Yn ’t each falt hiel de tsjerke yn ’t roun,
Dat pronkstik mei syn tongemacht,
Hwer ’n tûzen pipental ta gien,
Mei ’t frjeonlik antlit, hearlik skien,
En hwer út elkoms súvre kiel,
It oargel ’t djippe fen syn siel,
Troch labiaalstim, ef troch tongen,
De folste toanen min heart sjongen.

Ha jimme ’t lofwirk ea bisjoen?
’t Is of de Ingeltsjes hjar bêst,
Dwaen, al is ’t oargel ek yn rêst.
En skynber mar net wachtsje koen’,
Mei David heechst de Harpenist.
De greate sjonger, de Psalmist,
Die út ’e harp syn Psalmmeziek,
Ien toanensé, ûntsachlich ryk,
Fen djip úttochte interfallen,
Mei ’t orgel liket yn to fallen.

Hwa haget net ’t moai oargel, foars,
Dy piperigen, lang en breed,
Yn moai biloap, rjuchút, oerdwars,
Sims fekken smel, fen lyts ta great!
Den sjocht min hiel ljeaflike stean,
Nêst gûds, dy ta ’t forwulf wol gean,
Wylst de earsten heech en skel ef sêft,
Meidwaen, de lêste yn swierte en kreft,
Cornet Mixtúr troch alles geane,
En hiel it oargelwirk trochfleane.

Hwet net sa’n reuzenbou bistjut,
Jy sjen ’t sa heech yn ljochtprachtsklean,
Mei ’t oanlit nei de kansel stean,
Hwer strak fen beiden komt it wird.
Dat pypwirk, fen it oargel, tear,
En lyts, great, greater wer in kear,
As wiernen ’t broerkes fen malkoar,
To sjongen komd, hjir bar om bar,
As Raphael syn Ingelkopkes,
Krekt útkomd, leauwe roazeknopkes.

Ha jy de oermacht nea ris field,
Fen Jubals bern hjar masterwirk?
Boppe al oars soks, ’t jo net bisield?
Hwa, dy ’t net yn syn binnenst mirk!
Hwer is de wergea fen sa eat,
’t Folledigst toanwirk, hwerby neat
Untbrekt, gjin iénfoets flageolet,
Ta selskip de bazúnen heth,
’n Prestant fen twa en tritich foetten miette,
Dat kin in reuzenoargel hiette!

Hwer ’n fiiftich stimmen ’t oargel heth,
Bispile troch in masterhân,
Dy mei syn kinnis en forstân,
Ta ’n fuga oan it wirk him set;
Fen Bach ef Krebs ef Ritter, Rink,
Hjar masterwirken, gnap en flink,
Beethoven syn sonates wit,
Natûr op ’t oargel sprekke lit:
Scil m’op de Vries fen Bolsert komme,
Op Grins syn Worp, op Ljouw’t syn Suringbroek stees romme!

Dat wirk út Jubals fiere tiid,
Kin jy it dat de ieûwen lâns,
Foarop stean bleau en yet’ meast mans,
Noch is, as wûnderwirk der stiet,
As alderhearlikst toanwirk yet?
Nea syn gelikens, nearne mét,
Wylst nei de oargelkening Bach,
Hwaens sizzen hjiryn heth gesach,
Syn wirden wy him hjir untnimme:
Dy ’t neamde „Us ljeaven Hear Godsstimme!”

’t Martiniöargel: dat to Grins;
Fen Rotterdam, fen Haerlem it,
Dat neamt min earst, is min fen sins,
To rommen d’r op, mar as min wit,
Dat hûndert ién en tritich stimmen ’t heth,
In oargelwirk yn Libau’s sted,
Lykwols fa ’t hûndert fjouer en sauntich tal,
Is dat mei Riga’s it getal.
Hwa skat dy yn hjar toanenrikens,
Hwet heth by ’t oargel syn gelikens?

Kin jy de wûndertoanen kreft?
Hwet ién register yn syn boarst,
Prestant hiet it en ’t stiet meast foarst,
Oan sterkens heth; krekt oars as sêft,
Viool di Gamba, strykjend tear,
As side sêft, gled as in fear,
Mei ’n Holpyp stimt swietlûdich yn,
Wylst ’t wirdt as ’t strykjen fen ’e wyn,
Dy jouns let, spilet yn ’e twigen,
En weistjert by de lêste sigen.

Is dat net hearlik as Prestant—
Acht foet, Trompet fen acht foet met,
In sechtien foets Bourdon him set,
Ta basstim, tsjinoer de discant,
Hwer boppe Wâldflút, Flúte travers,
Klaer’net, Octaaf, dy allegear’,
Mei Salicet en Dulciaan,
Hjar ta it folle wirk bijaen,
Mei Labiaalstim, sulvren tonge,
De lofpsalms ta Gods eare sjonge.

De hundert fyftigste Pasalm,
Fortelt hast fen elts ûnderdiel,
Giet amper ’t kinstwirk troch alhiel,
Mei trije en tritich rikt de palm
Fen eare, oan ’t kinstich oargel ta.
En dat is bleaun oan dizz tiid sa.
Oar mesykwirk: neimakke is ’t;
Neat oppe wrâld, sa moai, bislist;
Hwer ’t oargel mei syn tûzen kielen,
Syn ljeaflikheit út komt to strielen.

Wy stelle ús foar in Sneintemoarn,
As d’iep’ne tsjerkedoar ús laedt,
To opgean ûnder ’t iprenskaed;
Fen ’t tsjerkhôf op ’e tsjerke oan.
Troch ’t frolik „Bimbam” ropt de klok!
Mei syn mitalen stimme drok;
Dat min it heart nei wiid en siid:
„’t Is tiid, ’t is tiid! ’t is tsjerketiid!
Dizz dei heart ta oan God de Heare,
Wijd dy dos yn ta ’s Hearens eare.”

En swart fen folts, dy ’t opgean nou;
’t Hâldt op mei ’t swiere toerklokslûd!
De Sabbathstsjinst is ynlet hjoed.
Der giet troch ’t gothisch tsjerkgebou,
„De Godsstim” ^[18] út it oargels boarst,
As songen Ingels Gods lof, foarst,
’t Préludium, it foarspil, giet,
Foarou it sa to sjongen liet:
Al de registers, dy ’t mei dwaene,
En elts syn moais to hearen jaene!

[18] Bach, de greate oargenist en componist plichte ’t oargel „us Ljeaven Hear Godsstimme to neamen.

Sjong lûd! de stim nei boppen, lûd!
Rjûchfeardigen, sjong bliid de Hear!
De Himelheit! Syn lof en ear!
Yn steatge psalmsang, freugde yn ’t moed!
Mei oargels fol akkoard, dwaen mei!
En sjong dy súvre wizen nei,
Sjong heech en lûd mei fleurich sin,
Fen Alderheechstens minskemin
It spyltúch heth jou swakke stimmen,
Mei op syn reuzenwjok to nimmen!

Ha jy it heard dat treff’lik lûd,
De Vox-Humana’s minskestim?
Lyk ’n tachtigjier’ge noch him,
Mei ’t tremulant sjongt, smert yn ’t moed:
„Hear! o Hear! dwaen my to witten, ^[19]
Nei Jou Wird en Geast, ho ’k moat,
’t Jing’ to dwaen ik ha, to litten,
Ho nei Jou Bistjûr ’t al bart.
Hâld troch ’t libben my op ’t paed,
Om Jou wetten nei te kommen;
’k Wyt as Jy myn gongen laedt,
Sjoch ’k Jou heil my nea ûntkommen!

[19] Kin song wirde: wize Pesalm 25: 2.

Psalm fjour en tweintich is ’t dizz’ kear,
Mei ’t folle wirk: Hiel ’t ierderoun,
’t Jing’ libbet, dat yn sé, op groun,
Is ’t Skeppers goed, biheart de Hear.
Hy rôp de earste moarn, ’t út neat,
En makke ’t droege út ’t wiete bléat,
Liet ’t wiete ta it fondamint,
Wylst ’t earste as mar en stroamen rint,
’t Lofsjongt mei kepp’le manualen,
Hiel ’t wirk fen Wâldfluit en Cymbalen!

Ut fjouwer mollen stiet dat liet,
Sa’s Worp, de greate oargenist,
Dizz’ psalm it moaist’ to setten wist,
Sa as ’t hjir unneifolgber stiet.—
Nou komt de sprekker oan it wird,
Dy ’t útleit, ’t jing’ dy psalm bitsjut:
Hy wiist op ’s Hearen wûndermacht,
Dy ’t ljocht oprôp út neare nacht,
Seit ús derop, dat hiel ús wêzen,
Wy fine yn dat bigjin to lêzen.

Den wiist er op ’e sondefal,
En ho ienkear ta hoop en treast,
Nei wile en tiid, wer sa foar ’t earst,
Weidien ’t is waen, oer ’t minsketal.
It njuggen fiertigste Gesang,
Dat jûcht en smeekt mei tige oandrang,—
Yn bestoanhichte set, dat liet,
De foargonger to sjongen hiet,
Om jûchjend sims by ynmoed bidden,
De minske ’t giet troch al syn lidden.

Forlosser, Himelfrjeon, ús Liet,
Dy wy to boarch en hope ha,
Dat ta Jo lof nei boppen giet,
Wy bringe er yn Jo eare ta.
Nim fen ús oan, fen sonders oan,
Us bea, ús liet, nim oan,
Us bidden foar Jou troan.
Gjin sonders scoen’ wy bliûwe;
Derom scil ’t lofliet kliûwe!
Dat liet nim oan. ^[20]

[20] Kin song wirde op de wize fen Gesang 49 vers 1.

Al driget kwea, as wea my met, ^[21]
Ik fiel gjin eangst, mar klei it Him!
Ho fier fen hjir, hy heart min stim,
Ho heech yn ear, forgeat my net.—
Dy Him net folgje koe, de broer,
Sjocht Hy net oer.
Myn hope is Hy!
Syn heil’ge doop heth my,
Iens troch Syn bloed rein makke;
My ’t Nachtmael joun, my swakke;
Myn hope is Hy!

[21] Kin song wirde op de wize fen Gesang 49 vers 4.

It minskehert faert mei dit liet,
Heech nei Gods himelsaelen op!
It reuzenspyltúch giet foarop,
Krekt as ’t op Ingels wjûkslach giet.
Al de registers, all’gear bin,
Der by naem om fen ’t liet de sin,
Sa ’t heart, nei eask goed wer to jaen,
Om hichte en wize foar to dwaen,
Hwer hûnderden fen minskestimmen,
God smeekje om ’t liet oan to nimmen.

Op nij: hwer fynt de minsk’ sa’n rêst,
Sa’n greate silligens as ’t hert,
God rounom op syn gongen met,
En der for wei giet alle lêst.
Troch Jezus is myn sillich lot,
Biwarre by myn God.
Myn freugde is Hy!
Noch, as ’t hjir is foarby.
O sangen, mei jimm’ kliûwe!
’k Scil Him forwachtsjen bliûwe,
Myn al is Hy!

Binn’ j’opgien, wol ris Aldjiersjoun,
De lêste preek to hearen ’t jier,
As ’t kearsljocht strielde fier yn ’t roun,
En ’t oargel spile heech en swier:
Uren, dagen, moannen, jierren, ^[22]
Fleane as it skaed sa wei.
Och! fen neiby en fen fierren,
Niks dat stân haldt by de dei.
Hwer dat wy ús tredden sette,
Moatte wy stees fierder gean;
’t Jing’ wy dwaene en ’t jing wy mette,
Hekket fêst yn ús bistean.

[22] Wize: Gesang 160: 1.

It oargel earst, ek lêst oan ’t wird,
Der it stees foargiet by de tsjinst,
Hwer de oarganist by de ein syn kinst,
Ta stichting yet jowt en troch nut.
It Labiaalstimtal, mei ’n Bas,
Bazún, jowt by dit slot krekt pas,
Dat as troch gouden wolken giet,
Der ’t ynset: ’t seft oannimlik liet:
Hwer ljeafde wennet, dêr is ek Gods seine!
Dêr heth Hy plak, der scil Syn ginst nea eine,
Om ’t ieûwich libben der troch giet!

Dec. 1910.

’T BÛTENLIBBEN

Al mient min dat der oars gjin skatten,
Oer de ierde lizze op yens wei,
As dy, hwer ’t dievefolts en motten,
Op desje ef sneupje ef wrotte er nei;
Der hwer gjins Mammons macht bistiet,
En it om heech’re dingen giet.

Né, twisken hege timpelmûrren,
Troch minskehânnen bouwt is ’t net,
Dat min ús Ljeaven Hear mar met,
Syn wirk wit net fen fallen, skûrren:
Syn wente op ierde, de natûr,
Rikt alle minskewirk fier oer.

It libben bûten ja, dat frije,
Hwer ta de kym frij útsjocht’ ’t each,
Dat loftblau, hwer gjin wolkje oerteach,
’t Jing nea forfeelt, it jimmer nije,
It moaije en skiene yn loft, op groun,
Hwa heth soks syn gelikens foun?

Dat is fen alles ’t noflikst libben;
Fen ’t jing’ min hjir wol habbe kin,
’t Jowt net to folle, net to min,
’t Bidrieûw to habben fen yens sibben,
Sadwaende hekket ’t iene yn ’t oar,
Fen ’t jinge dat der by komt foar.

’t Binn’ bânnen, dy ’t elkoarren bine,
By ’t frijste libben wirdt er sei,
Al giet net stees ’t oer ’n sljuchte wei,
De sinne kin net jimmer skine:
Der komt ek tryblinge en skâd,
Der is gjin antlit sonder fâld!

Sa goed as op yens sels to wêzen,
Mei de natûr it libben troch,
Heth ’n minske deroan net genôch?
Gods wûnderwirken troch to lêzen,
Hwer fen min by elts foetstap met,
Ef min der net genôch oan heth!

Net dat min der ek net mar leare,
Hwer min yn ’t tsjerkgebou ’r op wiist,
De toer nei boppen hinne, riist!
Dat min der sticht wirdt ta Gods eare,
En dat dit lytse Heiligdom,
„In koart bigryp”, is fen ’t rounom!

’s As Abraham by Mam’re’s Iken,
Syn rêst’ge stille wenpleats hie,
Syn tinte der forskûle stie,
Der hinn’ him skaed en smoute trieken,
Sa ’t ikeplantsjen kaem yn swang,
Op ’t hiem fen ’t boerehûs sont lang.

’t Stiet treftich: ’t hûs yn hege iken,
Hast weiwaen ûnder ’t tsjokke skaed,
In reittek, sjêdden op ’e naed,
Der boppe oer, twa hoannen stiken,
Hjar koppen ta wynwizers op,
En draeije yn ’e wyn de kop.

Op de efterein de earebarren,
’t Paleis fen prikken breed opboud,
It nêst oan de ûlboerdstyl fortroud,
En ropt it foarjier wer: „Kom harren”.
Den is ’t fen ’t Súden wei: „gau foart”
Hja steane op ’t nêst wer mei in hoart.

De moskjes yn ûnsjogge klaeijnch,
Ha ’t nesje ûnder ’t prikkehûs,
Gjin eangst ha hja for it wyngebrûs,
Gjin soarch by Rispinge en by Haijinch,
For Kening earrebarre net,
As dy him oan it klepp’rjen set.

Hja soargje net for letter tiden,
Mar draege God hjar soargen op;
Hja harkje net nei ’t minskgerop,
Yn ’e ûngetiid op lân en mieden.
Hjar spyskeamer heth God forsjoen,
En folt dy by de dei noch oan.

Krekt as de moskjes der fen witte,
En dat biwarje yn ’t hertsje stil,
Dat sonder God syn hege wil,
Gjin machten hjar ea folle litte,
Dat’s únbisoargd en fleurich bliid,
Trochlibje kinn’ hjar libbenstiid.

Sa is ’t omtrint ek mei it swealtsje,
Dat leger wennet ûnder de oes,
Yn ’t wûndermoaije liemen hûs.
Fen ’t hiele jier, hjir ’t lytste heltsje,
De bûrljue fen Gods Hillichdom,
Dy God, as ’t hjêrst wirdt, hiet: „Werom!”

Dy âlde brûkmen, mei safolle,
As dy fen swealtsje en earrebar,
Dat lok hja bringe, ús taskriûwt hjar,
Wy dy’s er om, biskermje wolle,
Hjar romt’ jaen moatte, net to min,
Dat tsjûcht fen echte christensin.

Slach ’t each der op dat pearke roeken,
Yn hjar ynmoai swartlekkens pak;
Ha op it jildwinnen gjin swak,
By ’t nêst yn dwêrs forwoeksen tûken;
Dy sjidsje en dy rispje net,
Fen moarnsier ta de jountiid let.

De Heil’ge Skrift heth ús forhelle,
Ho dat’s Elia foerre ha,
Is’t derom dat oan nou sels ta,
God ta in foarbyld s’ús wol stelle?
Dat Hy ek for ús soargje scil,
As min birêst mar yn Syn wil.

It ljurkje siket hege loften,
Dat is in sjonger earste soart’,
Dat East en West en Súd en Noard,
Der graech nei harket hiele skoften.
’t Robyntsje, yn ’t kreilgúd, by de groun,
Heth derby ek gans harkers foun!

De klyster wennet djip foarskûle,
In fiem boppe it struwellegûd.
Gjin stoarm it út de toarnen skoert,
It nêst, mei hierren foerre kûle,
Mids ’t strampelke, fêst boud, fen klaei,
Fen binnen sêft, as side en baei!

Der wennet hy, hast net to finen;
Dy Maitiids ier, him jouns yett’ let,
Yn ’e hege spjir to sjongen set,
Sadré ’t Maertsintsje giet oan ’t skinen,
’t Oanhearren dy yn it deftich swart,
Al wol min net, min lykwols moat.

Wier soks net moai, hwer de underwallen,
Fol giele titelroazepronk,
Fen fierren ús tomiette blonk?
Oan ’t piperbeamke blommestâllen,
Fen swietroak pears tomiette ús rûkt,
De paueflinter nei him lûkt?

Sjoch ’t blom’tún, aerdich! Pearskeblommen,
Yn bliidread, pears, yn giel, yn wyt,
Ien kleurenrikens, ’t jing’ der stiet.
It to bisjen, net oan to ûntkommen,
Derby forskynt al ’t jing’ de wrâld,
Mei selver makke skient’ it hâldt.

O! fen de hege beammen ’t waeijen,
Yn ’t tûkewiid fen ’t iketal,
It eskebeamt’, ien griene hal,
Nest wylgebeamt’ hjar tûkeswaeijen,
Hwa haget net dy loftmezyk?
Sa ’n ien is sûnder skiwen ryk!

De âldermoaiste pastorale,
Fen Haydn, Beethoven ef fen Bach,
Dy strykt hjirby foargoed de flach;
Mei rjucht scil hy der net nei tale;
Hjar kinnen giet der by gled wei:
Dwaen der nêst as bigjinners mei!

’t Is ef al d’oaren lûd nou stake,
In wearklank út it Himelryk,
It komt in psalm, in loflied lyk;
Dat is natûr hjar heechste sprake,
As wier ’t yn himels tale dien,
Dy ’t rûst heech troch it beammegrien.

It heth eat fen ’t Ave Marije,
Dat min by ’t Roamsk geloawe met,
Jouns as it kleasterklokje let,
Dat, as ’t oanslacht, al ’t wirk moat swije;
Crescendo, Diminuendo’s gong:
Is ’t ef op beammewjûk sa song.

’t Sit skoan yn ’t skâd op ’t lytse bankje,
By ’t njeuntsjen fen ’e linebeam,
(Syn swiete Midsimmernachtsdream),
Der twisken skelfink syn heech sangkje,
Wylst boppe ’t houtdoupear sêft koert,
To hearen pas oan ’t beamt syn foet.

Yn wide greften rint it wetter,
Nei dat ’e wyn it boartsjend wol;
De hege lânnen stroame ’t fol.
De Simmer makket leger ’t letter,
In snoek, swier sa ’t min ’t seldsom sjocht,
Dy leit er stil yn ’t sinneljocht.

„Moarn”, ’t sintsje is al oer de bosken,
Al ’t fûgelgûd is wekker waen,
Hjir sjongt it lûd yn hage en toarn’.
In keppel protters, dryste mosken,
En de eksters ha it wakkre drok’,
Mei nesljen yn ’e slingertokk’.

Nou Húsman, stadich oan it skrippen,
Jy ha al dagen dien jou bêst,
De finne is moai, ’t lân boud: eat rêst.
Gods wolkens bringe bûterdrippen.
Hark ho it reint, it dript sa lûd,
Nou op jou gêrs, oer blom en krúd!

’t Is de foarhearing fen jou bidden,
De seine op jou oprjuchte bea.
Ha oan Gods ginst, net twyfle nea,
Nei it dienwirk mei wirge lidden,
Forgees heth net jou skrippen wêst,
Fortsjinne wol is nou jou rêst.

Yn ’t mêd troch dauwe yet’ oerditsen,
Leit ’t melkfé yn in bonte trop,
En op ’e melkers lûd gerop,
Ha ’t fé de koppen sleau opstitsen.
Drok nou oan ’t melken, speet by speet,
Trochmelke stees fen ou de meet.

De hiele tiid by ’t sinnekliûwen,
By ’t sinnedelgean, oan nou ta,
As folle ljue ek smjûcht ’r op ha,
Om op to jaen, nei ’t bodsjen, driûwen,
De holle is swier, de lea binn’ wirch,
Stiif de earms en slûch troch fleis en mirch.

’t Heth syn bikomst, ’t jing’ minsk oan de ierde,
Heth kepp’le for syn ierdsk bistean.
Hy heth fen de ierde hjoed wei ’t lean,
Biskript; de jounklok mei nou liede.
Nou freget ’t heechre ek syn rjûcht,
As ’t each oer alles hinnetsjocht.

Der riist út djipten fen syn siele,
Al útert him ’t net yn in klank,
Sa’n tins fen lof en stille tank.
It lit syn tank’jend hert him fiele,
Dat al syn skrippen hjoed omfoech,
Fier boppe winsk en bea bisloech.

Derfor de Jower fen al ’t goede!
De tank, dy ’t Him der for takomt,
Op ierde en yn alle romt’,
Dat Hy ’t al liede woe en hoede,
Mei wysheit it foarsoarge heth;
’t Untbrekke liet oan ’t need’ge net.

Fen Maert ou wiern’ jy al oan ’t skreppen.
Do ’t waer sims noch sniebuiich wier,
In „Wite Peaske”, de moarnsier,
Ho seach min jo de lea al reppen!
De foergen blikten, waerden skier,
Fen do ou brochten jy it fier.

It koalsied stiet yn goud to bloeien,
De greide is giel fen hynsteblomt’,
De ljippen wjokkelje oer de romt’,
Wylst swealtsjes twisken yn der soeie,
De wyn Noard-East, dei út, dei yn,
By heldre loft, fol sinneskyn!

Yn kearsljocht pronket de kastanje,
Op griene kand’lers hearlik skien;
De sulvren bjirk heth ’t moaiste grien
Oanpast, it floddert d’r om as franje.
Line, iek en wylch meitsje in lyts wâld,
Om ’t hûs en lizz’ ’t alhiel yn ’t skâd.

’t Is yn natûr as yn de herten,
Der giet in stimminch troch natûr,
De gloed fen ’t oansteand Pinksterfjûr.
(Wol yn de takomst noch bisletten),
Lykwols in foargefoel, sa eat,
Wirdt de natûr hjar stim ouheard.

De greate dei komt oan ’e kimen,
Sjocht bliid de wachtsjende ierde oer;
En dielt him mei oan hiel natûr.
Troch ’t folle bledgoud rûst de hymne,
As ’t liet fen de iere Pinkstermoarn.
As ’t kaem fen boppen op ús oan.

Wy hear’ ’t foarbygean yn ’e twigen,
As de Amme fen Gods Albistjûr,
Al sjogg’ wy net it Pinksterfjûr,
Op de apostelen delsigen,
’t Is as ’t oanheljen fen ’e wyn,
Fen de earste Pinkster eat hâldt yn.

Dr’is haeit, moainjealtsjeparren ripen!
De boekweitswietroak ha jy rûkt,
It is sa nei de Hjêrst ta lûkt,
De Risping’ barge yn golle en kipen;
De heilbui en de snieflok kaem,
It slagge ’t jing’, min ûndernaem.

Fier leit de tiid fen blom en flinter!
By jountiid raest de stoarm om ’t hûs,
Dy skoert oan pannen en oan de oes;
Alhiel op komst is al de winter.
Lykwols nei de ienlikens op ’t lân,
Skynt Bethl’hem Stjir oer kimens rân.

1910 en 1911.

GODS LOF YN ’E NATÛR

O Hear! Jou wirken dy binn’ great!
Mei wysheit makke binne hja,
Derom o siel! ha each derfor,
Troch Him allinne binn’ hja sa.

Dit is in moarn sa seldsom moai!
Natûr, ién ljochtsé, sinneskyn
Oeral: yn herntsje, yn gloppe, yn skreef.
Blêdrûzjen yn ’e bolle wyn.
Gods „lof” sjongt it troch hiel Natûr.
Dy ’t fetsje kin, dy kin ’t forstean,
Dy ’t siket oan Gods fêste hân,
Dy wirdt it ta ien kostlik lean.

Ién solo, dy it Gealtsje oanstimt,
Ién duo, nou mei klystersang,
Ién trio, om ’t it ljurkje ynfalt
’n Kwartet: fjourstimmich, breed en lang,
Hwer ’t earst yn lange rythmen giet,
Nou ’t finkje er by de fjourstim docht,
Fjourfierde gong, seis achtste miett’
In sang fen lof, fen wille en nocht!

Yn loft en wâld, troch ’t romme fjild,
In symphonie, dat fûgelliet.
Folleard yn majeur en mineur,
Is ’t koar, krekt as ’t fen sels mar giet.
Staccato’s en triolen gean,
Heech boppe boune andante’s út!
Ién allegretta komt sims foarst
Mei in retardo ta bislút.

Den komt op nij, oar sjongersfolk,
En set mei nije wizen yn;
De hiele sjongerswrâld komt op;
Sjongt op ’e rythmus fen ’e wyn;
De cithers fen it griene wâld
Dy slagge er as fen sels troch oan:
In hildepsalm ta ’s Hearen ear;
It greate loflied fen de moarn.
Dat rint de gamma ’s lâns en lâns,
Chromatisch mei- en tsjin de gong’,
Mei krúsen op , oer mollen del .
’t Is Skeppers eare, ’t jing’ elts song.

Heech giet de sinne!
Klear fen de moarn,
Nei steatlyk stiigjen,
Mar oan en oan,
Nei himels heechste!
Dy hinne er teach,
Om ’t oersjen de ierde,
Dat Himeleach!

De blommen rekke,
Hjar út en út....
Sa heech hja kinne
Nei ’t gouden Súd,
Dy draege hjar kopkes,
Sa elke blom,
Stees mei it roungean,
Fen t’ sinn’ljocht om.
’t Giel’, blaue en wite,
Hwer dat min sjocht
Komt nou for ’t earst ris
Goed ta syn rjûcht.

Sjoch my dy leeljes!
Sa ynwyt skien,
Heech op hjar stingels
Krekt as dy’r wiern,
’t Biskie ús to dwaen,
Fen ’t Bibelwird,
Do’r op doeld waerd,
It ús bitsjut,
Dat al ho hearlik,
’t Wier mei de prael,
Iendris fen Saal’mo,
Dy der gjin hael
Oan hie, by ’t moaije
Fen ’t leeljewyt,
Dat boppe er út rikt,
Fier boppe miet’.

Ja! al dy glânsen
Fen edelstient’,
Binn’ fen ’e sinne
Hjir ûnder liend.
’t Blinkt al tomiette
En rept him sa,
Al, ’t jinge in wjûk heth,
Wol der nei ta.
Ljocht, myldens, libben,
Strielt der fen ou,
Lûkt fen de ierde,
’t Libben op nou!—
Alles ’t jinge amme,
Heth yn syn boarst,
Fielt yn syn binnenst,
Dat it parfoarst
Utrinch ’r oan jaen moat,
Dat him op ’t hert,
Dat him sa heech’ leit,
’t Swije kin net!

t Gealtsje yn ’t flearhout,
’t Skelfinkje yn ’t hôf,
’t Ljûrkje yn ’t bûtlân
Binne net doaf.
Likemin ’t ljipke,
Ek met de skrie,
Boppe de petten
Elk docht biskie:
Sjongt Psalm njug’ntjin,
Dizze kear foar,
Mei hûndert fjouer,
Yn ’t greate koar.—
Hwent de Opperpreaster,
Hjir, Gods natûr,
Ropt op ta tsjerkdei.
Stiek ’t offerfjûr,
Oan op ’e blommen,
Oan op it krûd,
Dat ’t altaer ierde,
Wieroak joech hjoed.

Hark mar! de sjongers!
Hiel ’t ierderoun!
Prizet de Skepper!
’t Blomte op ’e groun,
Bûgt him troch ’t wyntsje,
Knibbelt foar God!
Alles is fleurich,
Bliid yn syn lot.
Tsjûcht fen Syn greatens,
Fen Syn bistjûr,
Dat stees Syn antlit,
Weitset der oer.
Wekker myn siele!
Riiz op, sjoch roun!
Prysje jou Skepper
Ek, fen ’e groun!
Sjoch op nei boppen!
Nei dat great Ljocht!
Ho ’t der wei strielet,
De ierde oertsjocht.
’t Ofskynsel is it
Fen Him, dy ’t sei:
„Ljocht scil der wêze!”
En op ús wei,
Strielet stees weroan,
Yet ’t selde ljocht,
Dat iens Gods machtwird,
De ierde heth brocht.
Ja, nei dy Sinne
Opslaen it each!
Bringt yen yn ’t herte
Fréde to weach!

Warber der ûnder de minsken,
As ’t bijefolts danige drok,
Eltsien oan ’t skrippen oan ’t bodzjen,
Fynt deryn syn wille en lok.
Wit dat pas mar to omfetsjen,
Stiet hy der foar dizze kear,
Moat djip út syn hert wei roppe:
Ho great dochs Jou wirken, o Hear!
Makke mei wysheit dy allen!
De ierde is fol fen Jou goed!
Oarder is ’t machtwird oer alles,
Hwermei Jou hân ’t stees bistjûrt.

Swier smûgjend giet de amme
Fen Natûr oer de wrâld;
Hymjend it sykheljen,
Stil yn ’t fjild en in ’t wâld.
Leech del yn ’t Súdwesten,
Skoarret danich de loft,
Blauswart oan ’e kimen
Komt ’t waer op noch dit skoft.

De wyn giet lizzen, dy ’t siroccoëftich,
Fen d’iere moarn ôf fen ’t Súd-Easten kaem;
Gjin wolkje oan ’e loft sjen liet, mar grúzich,
’t Súd-West oerteach en it al ’t kleare ûntnaem.

’t Jinge amme hie, dat song de dei tomiette;
It ljurkje hie dizz’ moarn ier ’t sliepke út.
It swealtsje, foar de dage lang al wachte,
Dat ’t sintsje skynde op ’t ûlboerd syn rút.

It woe foar dei en dage al oan ’t nest’jlen,
Hwent de amme fen natûr wier ier al myld.
En do ’t fen ’t healwei makke, nesje útkipe,
Seach min nea moaijer simmermoannebyld!

Skript is de foardei, ûnder de oes op ’t latsje.
It kinstich nesje fen de Psalmdichter is klear.
De lytse bouljue wirch en ôf, ha nou foar ’t earst ’t biwenne.
Ho ha hja mitsle, foege en al sa mear
In kinstpaleis fen ûnbihouwen stiente.
En sûnder Libanon syn ceders is it goed en wol klear komd.

Der sit gjin goud en sulwer oan as by de altaren;
Ho lyts, en dochs syn plakje wirdich by de timpelromt,
Stim oan gerêst mei my! op Psalm fjouwer en tachtich,
Fers twa, birop ik my en lêz dy wirden nei,
En ho neast ’t swealtsje ek it moskje wennet,
Ho elts for him fynt der syn eigen wei.

Mei al ’t jing’ libbet, heth fen ou de dage
Omt it sok kost’lik bouerswaer wier, skript.
Klear moast for beiden ’t nesje, ’t moai krûpyntsje,
Ear dat er ûnwaer komt, en kâld fen de oes it dript.

Hja wirde slûch de lytse Bouers,
Nou hja útpoeste en sliepe ris,
Fen ’t drokke wirk, op ’t appelbeamke
Syn slingertûk, nou ’t dienwirk is.

’t Is krekt as leit oer hiel it libben,
Hwer dat min sjocht, hwer dat min keart,
In dodde, dat gjin sliep, gjin weitsjen,
Gjin ien fen beiden tabiheart.
De blaue loft is hiel biditsen,
De sinne is hast net mear to sjen,
It blomt, it beamt’ dat mist de skouing:
Ja alles heth syn kleur forlern.

’t Is krekt as komt der fen ’t Súdwesten
Ta foarskyn, n’oare fremde wrâld’,
In nije wrâld to foarskyn rizen.
En set de oare djip yn ’t skâd.
In swiere amme fen it wêzen
Fen ’e Natûr, komt leech fen ’t Súd
Mei lange hoarten bliûwt it wei sims,
Blaest gau ’t de lêste siken út.
Gjin toan gjin stim is mear te hearen
Niks falt mear op ’t ierdryk foar,
In ôfwachting hwat der mei komme,
Oerkomme de ierde mei. Neat doar,
Him roere ef reppe, nou ’t fen boppen
Sa freeslik driget. ’t Sinneljocht,
It ljeaflik treastlik each fortsjústert
Dat nou in swart gerdyn oertsjocht,
Tomûk komt noch in boartlik wyntsje,
Dat oppe reis him hie forlet,
To aeijen ’t roazebeamke yn ’e blomtún,
Docht krekt as hearde it der net!
Dat boarte mei de roazeknopkes,
En teart de blommebledsjes om.
In douke wol yett’ ris ynsette....
Ynienen wird’ hja beide stom....

Ién lûd giet dreunend troch de loften,
Derfor bynt wyntsje en fûgeltsje yn!
En neijer, lûder komm’ de slaggen,
Fjûr is de loft fen wearljochtskyn.

’t Is ef fen Sinaï in neigalm,
De wearklank is, en Israël,
Mei freze en beven alle eagen,
Slaen foar Gods Majesteit hjar del....

’t Is ef Jehowa wer fen nijens,
Nou túchnis jaen wol fen Syn macht,
Hy op Syn wolkenwein oer de ierde,
De dei foroaret yn in nacht.

Sjoch de ierde krûpen foar Syn foetten,
Fen eangst biswykjen en fen wea....
De eagen hinne, hwer ’t sa driget,
As teikens, miskien wol fen dea....

Stees swarter, drigender wirdt ’t loftrom!
To boarsten, ’t swartblau, miettefol.
Ién streekje ljocht, djip yn ’t Noard-Easten,
Oerrinnend ’t oars, alhiel en dol.

’t Is ef de wrâld ’t wer moat bilibje
Itjing’ tsjin Mozes, sei de Hear:
„’k Scil yn in donkre wolk den komme;
Hear den ’t jinge Ik forordinear!”

As wier it der fen de herhelling,
’t Skoert, boarstend boppe as fenien,
It freeslik drigend wolkenswiere.
’t Fjûr falt nei de ierde as in stien.

En in bazún jowt der op andert;
De hiele ierde beeft fen skrik;
’t Dreunt nei, oer marren en oer seén,
Komt wer op nij, elts eagenblik.
’t Is krekt, as David, yn syn Psalmsang,
Jehova! „Lof en Eare” seit:
De God fen Eare is ’t, Dy tongert,
Oer ’t wetter, Hy de Majesteit!
Dy mei bazúnen sprekt ta de ierde,
Sa fen syn greatheid túchnis jout,
Dat al hwet libbet der for weikrûpt,
Fen wolkens nije Horebs bout,
Oerstimgend al oar lûd sa kreftich,
Al rûst de orkaen ek noch sa hird,
Dy nou ’t opkommen, oarder kriget,
By ’t tongerjen mar pas heard wirdt,
Fol kreft Gods stim, fol hearlikens,
Dat minsk en dier troch alles giet.
Dy Libanon syn Ceders earen,—
Hjir de ikereuzen fallen hiet.

Sa dat s’as ’t blomt derhinne sige,
Dy ûnderwylst, boppe iepenset,
De wolkeslûzen, op syn winken,
Dat hja oerstroame: lân en sted.

Mar ’t swealtsje yn syn moai lyts húske,
Der fêstmitsle, ûnder ’t pannetek,
En ’t moskje, dat der flak by wennet,
Bij gjin fen beiden, waerd’ it lek.

En lit de tongerslaggen knett’rje,
De stoarmen skûrre oan mûrre en toer;
It spiele út sangenblaue loften,
Der bliûwt in stil geloawe oer:
Elts, dy fortrouwen hat, jowt eare,
By ’t dreunen fen ’e ûnwaersstim
Yn ’t timpelbou, de Himelkening:
Hy bliûwt in Heit: fortrou op Him!
Sa ’t moerbeidal yn ’t fiere Easten,
Bifochtigd fen ’e Himel waerd,
Ut de oppersaelen, dy ’t der soud’rje,
Sa tanket strak al ’t nei syn aerd
Him! Dy op wolkens as Syn weinen,
De greate himmelreizen docht.
Hwaens amme as steig’rende orkanen,
De wolkens skoert ef bringt torjûcht’:
Hy, Dy de wetterhoazen dellit,
Mar soarchsum, dat gjin eibertspear,
’t Ién fearke kostet, letsel kriget,
Ef ’t swealtsjeblomke, lyts en tear!

Dy ’t nou de poarte fen bilofte,
De reinbôge, yn ’t Noard-Easten bout,
As de yngong fen ’t lân fen bigearte,
Fen hopeblau, fen sinnegoud.

’t Is trochstien, hwerby ’t hert moast brekke,
En hiel natûr, dy libbet op.
It útert him yn loft en ierde
Mei gealtsjeliet en koekoeksrop!

Der giet in harptean troch de romte;
It beamlof andert tige sêft
As wearklank op dit hillich sûzjen,
Hwent ’t is de wearklank fen dy kreft,
Dy nys mei tongerslaggen de ierde,
Taspriek en dy dêr yett’ ûnthâld,
Fen heth, do Sels, de Hear yn ’t rûzjen,
Foarbygyng yn it palmenwâld!

Dec. 1909.

MATTHEUS 6:26.

Sjoch! ho ’t hja sjidsje en plantsje, alle minsken,
Gjin plak, der net it op in bouen giet.
De groun yn ’t sied: dat binn’ fen elts de winsken,
Der is it skrippen om, fen ou de miett’.

Der is gjin oar tinsbyld yn al dy herten,
Hwer fen de hânnen warber bliûwe deis;
Gjin tiid by de iene ef oare om ’t forletten.
’t Giet sa fen moarns ta jouns, sa elke reis.

’t Is ’t heechste, sa as ’t liket, hjir op ierde,
By elk is ’t sykjen nei hjar greatste skat,
Tadat de klokken jouns de rêstûr’ liede.

For ’t ierdsk bistean mei eide, ploech en lodde;
En wier de joun hjar net kaem oer it mot,
Den wier der jimmer mar troch, skript en bodde.

Elk bûgcht him nei de swarte groun,
Dy fol ûnhúrichheden sit,
Neat as in kliemske modderspit,
Fol rottrich spil yn hiel it roun
Dy ierde yn de swierste rou,
Djipswart lyk as de echte dea;
Derhinne bûgt elk djip de lea,
En beult de minsk’ him der om ou.

Mar stees fordel slacht hy de eagen,
Syn tinsen binne nei de groun,
En ’t jing’ de hiele dei hja seagen,
Wirdt krekt allyk op moarn wer foun.
It scil sa trochgean ta de winter.
For fûgelliet, ef blom, ef flinter,
’t Jinge oars as skiente der by komt,
Gjin sprake er fen, der nei to hearen,
Nei kleurenmoais it each to kearen,
„O né, nei ûndren is ’t bigearen,
Neat wirdich oars yn hiel de romt.”

Ut ierde binn’ wy, ja! út de ierde,
En ierdsk is ’t minskelik bistean.
Safolle er dat ús stees biswierde,
Lykwols for gâns kinn’ w’út ’e wei gean.
En is ús lichem ek út tsjef,
Giet dat ek yn ’e groun, yn ’t grêf,
Der is in Eat , der mei forboun,
Dat wol parfoarst net yn ’e groun.
Gjin minske kin dat by de namme.
Wier is ’t, dat mei de lêste amme,
As al it oar’ him heth bijoun,
’t Mei flugge wjûk giet fen ’e groun.

Krekt as it wachte nei dy tiid,
S’as ’t fûgeltsje, dat tige bliid,
Utrekt de fine stramme lea,
Foart daedlik nei de winters dea,
Dat sjocht net nei de swarte groun,
Mar heth de blaue loften foun,
Hweryn it hearlik sinneljocht,
Him ’t moaiste lofliet sjongen docht.
’t Klieûwt nei de wolkens ta omtrint
Mei de oaren: Himelboaden binn’ ’t.
It is as wier ’t in Himelfeart,
Hie’n wolkens net it styg’jen keard.

Hja ha genôch oan sinneskyn,
En oan de bolle Súdewyn,
Hja kinn’ mei sa’n lyts bytsje ta,
Dat rom genôch hja ’t jimmer ha.
Heth ’t ljurkje mar eat blaue loft,
Al is it deis mar in lyts skoft,
In gêrsrân op it boulân heth,
Hwer it him ris to rêsten set,
In tropke lang útsketten gêrs,
Dat nea komt ûnder seine ef mes,
Dat him ta in smout nesje lient,
Den is it ryk, nei dat it mient,
Hwent God, de Hear, syn Himelheit
Is ’t hwa yn ’t evangeelje seit:
„Sjoch nei de blide fûgelkloft,
Omheech der ynne blaue loft.
Op siedsjen, rispjen gjin bistek;
Lykwols ha hja gjin fiedsel brek.
Hwent God is der ek oer de Heit,
En soarget dat gjinien ea kleit.

Der it finkje, dat sa lûd,
(In hege alt) de sinne groet!
Mei it brúnrea fen syn wjûk,
Sjongt it liet fen libbenslok.
Prizet God, dat elk it heart,
Dat neat oan syn lok mankeart.
Sa syn flugge kameraed,
’t Gielfinkj’ dat oan reed en paed,
Wennet ûnder njirrekrûd,
Oan it koetsebeamt syn foet
Mei syn giele fearrepronk
Jimmer tichtbliûwt by syn honk.
Hja binne net in skûrre ryk,
Hja binne blide berntsjes lyk.
Dy folgje hjar yn alles nei,
En libje sa fen dei ta dei.
Hja libje sûnder skûrren wol;
Hjar skûrren binne lykwols fol.
In sparpot for de kweade dei,
Heth God de Hear for hjar oanlei.
Omt Hy ha woe, dat hja parfoarst,
’t Tankliet der for, it lytse boarst,
To swier ’t nea foel, dat soargen net,
Ién fen dy lytse sjongers heth.

Sjoch my der dat moaie reabyntsje,
’t Komt del mei it boartsjend wyntsje,
Boarstje wûndere sêftrea,
Aerdichst yn it hiele gea.
’t Sjongt sa lang de simmersinne,
Skynt troch ’t haegeboskje hinne,
Hweryn feilich ’t nestje sit.
En gjin wikel, der fen wit.
Hark dit hege lûde sjongen,
Moaije trilders, foarse gongen.
Wirch nea, fen it sjongen drok
’t Hearlikst liet fen fûgellok.

Hie ’t nachtigealtsje ’t hawn to drok,
Mei soarch for letter: wei it lok.
De Skepper hie ’t „Heechliet” net heard,
Dat de ierd’ ta’n Himel nou omkeart.
It heth genôch oan ’t ikebled
Dat kinstich op malkoar is set,
As giele stientsjes op ’e kant,
’t Opmitselt sûnder bynt en spant.
Mei ’n ôfdak fen in roazebled,
Hwer ’t wyfke op de fiif aikes bredt.
Der sit it yn in roazestrûk,
In roazeblom sjocht sims to mûk,
By ’t alderaerdigst maitiidsliet,
’t Jing’ der fenbinnen wol omgiet.
Hja ha oan ’t roazebeamt’ genôch,
Fen ’t deade bled optimm’re honk,
Om skûrretimm’rjen gjin getôch,
Wiern’ bliid dat wer’n nij roaske blonk.
Mar boppe al, dat God hjar nocht,
To sjongen „’t heechste Heechliet brocht!
En derom warre hja hjar sa.
Ta Gods forhearlikens binn’ hja,
De hiele dei skoan nedich wol,
En sjonge ’t bosk fen teanen fol.
Sa fol fen „Lof” is hjar it moed,
Dat sjongend giet de dei fen hjoed,
Oer yn de nije dei fen moarn.
Nei middernacht giet ’t nij liet oan.

Sims is hjar sang fen: „hânnen gear”, ^[23]
Dat is ’t sêft sjongen, flúst’rjen, tear,
Hja bidde en tankje yn hjar liet,
’t Jing’ op in wolk nei boppen giet.
Mei stroamt de dranch nei tank sa ta,
Hjar, dat ’t wirdt ien, Halleluja!”

[23] Bidde en tankje.

It wird fen takomst en fen soarch
Ha hja net heard, hjar libben lang,
’t Hoeft net: hja ha de wiste Boarch
Der tinke s’oan stees yn hjar sang.

De moskjes sels troch God bitocht,
Bin troch Him, ûnderdak ek brocht.
De sweltsjes mei hjar kinstich nêst,
Ha mitsle oan ’e timpel fêst,
By ’t altaer fen Gods Hillichdom,
As minsken dwaen hja krekt oarsom,
Hja bliûwe lyts yn al hjar dwaen:
Omt Bibelbled hjar neamt: fornaem.

De sweltsjes yn fluwielen klean
Ha mar’n koart sangkje yn it boarst,
Mar ’t sjongt for God it lykwols foarst,
Ear dat hja moarns oan ’t nes’ljen gean.

Hja boue wol in hearlik hûs
Forstoppe om rein en wyngebrûs,
Mar net in skûrreromte ea,
En gean fen honger dochs net dea.

God ropt hjar hjearstmis bymalkar,
En seit: „Nou mei de earebar,
Ried Ik jimme oan: op Afrika!
Is ’t bêst fen nou in setsje ta!”

Forstean it sweltsje en de eiber ’t nêst,
Mitseljen en ’t bouen bêst,
Nea heth God beiden oarder jown,
Ta skûrrebouen op ’e groun.
God sei: „Ik blieu for alles „Boarch!
Ha for de winter mar gjin soarch!”

Wiern’ hja oan ’t skûrrebouen gien,
En wier der net in sang ûntstien,
Gjin kleppr’jen fen de earrebar.
Fen ’t sweltsje gjin sweefjend lietsje om bar.

Hark de klyster in Maertmoanne,
Moars bitiids al foar de hoanne;
Snie leit yett’ yn de ûnderwâl
Heil en wyn alhiel en dal!
Tankber for ien sinneblink’,
Om to sjongen op dy wink’.
By ’t reawirden fen ’e dage.
Stien yn lijte fen ’e hage,
Hiel in moarnsmiel lang al klear,
Wer for de safolste kear.
Sjonge, ’t útsjonge fen wille,
Dat it boartsje der fen trille!
Der for heth dy wille foun,
Der for is dy ’t libben jown!
Ta de lof en ta de ear,
Fen de hege Himelhear.
Witte net fen foarriedsskûrre.
Krekt sa lang as ’t brieden dúorre,
’n Skûle for it kinstich nêst.
Yn in flakke spjirtûk fêst!
Woeksen der gjin klysterbeien,
Oan de griene hulsten net?
As mei bloedkralen biset?
Hwerfen tûzenen yett’ leijen,
Do ’t mei Sell’ bigjoan to teijen,
Der do ûnder, is ’t oars net?

Sjoch! hja lieten God mar soargje;
Him hjar wintertarring bargje,
Dat hja mar trochsjongen koen’,
En op God fortrouwe woen’!

De swarte roeken dwaen net mei,
Oan ’t jing’ de minske haget,
Hwer nei hy sa bot jaget,
Ha for de winter neat weilei.
Hja tinke: Elia foerren wy,
Nou scil God ús wol foerje.
Mei koart ek ’t „moai waer” doerje,
Fen skûrrebouwen blieûw’ wy frij,
Oars scoe ús God ’t oplein ha.
Omt wy gjin oarder krigen,
Us foarâlders ’t nea digen,
Bijoue w’ús der ek net ta.
God heth ús jimmer boarge,
En stees mar for ús soarge.
Gjin oubiteljen komt der by,
En binn’ fen rinte sels ek frij!

Op oerwinnen ha wy gjin swak,
Binn’ moai yn ús swartlekkens pak,
’t Wirdt mei de tiid net skurf en feal,
Dat wirdt net rea, dat wirdt net keal,
Der bliûwt stees op de moaiste glim,
Us klaeijinch, dermei wirdt ’t nea slim,
Sa is it ek stees mei ús kost;
De witnis, dat God op ús past,
Is for ús lyts forstân genôch;
For ’t nêst allinne mar getôch;
En dermei is al ’t wirk ek dien,
For skûrrebou gjin planke ef stien.
De minsk troch syn grounwrotterij,
Heth makke ús fen it switten frij.

Yn de ierde del , mar in heal stek,
Der is ús skûrre; en fol elk fek .

Wy ha de fûgeltsjes bilústre;
De gong fen ’t fûgellibben ris;
„’t Malkoar” oansjen, „ho waerd er flústre”,
Oerlein, bislúten, sûnder mis.
Dat pearke, dat kaem let delsaeijen,
Oan kant, in bytsje yn ’e raeijen,
(’t Wier de earste echte Maitiidsmoarn);
’t Petear net lûd, oars as gewoan,
Mar dit en dat wier goed forsteanber;
„Gjin hûs ha ’k for in wyfke teanbar,
Fen skûrrebouen wit ik neat!
O né! sa heech ha ik net leard!
Ik wenne yn ’t fjild ta nou, allinne,
By de Sânsleat, yn de efterst finne;”
Nou woe ik wol in wyfke ha!
„Soa? Kin dat sounder skûrre ef sa?
Al hiel en dal mar gjin krûpyntsje?
Gjin trompen en gjin itenspyntsje?
’k Freegje omt ik sels gjin wente ha,
Allinne koe ’k mei weinich ta.
Mar as ’t op ’t lêst bigjint to snijen,
Binn’ j’ek den bang for hongerlijen?
Ik ha gjin splint, alhiel gjin jild,
Gjin hypotheken, lân net, fjild,
Gjin hoedden, broekjes net, gjin jurken:
’t Bin earrem, lyk as alle ljurken.
Myn klaeijinch is oars net as skier,
Myn dracht ienfâldich, sûnder swier.
In kroantsje ha’k, oars neat, op ’t kopke,
Sjoch mar: dat lytse fearretropke.

It ienichst, ’t jing’ ik greatsk op bin.
Dat sjit my nou sa krekt yn ’t sin.
Dat’k fleane kin, mei fûle foarsje.
Dat ’k ha in oargeltsje yn myn boarstje.

„Nou ljeave kom! wy binne in pear!
Wy smite ús ûnk en wille gear.
Wy woll’ gjin soarch ha en nea kibje.
En for ús Ljeaven Hear stees libje.”
„Wy binne hjir foar God nou troud.
Dat Hy ús boask syn Seine jout!”

Sjong mantsje fen moarns ier, jouns let.
Om’t wy fen neat ea ha forlet.
Ik scil den ûnderwilen harkje,
En ûngefear ús fjild ouparkje,
Sadat ús bûrman nachtigeal,
Oer heech en leech, hâldt mear as heal.”

Wy binn’ hast Ingeltsjes, ha wjûkken,
As dy, al binne ’t lang net sokken,
As God, dy Himelboaden joech,
In jefte is ’t for ús, tige omfoech!
Om’t wy net iendris minsken binne,
Wy boppe hjar, se hawwe allinne!
Wy mei ús lyts fûgelforstân.
Ho soarge net for ús Gods hân,
Dat jimmertroch wy sjonge kinne,
Net sjidsje en dochs de kost wol winne,
Net rispje en dochs sa mei’n omsjoch.
Soun komme er lâns, de winter troch.”

En as it gealtsje giet oan ’t sjongen,
Ut bûrskippings is ’t sa bidongen,
Den woll’ wy harkje nei syn liet!
Ho’t hy Gods greate dieden fiert.

Dy heth wer oare gaven krige,
Nou dy forstiet it sjongen tige,
Dy sjongt noch moaijer as ik kin,
Al sjong ik oars ek net sa min.

Dy wol ek net fen soargen witte
De moaiste sang scoe hy forjitte,
As hy sa om in ding fen neat,
As wintersoargen en sa eat,
Fen wintertarring oan to sjouwen,
En sa ús Ljeaven Hear ’t fortrouwen,
Opsei. Wei wier dan ’t moaiste fûgelliet
Dat nou for Him nei boppen giet.”

Ik wit net: ha jy David kend,
De sjonger fen it Aldtestamint?
De dichter fen safolle psallems,
Dy opstigen mei de offerwallems,
Fen út de heilge timpelromt?
Nou der ek binn’ ús sangen komd;
Wy krigen oargeltsjes to spyljen,
Dy salang ’t blomt net giet oan ’t wyljen,
Sjongt ’t oargeltje yn ús lyts boarst,
Dy psalmen Davids daegliks foarst.

Dy ha ús affaers oan him leard,
Hy dy ta Skeppers lof bigeard.
Binn’ komd ta ús oer folle ieûwen,
Salang de wrâld stiet ek to bliûwen.

Wy sjonge s’op dy moaije wizen,
Hwerop ús affaers God al prizen,
Wy leauwe: de Ingels harkje er nei,
Sjong’ wy: de wolkens wirde wei:
God sels sjocht wei den fen de heechen,
Us mei Syn sinne oan, omleechen.

Wy hâld’ er for, dat David earen,
By ús affaers west heth to learen,
Do Hy yn Bethlehem Ephrata,
Syn kudden skiepkes ’r hie to hoeden,
For wyld djiert en for oare noeden,
Hwer wy nêst God de ear er fen ha.

Wy sjen him op de Olyfsbergs siden,
Dy tiid as hy net hie to striden,
Mei ’t jing’ syn fé gefaerlik wier.
De sangen fen de fûgelwizen,
Dy God yn toanenskienens prizen,
Ho hy der nei to harkjen stie.

En ho hy ’t him net koe bigripe,
Dat wy om foarriedsskûrre ef kipe,
Net tochten for de winterdei;
Mar krekt s’as lytse berntsjes dwaene,
Net om de dei fen moarn eat jaene,
Mar boartsje en sjonge al den dei.

Dat leard’ him miskien ’t Godfortrouwen,
Op Hwa hy wist by ûnk to bouwen,
Troch neitinken hy der ta kaem,
Syn psalmen drage er fen de stimpel
De psalmsang, dy út elke timpel,
Sont do, de wei nei Gods troan naem.

Miskien ha, fûgels wy der ta wjûkken.
Sa bin w’oars sûnder ûngelokken,
Hjir kaem fen ’t fiere Edenslân.
Der yn woll’ w’ek op Ingels lykje,
Ho koen’ w’oars hege loften sykje,
Hien’ wy gjin Ingelwjûkjes hawn’!

Sjoch Ingels binn’ as wy net ledich.
Sjoch Ingels, dy ha ek niks nedich.
Wy yn ús libben weinich mar.
Hjar wirk is sjongen ta Gods eare,
En kin wy net mei Hjar forkeare,
Us wjûk bringt lykwolst neist oan Hjar.

Wy witte er fen ho David earen,
For Saul syn harptean die hearen,
As dy mistreastich sims ris wier.
Ef ’t ek dy sangen ’t miskien wiernen,
Dy hja den op it spyltúch hiernen,
Mis binne wy miskien net fier.

Om Sauls moed eat te forsetten,
Syn Godfortrouwen hie’r forgetten,
En der troch spyl’ him David foar.
Forlern wier Saul’s Godfortrouwen.
Hy harke ’t ljeafst nei tjoenstersflouwen,
Yn pleats fen nei ús fûgelkoar.

Dat bliid stees is; gjin takomstwinsken,
Dat boppe ierd’, fen wolkengrinzen,
Net witte wol, hwerom den ek!
Jimm’ minsken, mei jimm’ heech weardije,
Fier boppe ús fûgelt, jimme swije?
Mar Godfortrouen ha jimm’ brek!

Gean minsken, jimme net dochs fier to boppe,
De fûgeltsjes? hwer fen út blaue romt’,
Fen himels koepel, hja Gods lof ûtroppe!
Yn psalm en hymne, dat ta de ierde komt!

Hja wolle mar gjin goud en sulver garje,
Hwer dieven smjucht op ha, rust, mot!
Net sjidsje om to rispen, net ’t iten sparje,
Hwent for hjar soarget ommers jimmer God.

Ho scoe God jimme den forjitte minsken!
Jimm’ binn’ sa folle mear as ’t fûgelgûd,
Wêz’ rêstich dos: ha net sa folle winsken!

Lit soargje Dy, Dy Maitiids ier de sinne,
Ta fruchtbermakking oer de ierde stjûrt,
Sadat de winters wer jimme oerkomme kinne.

Febr. en Maert 1912.

GRIEN, BÛNT, FEAL, WYT

As de wrâld grien is,
’t Mei winter dien is,
Hwet minsk’, dy den heth,
Oan de winter ’t lân net!

As bûnt de wrâld is,
En ’t nea mear kâld is,
Den seit gjin ien minsk,
Nou hab’ ’k noch in winsk.

As de wrâld feal is.
Winter ’r al heal is,
Den tinkt min torêch’,
Oan ’t moais, dat min seach.

As de wrâld wyt is,
Min ’t blomte en grien kwyt is,—
Den woe min hast mei,
It blomt’ en ’t grien „wei!”

1909.

IN MINSKESIN, IN MINSKELIBBEN

In minskesin is ek in minskelibben.
Lit yn ’e fremdte it wêze, in blomknop, dy-t let bloeit;
Ef fen ’e mied ou, sinneskyn, mids sibben.

In minsk hat langst nei dit ef det to krijen,
En sjocht sa jerne, dat syn lok op ierde groeit;
En wrakselt baes to wirden oer syn lijen.

Der by troch is ’t, as ’t minskebern syn sinnen,
As op ’e rin hy wier, bitiids net keart tobek;
Net seit: „yn ’t honk” by ’t jimmer hirder rinnen.

Oars draeft sa’n ien foarby syn sin, yn ’t jeijen,
By al syn rikens heth hy neat as ien ding, brek.
Sjocht om, bitinkt him, en syn laeits wirdt kleijen.

Hy foun syn pearels, miend’ er; lykwols stiennen;
Grau, skier, ûnsjoch, sa lang net sinnestrielen ’t ljocht,
En waermens, libben, der oer striele hiene.

Gjin wearde hie ’t, al wierne ’t ek jewielen.
Om ’t eigen waermte en ljocht it net to foarskyn brocht,
Kâlt bleau it moed der by: ’t wiern’ wintersinnestrielen.

Pandore’ frjemde doas, wier der mei troch beditsen,
Mei klettergoud biwoelle, in njirre ûnder ’t blomt’;
Dy ’t oantaeste, troch njirre’s angel stitsen.

Den giet it fierst to fier, elts moat de mjitte kenne,
Sa dat op ’t rjuchte plak it lok yen net ûntkomt,
Dos yn ’e baen nei ’t lok; dat lok foarby net rinne.

To hird, to wyld, to gau ef ek tofolle,
Dat’s minskelibben net en net de minsk syn sin,
Oars slacht’t om ’t hert, ek ynslaen yn yens’ holle.

Hwet út ’e wei gean, neat hearre as er kibben;
Ien lytse winsk: ’n trochbloeijend blomk’, nea op ’e rin:
As „’t klaverfjouwer lok blomt”, ’t byld fen ’t libben.

1908.

BLIDENS

Ho dat dit yn ’e wrâld mei rinne,
Bliuwt yen der mar ién ding allinne,
Ho slim ’t op ierde ek foar ús leit;

Sadat tsjin ’e ein, al ’t tsjust’re en neare,
De loft fen ûnk en wea opkleare,
Ién striel; wei is de nearigheid.

Dat kin oer al ’t fortriet yen tille,
Ho lyts den ek, dat bytsje wille!
Dat yen oan ’t libjen hingjen docht.

Dat is in gouden rân fen blierrens,
Op donkre wolkenbank fen fierrens,
Heechstrieljend, dy oer ’t loftrom tsjocht.

’t Is do wy ’t earste ljurkjesjongen,
Op Sellemoannemoarn opfongen,
Wy wer dat liet sa graech wer heard!

Krekt as de earste finneblomme,
Dy ’t laket earst yn ’t hiel rounomme,
Wylst ’t ljeave kopke ’t nei ús keart.

En ’t is as meast wol yn dit libben,
It blide wersjen fen yens sibben,
Dy ’t min yn lang net metten hie.

Dat is, as de eagen elkoar mette,
De blydskip, ’t praten yen bilette,
Do min for ’t earst wer foar ’n oar stie.

’t Is as in tynge út fiere fierte,
As frjeonen, dy ’t elkoar forjitte,
Einlings wer tinke om elkoar,

Sadat út lang forfleine jierren,
’t Oantinken wer komd is, fen fierren,
De frjeonskipsbân wer knotte om hjar.

1908.

DY HEART DE KOEKKOEK EK NET WER?

Dy heart de koekkoek ek net wer,
Dat sizzen is sa hjir en der.
En as soks praet, Midwinters is,
Den tinkt min, ja, mei him giet ’t mis.
As min dat yn sa ’n tiid ris heart,
Den is it krekt as ’t mear noch beart’.

Mar as de earste skelfink slacht,
En gau der nei in hiele jacht,
Fen ’t Súden delkomt, yn yens gea,
Dan wirdt min eang net mear for dea.
Foart nei dat’ earste finkje song,
Den fielt men yen wer ringen jong.

Woe’t winterjen mei yen net rjucht,
Nou min wer Peaskeblommen sjocht,
De houtdou nestelt foar yens doar,
Den set min ’t bêste foetsje foar;
En tinkt om bouen, kij, en hea,
De koekkoek ropt: Hwa tinkt om „Dea”.

It lân út, dat is elts syn nocht,
Oan ’t wirk is elts wer, sa min sjocht;
De hynders binne drok yn ’t span,
Fen luiterjen wit nimmen fen.
It Easten blaest it bûtlân leech,
Sa ungemirken mei in feech.

De mounlen yn ’e kriten ha,
Mei’n tichte koelte ’t maklik sa:
Foar folle seiels weaget min ’t,
Lykwols de mounle hastich rint....
Mei seiels wyt en brún en rea,
Nou moaijer wier ús Fryslân nea.

It kleare loftrom spant him wiid,
Hwer troch gjin wolkje kuij’ren giet;
De kimen rekke wiid hjar út.
For koekkoeksrop gjin ear him slútt’,
En kreks is ef min ’t griene fjild,
Mei mounle en doarp omheechens tilt.

WINTERDEI

Winterdei!
Sniegejei,
Flokjes fyn,
East de wyn,
Dy forbaesd,
Fluitet, raest,
Om it hûs.
Skûrt de oes,
Makket ’t tek,
Frij hwet lek;
Smiet him op,
’t Beamt syn kop,
Dat it bûcht’,
Healdea smûcht;
’t Komt der ta;
Hwent nou ha,
Foarst en snie,
Mei’n oar rie;
Hjoed de dei,
Komt de wei,
Hiel en dol,
Fen snie fol!

Binnendoar,
Heth dit foar,
By sa’n tiid,
Dat min bliid,
Is m’ as, net,
Boadschip heth,
Ef forlet.
Hwent bislist,
Net oars is’t:
East, West, bêst,
Op it lêst.
’t Moaist den thús,
Yn yens klús.

DE EARIZERS

Dat wy gjin iis nou langer ha,
Die Fryslân sels it measte ta.
Hwent kaem om Krystiid sims de sinne,
Den bleau hy faek net lang allinne.
Hy naem for selskip mei alteast,
Ien sterke heldre frjeon fen ’t East.
Den seach hy mei in goede wike,
Hodat yn Fryslân ’t fjirder like,
Hy selskip krige ek oer iis,
Sa as alear op ’e âlde wiis.
Den seach hy mei ien laeits fen blidens,
Oer Fryslâns djip—en marrewidens.

Alear den lake yn de iere moarn,
Him foart nei achten ’t moais al oan,
Dat hy fen ou syn himelhegens,
Delstruide den op Fryslâns legens.
’t Frysk froulju’s folts rôp hy ta lûd:
„’t Is ’t moaiste riderswaer for hjoed!”
„Yn de earizers wol ik my speeglje!
Mei ’t hûswirk moatt’ jimme it sa reeg’jle,
Dat ik op ’t iis rjue sintsjes sjen!
Hwent ik neam jimme: „ sinnebern ”,
Frysk frouljuesfolts, om jimme earizers!
Jimm’ binn’ libjende sinnewizers:
Jimm’ kopkes ûnder ’t gouden ljocht,
Nei ’t alâld Fryske winternocht.”

Sjoch! derom kom ik winters jerne,
Seit fierder ’t sintsje, er my ta wenne,
Dat’k foar de koartste dei al skriûw,
In wike ef seis ik by jimm’ bliûw.
Mar scil’k salang’ by jimm’ forkeare,
Moatt’ jimm’ my ek in bytsje eare;
Set nea it breed earizer ou,
Oars jout it jimme great birou.
’k Seach koarts op ’t iis sa’n foddebosken;
’k Tocht earst: ’t binn’ troppen skiere mosken?
Oars wier ik folle langer bleaun.—
Ut Fryslân wei! sei ik do Snjeon. ^[24]
’t Earizer makke de Friezinne:
Nou kin s’om my wol hinne rinne.

1909.

[24] Sint Steffensdei 1908.

US SPRAKE

As Fries, moat min mei Fryslân ’t hâlde,
Wy dwaen ek ljeaver neat as dat;
It goede en skiene fen ’t alâlde,
Biwarje w’as ús greatste skat.
It echte Fryske yn praet en dwaen,
Bilieven moat net fen ’e baen.

Wy romme op ús moaije sprake,
En hawwe der mei op in boel.
De tael fen heit, mem, beppe en pake,
’t Petear yn ’t Frysk komt oan ’t gefoel.
Der prate w’yn, der bidde w’yn,
Us tael giet djip, is mear as skyn.

US FRYSLÂN OP SYN MOAIST

Us Fryslân is om Maeije ién pronk!
Hwa ’t gouden koalsiefjild der seach,
Hwa dy it ea tomiette blonk,
Ik wit dat hy’r wer hinne teach.
Net sêdsjen koe him oan dy sprankjes;
Net sêdheare oan dy bijesankjes;
Net sêdrûke oan dy giele rankjes.

Us Fryslân is dyselde tiid,
Wol ’t moaiste to bisjen dan ris.
De hôven reawyt, wiid en siid,
Hwa seit dat dan op ’t moaist net is?
Hwa ’t Fryslân op syn moaist wol kinne,
Moat er den hinne, en wer troch hinne,
Let eindsje; er út al mei de sinne!

Hwet letter stiet yn oare pronk,
Us Fryslân ynne lichte klean;
Yn ’t moaiste cream stapt it fen honk,
En bliûwt ’n in wike ef hwet yn stean:
Ho ’t fen hunnich komt der fen dinne,
Wer bijkes in kenigryk winne,
Op ’t sniefjild by simmerske sinne.

Nou komt by ’t grien en wyt en goud,
De echte simmerdracht ris oan.
Mei ’t fêste waer is soks fortroud.
Past by dit simmersk waer sa skoan.
Kom Fryslâns bisjoggers nou harren,
Nei ’t reablomt, yn mêd en yn skarren,
’t Seiltsje op nei it blau fen ’e marren!

Nou leit it djipste grien oer ’t wâld
As bloedkrael nou in kers al blonk,
Neast lekker linebeamteskâd,
’n Fjild stânnen foar de seine al sonk.
Ho warber yn ’t haijlân hja binne!
Ho drok, wyls ’t hja hinne en wer rinne!
Ho’n hea mei dit moaiwaer hja winne!

Us Fryslân wier yn simmerdracht,
In moarn bitiids, sa by ús komd,
Mei allerhande moais in fracht,
Fen dúsentskienen, roazeblomt’.
’t Wier as út syn blomkoerke rôlle!
De wrâld al syn moai blomt’, sa folle!
Yen sûze ’t er fen ynne holle!

Min gyng de hiele gare dei
Ut niget, blomtún troch, fjild, hôf’.
Min foun it blomt’ sels oan ’e wei,
En tepte er fen by ’t poeltsje ôf.
En dermei it reidmoskje oan ’t sjongen!
By ’t nestje mei hjar fjouwer jongen:
Ho’n moais net mett’ ha w’op ús gongen.

Nou leit yn Fryslân ’t Parradys,
Fen rypjend noat, fen apel, par,
En gau den frucht op tûke en rys,
Ef reawangkjes, ek bar om bar.
By ’t boekweit- en koalteskjen fleane,
De flaeljes, seisstimmich! hja geane!
Yn ’t jounrea, oars heart men niks, nearne!

Us Fryslân heth hwei oars oantein,
Dat past by ’t iisblomt’: boäwyt,
Jewielen ljocht der kreas oerlein,
Dat heart by ’t iis op mar en ryt.
Ef ’t de Krystdagen moais sjen scille,
Op Birgerdaem, Schouw en ’e Dille,
Jong Fryslân hjar nocht en hjar wille!

1908.

US FRYSLÂN IN GREATE TÚN

Us Fryslân is in greate tún!
Net dat min for ’t thédrinken,
Moarns der om hoecht to tinken,
Om sels op Gabe’s Noargerrún,
De slingerpaden allegearre,
Yn ’t nochteren min trochjeie kin.—
Hwa, dy dat ea probearre!—
To foet, ien dei, joun thús, wirch min,
Mei blierren oan ’e foetten
En waeksdom yn ’e botten,
’t Hier oan ’e holle plakt fen ’t swit,
Hast gjin heal minske mear; „forlit”.

Us Fryslân is sa’n greate tún,
Foar iten dy troch fleane,
Mei ’n auto; ’t heart min earne....
Fen ’t iikegrien, fen ’t bûkebrún,
Fen ’t blomtemoais om slot en pleatsen,
Fen ’t griene fjild fol hynsteblomt’,
Fen hirddraven ef keatsen,
Hirdsildery op marblausromt’,
Seach m’ ommers neat; gjin hûzen,
En wettermounlen, tûzen,
Om Maeije in flach heech op ’e wjok,
For ’t jongtroud pear hjar seine en lok.

Us Fryslân is in moaije tún,
’t Bisjen sa tige wirdich,
En is min aerdich firdich,
To foet doch bêst troch bosk en dún.
By ’t simmer, as ’t net al to moudich,
As tryblich waer is by de dei;
En docht min mar ienfoudich;
In stûrke bûsjild den ek mei,
Gjin gongelstok forjitte!
Yens sibben thús ûnthjitte;
Mei nije moanne, sûnder ûnk,
Yn ’n dei ef tsjien, bin ’k wer by honk.

Us Fryslân is sa’n greate tún,
Fen tûzenen pounsmietten,
Sa njuggen hûnderd mietten;
De âlderheechste beamtekrún,
Dy rûst om de Olderterpster slotten;
Sjocht by „Dykshoek”, min lang net mear,
It is in reis to skatten!
Ien dei, ien moanne, as yett’ mear!
Sjen skepers ’t skiep’gûd hoede,
Syn houn de keppels stjûre,
De bokweit op in tippe lân,
Yn wite pronk oan heiderân!

Is Fryslân dos gjin moaije tún?
Moarn sjen wy ’t koalsie bloeijen,
Joun yet de skipkes soeijen,
As wirch fen ’t gean op stien en pún,
To Birgerdaem w’oangean en pleistrje;
Wy rôppe ús der net skoar en hears,
Nou ’t s’efter al omheistrje,
Om ’t min foarút al wist ho bears,
Ut Birgums mar ús smakke,—
Strak scil wy ’t gastmiel pakke;
To metten, Tsjibbe Gearts’ ^[25] is kâns,
Gean w’earst de bûrren efkes lâns.

Us Fryslân bliûwt in echte tún;
As nei ’t Noard-East wy geane,
Den scil syn moaist’ ús teane;
Dos al wer krekt as op ’e strún;
Earst troch de moaije wâlden,
Den komm’ w’yn Bûrums fette klaei,
Fol dikke kij, joun yett’ bihâlden;
East-Dongrediel troch mei in swaei;
Oer Nijesilens slûzen,
Sjen fen ’e sédyk ’t strûzen,
Fen ’t binnenwetter op dat sté,
En ’t sésicht oppe Louersé.

Is Fryslân net in moai stik tún?
Syn parken: kawels lânnen,
Dér ’t noat, der ’t gêrs op stannen.—
Dat is gjin tún, seit ’n bus, ’n skarlún:
’t Is ommers alles lân, fjild, boulân, greiden!”
Ek goed! mar as ien tún sa skien!”
„Wy ha gelyk,” mar beiden!
De greide is as in park sa grien,
’t Giel koalsied nou, mei gauens,
’t Blomt fen ’t flaeks syn blauens,
Yn brimm’reidsgoud de lândyk, nou?
Bikoartsje jo en siz mar „hou”.

Siz net mear: „Fryslân is gjin tún!”
Wy kinn’ sa min dat heare,
En as wy al hwet beare.
Dochs sûnder stoam en Noarcher rún,
To kuijern bliûwt it bêste.
Op stap heth min jimm’ nou hwet brocht,
To Mearum, Beltsam moatt’ jimm’ rêste....
Der ha w’ús grientetún útsocht.
En den mei wy ’t wol lije,
Nei Grou’s hirdsylderije,
Ha sa op Fryslâns fivers fean,
Kin den ’t Oranjewâld trochgean. Goereis!

Maitiid 1910.

[25] Sint stoarn.

KOLLUMERLÂN EN ’T NIJKRÚSLÂN

Koll’merlân en ’t Nijkrúslân,
Oan de Lauersé syn rân,
Mei syn alderbêste greid,
Dy yn ’t hiele Fryslân leit,
Op ’t Nijkrúslân by de sé,
Achtjien pleatsen op dat sté .
Efter ’n hege dyk syn krún,
It is amper der ien tún.
En twa wettermounlen ha,
’t Binnenwetter wei mar sa.
’t Binne ek greate, dy op tiid.
De iene, ’t yn ’e Pompster Ried,
De oare ’t nei de Kolk ’t útsmiet,
Dat it troch de séslûs giet.
En de Koll’mer moaije toer,
Sjocht de hiele wrâld hjir oer.
Kollum, giet min dat ris lâns,
„Nou” seit min, „dit is my gâns,
Nou seit min: dit is ien sted:
Om’t sa’n moaije haedstriett’ heth:
Slotten, tún by ’t deftich hús,
Kollum! siz mar, haget ús.”

BOMKLEASTER EN DROEGEHAM

’t Is yn ’e Ham lang net ûnaerdich.
By ’t winter bare smout,
By ’t simmer o! sa smout sa skadich!
Der ûnder ’t ipren hout.
Hwent sjoch! mids yn it doarp syn hûzen,
Heart boppe tsjerke en toer,
De wyntsjes min yn ’t beamgûd rûzen
De tsjeppe bûrren oer.
Ien bosk fen sokke ipren stammen, ^[26]
Sa heech en den sa krûs,
Siz! hwer de wjeargea en binammen?
Mids kuierpaed en hûs?
Ien Brink sa as min det wol wend is,
Yn ’t soune lânskip Drinth.
Oars net yn Frysland soks bikind is,
Der yn ’t fen Fryslân wint.
Om soun to wenjen en to bliûwen,
Den nearne as nei de Ham.
Der sjocht min lang yens jierren kliûwen,
By ’t grien fen de iprenstam;
Elk, dy natûrskiente mei lije,
Dy fynt der wille en nocht.
Dy ’t kin, giet himpe er íén, twá, tríje,
As ’r net mei ’t loftskip fljocht.
Min kin der kuijerje, altyd weroan,
Troch beamte, bosk en blom.
Heth min mar sin en niget der oan,
Soks is der yn ’t rounom!
Iens koe min der in lânhûs fine,
Fen alles heth der west.
In berg, in fiver, yn ’t forline,
’t Gyng ek al yn ta rêst.
De standermounle, dy foar jierren,
Der stoe is ek fen kant.
Min krige ’im al yn ’t each fen fierren.
Neat bleau er fen yn stand.
’t Wier ’t moaiste hwet de Ham ea sjoen heth,
Yn hearlik lânskipspronk!
Neat’r for yn pleats, hwer ’t min hwet oan heth,
Yn ’t oars moai Hamsterhonk.

Wier min foar hûnderd jier mar berne,
Den seach min dit en dat,
Hwet rekk’ne wirdt nou ta ’t forlerne;
Sa mennich moais en skat.
En giet min nou nei ’t Easten hinne,
Riist oan ’e kym sa foart,
Heech dat it sjocht oer bou en finne,
Dat min ’t biwond’rje moat
Bomkleaster , mids syn hege iken,
Kastanjebeammekloft,
Dy breed it Kleasterplak oertrieken,
Heech waeije yn ’e loft.
It is der yett’ allike fredich,
As by „Marije’s Rop”;
Heth min de seisûr’ klok der nedich,
Den rôpt dy’t lânfolts op.
Iéns, Bouwe, út Twizel, der fendinne,
Dy wirdt hjir troch ús mett’,
Yn ’t oantinsen, dat hy allinne,
’t Bomkleaster stichte heth.
Het iens de tiidgeast ’t Roamsk geloave,
Weikoassebant fen ’t plak,
’t Natûrskient’ koe it mar net roave,
Dat hie oan miening lak!
De fûgels, gealtsje, skelfink, klyster,
Dy bin hjir Maitiids thús;
Komme ier er oan, mei miich en fryster,
En wenje hjir by ús.
Fen wieroak is de loft trochtritsen,
Dy strykt oer tokke, oer blom,
Gjin stoarm heth hjir ién tûkje oubritsen,
’t Is smoute hjir rounom.
De fûgels op ’e groun en boppe,
Ha hjir nou ’t heechste wird!
Krekt as s’oer ’t tsjerkhôf hinne roppe:
Dat it wer simmer wirdt.
O wûndre aerdich, wûndre fredich,
Is ’t yett’ hwer ’t Bouwe wier,
Alhiel en yett’ fen minsken ledich,
Sa hast, as min ’t do hie.
Dwaen wy net as de kleasterljuwe,
Hjar tiid is wei al lang,
Op ’t plak fen ’t âlde, koe ’t net bliuwe,
Net mear greft—poarte twanch.
Wy kuij’rje frij, hwer wy mar wolle,
Ha nocht oan beam en blomt’.
Gods Timpel rikt fier boppe ús holle,
Ta ien unsjenb’re romt’.
It tsjerkhôf leit der tsjok biskâde;
As ’t earne restich leit,
Den hien’ de Nonnen út ’t alâlde,
Der’n echte ienlykheit.
Wy sykje by de groun de Makker,
Fen alles hwet bistiet,
Net, mar yn plaets, wy reppe ús wakker,
Yn tinsen, wird en died.
Wy sykje ’t moaije, dwaen it goede,
Ha nocht mei swealtsje en ljurk,
Blieu by elk lot mar goed to moede,
Ha niget oan Gods wirk.

Simmermoanne 1910.

[26] Sint fordistrewearre.

IEN SUNDER LEK EN BREK

Ik ha in man kend sjoch! der wier gjin better,
Dat seach’k fen eftren yn, do’t hy der net mear wier.
Ik hie him net forstien, dat seach ik letter,
Do earst, do’t hy foar altyd de eagen slúten hie.

Hy heth syn libben skrept for sisters en for broerren,
It minste for himsels en ek for my it meast.
Ta de úterste ein, sa lang syn jierren dûrren,
Hy hie my ljeaf: ’t wier skrippen for my: earst.

Dy man heth as in eale, beste libbe!
Ik ha him yn dit stikje ris bitocht.
Dy man wie my sa tige nei bisibbe!

Hy wier myn Heit, for him scil’k stees de pet noch lichte!
Hy libbet foart, omstrielt fen sinneljocht;
En stiet op ’t foetstik fen de ear op hege bergenhichte.

1908.

FOR BETTER OARDE

Der strike Ingels del op ’t ûnforwachts fen boppen,
Sa twisken ’t wrâlds gewoel sims nei de ierde ou;
En dat nei koarten tiid torêch hja wirde roppen,
As wier it mear as al to lang der hinne, nou.

Stien’ op in heeg’re trap as de gewoane minsken,
Hja hearden net by de ierdeminsken op ’e wrâld,
Hja hiene heger doel yn al hjar dwaen en winsken,
Nei boppen wier hjar hoop, hjar opsjen en hjar hâld.

Net aerdsje koenen hja hjir op dy frjemde ierde,
Der wier hjar wenplak net, hja wiern’ der út fen hûs,
Hja gyngen mar foarút wei fen ’t unk en ’t biswierde.

Sa wier der ién, dy yn myn allerearste jierren,
As ’n ingel for my wier, dy gau nei ’t bêste Thús,
Myn bêste Mem min wonk, „kom wer yn ’t Hege Fierren.”

1909.

IEN ÚT TÛZEN

Hy wier net tige ryk oan skiven:
Hie lykwols gâns pounsmietten fjild en lân,
In man klear om elts to geriven,
In man fen kennis mei in bêst forstân.

Moast wrakselje tsjin minne tiiden.
Assessor, frederjuchter-adjunct ’r wier,
In baes fen man yn al syn dieden,
En o! hwet klonk syn goede namme fier!

Hy hie ’n flink wiif, saun bern yn libben;
Jild hie hy net, mar frijhwet lân en fjild.
En folle frjeonen neast syn neiste sibben.

En bêst koe hy myn pake Wytze eat miste;
Hwa ’t hy forgeat net mei hwet sulverjild:
Ald-Wietsom, dy fen Wietsom ’t wiste.

1908.

IN BAES FEN IN MAN

In man wier hy, hwer elk nei harke,
En elk ek gâns fen leare koe,
En dy elk ek graech leare woe,
Ien dy syn eigen wei ôfparke.

Hij wier in man dy syn talinten,
Net ynne groun to ruzjen stiek,
In man fen folle undersyk,
Hwaens haedsaek wier, gjin jild ef rinten.

Syn dwaen wier opsjen nei it heech’re;
Hwa ’t by him kaem, hie wirk en lean,
Gjin, dy hy jild ef foedsel weeg’re.

Syn fornamme, dy is ek mines;
Syn oantinken dat scil hjir stean,
Skreaun troch in bernsbern, ien fen sines.

1909.

JILD EN WETTER

Der wier yn Fryslân in boerinne,
Dy sei sa by gefal in kear:
„Der giet ’t petear ornaris hinne:
Nei ’t minder nea, mar stees nei ’t mear.

Om sulvren gounen, sulvren wetter,
Der giet it skreppen jimmer om;
It praet der oer, fen let ta letter;
’t Jild is der krap, it oare er rom.”

Hja wennen yn in lege krite;
Opdrachtich ’t lân, de diken lek,
Dan knypte it by in wiete rite.

’k Ha heard: dat jild en wetter wiernen,
Fen beide er wol en lang net brek.
’k Bigriep do, ho ’t hja beide hiene.

1908.

RYKSDAELDERS

Ryksdaelders binn’ ’t dy ’t al bihearskje,
Dy ’t sterkste binne yn de wrâld.
Bleek is hjar skouinch, jonge en âld.
Sterk binn’ hja omt fen alles s’easkje.

It binne fen dy roune dingen.
Hja binne jong, den wirde s’al slein,
Hja gean troch wetter en troch rein
Ho lyts, hja dwaene banken springen.

Fijânnen meitsje, frjeonen skiede,
Dat dwaen’ hja; ’n houn rûkt der net nei.
’t Is wol it núverst gûd op ierde.

De divel waerd’ er yn biklonken.
Dy ’t ien ynbart, krijt him dos mei;
Dy makke dat sa moai hja blonken.

1908.

IN FRJEONLIK WIRD

Ien frjeonlik wird, dat hâldt stees faesje as frjeonskipsblyk;
’t Is heard waen en ’t klinkt nei, it kin net slite;
Wirdt sims net heard, wer komt it nei in rite;
It is in fol akkoard, fen himelske mesyk.”

It komt sa as fen sels, krekt as it sa mar treft,
In wjerklank is ’t fen swiete ingelstimmen;
En by fortriet, de greatste treast for immen.
’t Is êf der oer de troanje aeit, in hân sa seft!

Krekt as de Poalstjir is it paed min bjuster.
Nei dat it gouden deiljocht, undergyng for ’t each,
As hoopanker yen opgyng oer it tjuster.

Ien frjeonlik wird, mei ’n each, sa gol en iepen,
Hweryn min mette in striel as fen in himeleach;
Hwerop min for altyd winske yn to sliepen.

1908.

MAITIIDSBERTE

Der is in berntsje berne, ûnbihelplik is ’t;
Doch libbenskreftich ja? hwa scil foarút it sizze?
Ef ’t alles meinaem ta greatwirden, ef hwet mist?
Hwans foarútsjend each seit ho wol de saken lizze.

Tsjinstuiten kin it krije, it berntsje fen it Súd.
It heth nei dat min mirk, sa’n swakke teare amme,
Ef ta hwet greats ’t scil bringe? ’t is yet mar ’n lytse sprút....
Ho ’t hiette scil? „Maitiid!” ropt ’t ljurkje „is de namme!”

’t Scil spanne ef it ûnder stuiten en mei hoarten,
It libben der ou bringt, ef dat wy oars mei koarten,
Sjen ef de eibert it torêch krijt, miskien ek.

Sa by it „popp’bisjen”, de frouljue meast al dwane;
Kaem ’t sintsje finneblomkes struien om de nane,
En ’t ljurkje song „’t bern redt it wol! ’t heth lek noch brek!

1908.

UNGEDILD

Mannichien jowt er net om dat er blommen,
Ljurkjes en sweltsjes en al ’t fûgelgûd,
Yn en oer ’t fjild daeg’liks binne yn ’t kommen,
As ’t mar sa wierret dat it gêrs waekset foart,

Hja binn’ fortriet’lyk as simmers yn ’t haeijen,
’t Omslacht fen droechte ta ’n reinige tiid,
Giet ris in dei ’t op in reinen en waeijen:
Kleijen en swartsjen den fen wiid en siid.

Klei den net minsken, wêz net ungedildich!
Haw’ jy josels net’ it measte der mei?
Siz ris, hwa is jo dochs sinneskyn skildich?

Jow jo dochs del, krekt as ’t blomke syn kopke.
Nimm! minske dochs in lyts forbyld der nei:
’t Wachtet ta ’t sintsje wer om sjocht nei ’t knopke.

1908.

’T ALD WYFKE OER JAPIK BINDERTS

Der wier foar jierren in âld wyfke,
Elts hie for hjar wol ’n bytsje oer:
De ien joech in jakje, d’oare in lyfke,
In soad ierappels eltse boer.

Hja sei: „de boer der op ’e lânnen,
Is wol in froom en bikeard man,
Mar Japik Binderts, sokke mannen,
Dy hjar karakter hâld ’k mear fen.”

Dy sei: (’t wier yn ’e Krystiidswike,
Do’r slachte hie), tsjin Tetsje Jan
Syn arbeider, „nou bin’ ’k in rike! ”

„Nou ’k nij spek ha, meij ’k net it âlde....
Krij del! dy âld healside, man!
Hawar! meist for dy sels bihâlde!”

1908.

US FRYSKE SPRAKE EN ’T EARIZER

Fier rinne wy wei, mei de âlde Fryske sprake.
Hwa scil it yn ús lekje dat it net oars is?
’t Ald erfstik fen ús heit, ús mem en beppe en pake,
Der yn binn’ wy ús sels, oars rint it wol eat mis.

Foar fiif en tweintich jier seach min it moai earizer,
Op ’t moaije kopke fen ’t Frysk frouminsk, wiif ef faem.
Mar stiet it hierbosk tsepper, dwaen de frouljue wizer?
Stiet ’t moai breed earizer mei mûtse net fornaem!

De fremd’linch dy neat seach as syn loshier’ge fammen,
Dy sei: „’t wier wûndre moai, dat wiern’ gjin heale tsjammen,
O né, de Fryske dracht wier hûndert kear sa kreas!”

„Mei jimme âld sprake in dracht, ha jimm’ gjinien neiape,
Dy pasten by elkoar, by ’n gouden—sulv’ren kape,
Hwet wiern’ jimm’ frouljue moai, op ’t iis en op ’e iep’ne sjeas.”

1909.

OERBEPPE EN HJAR EARIZER

’t Is slim, min kin ’t hast net forneare,
Dat frjemden sizze: „stiet it sa?
Oars alles goud! ho kin ’t forkeare!
Is ’t, dat jimm’ ’t nou earmoedich ha?”

„’t Wier ongesoun ús for de holle,
Sa’n swier stik sulver ef fen goud,
Dat hâlde ’t swit deryn tofolle,
Hwa ’t der syn libben mei omsjout.”

Der kaem, ’t earizer op, oerbeppe!
Hja wier nou krekt iénhûnderd jier!
Hja koe sels alles noch biskreppe.

Hja sei: „ik draech ’t nou tachtich jierren;”
Hwa sûnder earizer ’t sa fier
Bringt, en derûnder eigen hierren!

1909.

SNIE, BLOMT, SIED EN WY

Der komt in hiele flokjeskloft,
De ien’ rjuchtdel, wer ’r oar yn ’t skeane,
Delsaeijen fen ’e blaue loft,
Ta’s op ’e groun bilânje earne.

Hja sjogge ien lette finneblom,
Der klûmmerjen yn ’t fûle waeijen,
Dy ’t hjar forlet het, sizze: „Kom,
As wy ús flokjes derop laeijen!”

„En dien’ wy sa al ’t oare ek;
It opkomd noat moat ek bistoppe!”
En dat gyng oan, yn ’e koarte rek.

Sa scil ’t mei ús ek komme op ’t lêst,
As min foartoan oan ús scill roppe,
As w’ oerbleaun binn’,—ta’n stille rêst.

1909.

DE ALDEWYFKES EN HJAR WRÂLDS BILOOP

Sa is ’t wrâlds biloop , net oars,
Sizze de âlde wyfkes, loas,
As hja sims gjin útwei witte;
Mei hjar andert der foar sitte.

„Sint dat wy noch wienen jong,
Giet it nei de oerâlde gong,
Sûnder dat wy sizze kinne
Ho it is, en hwer ’t giet hinne.”

Mei dat sizzen is it doel,
Dernei sûnder fierder reden:
„’t Is sa krekt sa as it foel.”

Makk’lik is min der den ou,
Freegje neat, mar op dit heden,
Litte wy dy saek „blau, blau!”

1909.

JONGES, TOPPEN, FEINTEN EN FAMMEN

Jonges habbe it drok mei toppen,
Greate minsken ’t mei hjar jild,
Foarsten mei forslaen en roppen
Dat it minskdom der fen rilt.

Feinten tinke om hjar fammen,
Fammen om hjar frijerij,
Binn’ hja troud, den ek binammen,
Om hjar fak, ef saek, ef kij.

Sa wol elts syn bêst ljeafst skrippe,
Beuzich ta ’t der net mear kin,
En op ’t lêst den giet om sieppe.

Ho is ’t mûchlik scoe min sizze,
Dat sa op yens libbensrin,
Sa it minskelot scil lizze.

1909.

IN WARBER FOLK EN GJIN IEN KROECH

Hwet binne de Eam’lers yn ’e war,
Elts hâldt mar oan, net bar om bar,
Hja luit’jre net, hja long’rje net,
De iene op de oare, yn hjar sted.

Hja ha ’t sa drok, hja pakke oan,
’t Arbeidsjen is gjin ien bistoarn.
Sa lang de waerme sinne skynt,
Gjinien fen ’t wirkfjild ea fordwynt.

Gjin pypskoft hâlde hja sa’n dei,
Mar skreppe foart sa ta de joun,
En sjouwe en tôgje mar stees wei.

Der is gjin kroech yn hiel hjar gea;
Yn ’t Eam’lersryk wirdt gjinien foun;
Gjin „swiet-fal-yn”, ta n’iere dea.

1909.

FEN EFTEREN BITEN

Hoarntsjes pronkje op ’e stringen,
Op de hichtsjes by it wiet,
Boartsje, kweelje, frije; ringen
Is it út mei ’t brilloftsliet.

De ien’ is moaijer as de oare,
Ta it brilloftspretsje kaem;
Mar ho gau is ’t moai foroare,
En het kreauwen de oerhân naem!—

Alhiel út de leage wosken,
Nei de brêgeman en breid,
Miich en frjeonen! hiele bosken!

Lokwinsken by ’t earste rekje;—
Is de skrútelens eat teid:
Skimpskeuten, in oar bilekje.

1909.

IT BOARTERSPLAK

Dat plakje is net to forjitten,
Der min syn earste wille foun,
Hwer ’t gong deis op in knikkersjitten,
Ef ’t petsjeboljen yn ’e groun.

Op ’t skoalleplein, it toppesetten,
Koaitdawerje op ’e strietwei man!
’t Forsideboartsjen bij de sketten,
Der witte wy yett’ alles fen.

Ik scoe fen al dy boarterije,
De namme net iens witte mear,
Net foar ’t forstân iens kinne krije.

It boartersplak wier do ús himel;
Der wier ’t nea kâld, der die ’t nea sear,
Hwer’s yett’ sa’n plak yn ’t ierdsk gewimel?

1909.

YENS KRÚS

As yens krús ris op ’e wei,
Under tûzen krúsen lei,
Op in heap, it ién troch ’t oare:
Scoenen wy ’r yn taeste doare?

Omt, yens eigen, wit min fen,
En yn pleats fen yennes den,
Miskien greater krús to krijen!
Waerd’ it den ek greater lijen?

Scoe min foartiid, eart min ’t die,
Yen net tûzen kear biride?
Ear min ién to pakken hie!

’t Eigen krús to dragen mar;
Mei gedild hjir op ’e ierde,
Soks wier de alderbêste kar.

1909.

’T KAEM OARS

Hy hie de sauntich net, mar lykwols gâns hwet jierren,
Forarbeide wier hy troch ’t jimmer mar „weroan”,
Hy rekkene ek hwat, mei syn sniewite hierren,
Tocht net lyk as min sei „jy krij’ de tachtich skoan.”

In aerdich slomke jild hie’r oerwoan troch syn bodsjen,
Krûm, stiif en jichtich wier hy, op , en koe niks mear,
De holle gyng by ’t wirk him danich sims oan ’t skodsjen,
It boarst bijoech him en by setten wier hy near.

Hy sei sa yn him sels, yet fiif jier is myn libben,
Fiif hûnderd goune krekt, is nou myn pongkje swier,
’k Jaen mei ’n bitingst myn bûrman, ’t omt ik ha gjin sibben.

Dy fiif jier ynwenje en de kost der for, scil ’k sizze.
„Akkoard”, den bin ’k lang wei, ’t is faek mar for ién jier.”
’t Waerd fiiftjen, foar dat min him koe yn ’t deafet lizze.

1908.

’T ALD WYFKE EN HJAR BLOMMETÚN BY KOEKHERNE

Der wier ris in âldwyfke en in lyts aerdich húske;
’t Stie op in lapke groun, hwer elzenbeamte om woeks,
Hast fjouwerkantich ’t ryk fen ’t âldminsk’ en hjar poeske;
Ien kant hwet skean, dan waerd it hwet oerhoeks.

Deis ’t poeske op hjar skirt’, nachts yn in wyt moai koerke;
Hja bouwde in byt; ’t oarhoekske wier hjar blomtúnplak.
Mei frjemde help hie hja, ’t oan nou ta sels biboerke,
Al fielde hja to skrippen, hjar oars wol hwet swak.

Yn ’t skeane ousniene, bloeiden peaskeblommen,
Wyt, rea en giel en pears, in aerdichheit to sjen!
’t Aldminske seach op Peaske dy op nij wer kommen.

Dat ik der niget oan hie, hie hja daedlik mirken.
Kaem ta de doar út, sei „ho ’n lokkich minskebern,
Binn’ jy! dy ’t nocht yet heth oan’t moaije fen Gods wirken.”

1908.

STIL LOK

Der wenje efterou twa bêste dig’re minsken,
Ha mar in lyts spiltsje: in boerehúske en groun.
Hja ha yn hjar bidrieûw, ho lyts, hjar alles foun,
En greater, fierder, heger geane net hjar winsken.

In wetterke oan ’e kant, dat stroomt mei foarsje, winters.
En o! sa’n moai roun poelke, ’t maitiids sa yn blau;
In ljurkje yn ’e loft, heech boppe ’t stikje bou,
In blommich fjildsje greid, fol bijen en fol flinters.

En siz my nou, hwer dochs kin min dy minsken sykje?
Min sjocht der neat gjin folts ef hawwe hja ’t sa drok?
Dochs troch hjar stil bistean, scil ’t lok fen hjar net wykje.

Sjoch yn dy knappe went’, mei diken der om hinne,
Leech ûnder ’t beamteskaed, der wennet sa’n great lok,
Sa as der minsken amper oars net lokkich binne.

1908.

DE TWA BÛRLJÛE

Hûs oan hûs en tún oan tún,
Sa stiet ’t spultsje twisken oaren;
Maitiids grien ’t beamt’, hjerstmis ’t brún.
Tadat beide âldsjes stoaren.

Hja oerlibbe jierren him,
Hja ’t âldwyfke, dat wy miene;
Mei ’n great soan, gyng ’t net sa min,
Omt hja deun en krigel wierne.

Bûrskipeftich wier hja ek.—
De âldehear, dy skean oer wenne,
Hie ek krekt hjar jierrenrek.

„Bûrman!” sei hja: „mei ús twa,
Binn’ w’oan de foarikkers herne,—
Hwer ús grêf is,—rimpen ta!”

1908.

DOOM’NÉ EN DE MAN MEI DE KROADE, OP SNEINTEMOARN

Us doom’né, wylst er gyng nei ’t tsjerke ta,
Dy seach in man, mei’n kroade yn ’e fierte.
Dy man tocht by him sels, „ho scil ’k dit ha,
Wy komm’ malkoar, sa anstons krekt tomiette.”

Omkeare koe der for dy man, net lâns,
Omt doom’né hie him sjoen, koe elts yn ’t oarde;
Malkoar t’ûntkommen? derta wie gjin kâns....
Foarút dos mei de man en mei syn kroade!

„Siz man! ha ik it mis? ef binn’ jy mis!”
Sei doom’né, do malkoar’ hja einlings metten.
„Ik miende, dat it Snein, hjoed Rêstdei is.”

De man sei: „den bin ik mis, sikerwier!
Dat it hjoed Snein wier, hie ik gled forgetten;
Ik hie al tocht: „ ho kroadet dat sa swier! ””

1909.

LIBBENSGONG

Yn ’t lêste skoft binn’ wy mei sechstich jierren;
„’t Healjoun!” dat stiet der op ’e ikkersein;
It warskôge ús troch feale en grize hieren,
It tsjerkhôfblomt is al ús plasse oertein.

In oare útkyk krigen w’oer de dingen,
Ta efteromsjen, binne wy in bytsje kaem,
Hwer earen wy mei hert en siel oan hingen,
Dat moais, is ús sa mei de tiid ûntnaem.

De rounrin fen it hinne en wer, yn ’t skrippen,
Jout us to sjen, dat folle bittre drippen,
Opnimme w’op ús libbensgong sa deis.

Lykwols binn’ wy, en bliûwe, tankber jimmer,
For ’t goede, hwent it koe wol helte slimmer,
Biteard ha, mei ús, op ús libbensreis.

1909.

OP BOKSUMERDAEM

Omraek wier do mei snie, de winter kaem,
De Boksmerpoldermounleschroef fêstfêzen.
Iisblomte, dik en gleon op al de glêzen,
Fen ’t ienichst hûs: ’t weardshûs „Boksumerdaem”.

In wenskipke âld der yn ’e Snitserfeart,
Lei yn ’t tsjok iis; ’t gyng drok al op in riden;
Lek ûnder, né! ek lek oan alle siden,
In widner d’ryn, twa berntsjes, neaken, bleat.

De berntsjes neaken amper, nei de boeren;
Om itenskrouskes, hiele toeren!
Freeds mar fortsjinst, fédriûwer, hy de man!

Wer thús de berntsjes jouns, elts mei in skeppe,
De sniebult ûnderst boppe, om ’t hirdst hjar reppe,
Sadat de winter ’t antlit ’r apple fen.

1910.

NET TO HASTICH

Mei gauens seit min fen ús allegearre:
Der is gjin ién mear fen; wei binne hja.
Mei ien gyng ’t foar ’e wyn; wylst it mislearre.
Mei d’oaren, ho se ek skript en bodde ha.

It gyng sa hird fen ’e ein, mei fûle foarsje.
De ien miende dat hy mear mânsk wier as d’oar,
Telde net iens syn bûrmans aerdich poarsje;
Hy kaem omt hy it wier, elts ommers foar.

Heech by yen sels opsjen, docht dat fortúten?
Baes boppe baes, wirdt lykwols nimmen ea,
Us libbensdoarke is faek rimpen slúten.

Hwet bliûwt er fen ús op dizz’ greate ierde?
’t Oantinken pas yn ’t ús biwenne gea!
Neat fen hwet ús formakke ef biswierde.

1920.

NEITINKEN OAN YENS JONGWÊZEN

Ja as de bernetiid swietlûd’ge lieten,
Sjongt, hwer de sjongers ûnder boartsjen slieten,
Hjar aldermoaiste libbenstiid fen ’t libben,
Mids boartersberntsjes en mids djûre sibben.

Den freget min, kin ’t wirde den noch better,
De takomst? it foarútsjend each noch letter,
Op ierde fine, greater nocht en wille;
De minske boppe al ’t wrâldske ûnk kin tille?

’t Hoepjeijen! knikkerts, moarm’ren en albosten!
Ho’n bytsje dat dy mar oan sinten kosten!
De bos fen flearhout, dy ’t min sels koe meitsje.

Ho graech scoe ’n man, it boarst fol krús en linten,
En oaren mei tofolle jild en rinten,
De wille fen ’t jong boartersfolts noch smeitsje!

1910.

DE SWARTE MAN

De stoarmman lit syn izren hynsder wrinskje!
De reis dy dûrret siker gâns in skoft.
Wy woll’ him „goede reis”, goede oankomst winskje.
Krekt falt in inkeld snieflokje út de loft.

Om tocht wirdt der net, wirdt de loft hwet tsjuster,
Hwet scoe ’t! syn hynsder is fen ’t bêste stiel;
It paed allike goed en wis as jister,
In koal genôch for ’t hynsder, mennich miel.

Hwet scoe’n dy flokjes, komd, om ús to ûntstellen?
Oars neat as ’t útsicht nei de lêste wein....
Hark, bollet it fen snie net om ’e tsjellen?

In wite dyk stiet foar ’t fjûrhynsders eagen,
De flokjes ha de mender „’t Hou”, hjir sein.
De lytskes, dy it tsjin de greate weagen.

1910.

DWAEN IS IN DING

Dwaen is in ding, en net mei folle wirden,
Komt min der hwer ’t min einlings wêze wol.
Nou! lege fetten, sa is ’t, raesje hol.
By praetsjemakkers is it net to hirden.

It hâldt hwet yn, mei hânnen en mei holle,
Ta stân to bringen, mar ’n lyts neatich ding.
’t Is mietten, passen, wramen en gewring,
Oerliz, formeitsjen, wit ho faek, hofolle!

Mei praten scil ’t net flotsje, net mei sizzen,
Net op ’e praetstoel; folle, heart der ta;
Oars, as yen makk’lik der by del to lizzen.

Switdrippen fen ús holle moatt’ der komme;
Switdrippen, dy der tige part oan ha,
Ear dat mei rjucht op eat, wy kinne romme.

1910.

DE SNIE EN DE STOARMWEINMAN

Dat kin dat lytse flokje dwaen,
Dat earst op ’e reedridersbaen,
De izren wjûk t’oubinen leart;
Dan nei de izren wei him keart.

Hâld op! al driigst dou mei dyn fjûr,
Yn ’t ligchem, en al naemst al foer,
Ta lange rekken mei de deis,
Hâld op! ropt ’t snieflokj’, mei dyn reis.

De swarte man, dy steurt him net,
Oan ’t flokje, dat him laeitsjend seit:
Dat hy nei ophâlden him set.

Der stegert ’t izren hynsder heech,
Nou de earste sniedún foar him leit:
Dat lyts wyt sniegûd brocht’ to weech.

1909.

PROTTERS EN FLINTERS

Protters ha de gek mei winter,
Nou de Sellemoanne is oer,
Krekt sa as de giele flinter,
Al stiet Maert ek op ’e loer.

Al wol dy ek mei syn buien,
Yn ’t jong’ gêrs oer ’t finneblomt’,
Mei geweld oan ’t heielstruien,
Eart it goed ta Maitiid komt.

Allegear dat folts, dy sizze,
Lit it komme, sa it wol,
By dat ûnk scil w’ús dellizze.

Protters sjonge út hûndert kielen:
„Flinters! blommen! hâld mar fol,
By dizze inkle sinnestrielen.”

4 Maart 1909.

DE EARME EN DE RIKE MAN

Dat giet my daegliks op in skrippen,
Elts dy der him al ier by jowt,
(De Maitiid kaem en ’t lân moast boud):
Nou falle er tsjokke bûterdrippen.

De âldstakker, dy syn jirpels binne,
Der amper út: hwet is er bliid!
Nou ’t buike him foarby net giet:
Oer all’mans lân reint ’t buike hinne.

De gêrskes skrippe tsjin de blommen,
De âldman syn jirpels tsjin al ’t blêd,
Elk hie’r op wachtsje om op to kommen!

Hy, dy pounsmietten jirpels sette,
Dy wier mei ’t buike blider net,
As hy, hwaens hoekje ’t buike mette.

17 Dec. 1908.

GJINIEN FORGETTEN

Der giet in sniestoarm oer ’e lânnen.
’t Is winter waen mei kjeld en iis.
’t Sit alles fêst mei izren bânnen,
Nei bûten ta: dat is in griis!

De sniestoarm komt by ’t slot en ’t húske;
Bistoppet rykdom’s roggelân,
Mar ’t ikkerke ek biside ’t klúske,
Oanmakke nêst de heiderân.

Sadwaende struit de winterhimel,
For de earme in waerme sniedún ek,
Syn seine del yn ’t wyt gewimel.

Dat froast en kjeld gjin ien sa letten;
Fen de earme ’t fjildsje ek heth neat brek;
As de oare likemin forgetten.

17 Dec. 1908.

YEN DER BY DEL JAEN

De measten jane er net om dat blommen der bloeije,
Dan is ’t hjar goed as mar ier yn ’t lân ’t fé rint.
As der mar swiere koarnieren oer it fjild soeije,
En ’t melkfé by dagen yn môlke mar wint.

Hja binne fortrjitlyk as simmers yn it haeijen,
’t Omslacht fen droechte ta in reinige tiid.
En giet it ris in dei op in reinen en waeijen,
Ho ’t den mei mannich yn it moed der foar stiet.

Mar hwerom net rêstich by ’t ûnk yen del to lizzen?
Slimmer as slim, man, kin it lykwols dochs nea,
En oer it waer mar gjin wird ea hawne to sizzen.

It falt wol hwet ta faek en it komt wol ynoarder.
Lytser as ’t like is ornaris de skea,
Lit ús tofreden wêze mei de Alderheechste oarder.

Dec. 1908.

IN FORGETTEN BOARGER

’n Forgetten boarger is it algemiene sizzen,
Dy heth in rêstich libben op ’e wrâld,
En min moat oannimme dat it sa komt to lizzen,
For elts, dy him oan dat âld sechje hâldt.

As min ris freget, siz wer leit dy man bigrawen?
Wyls ’t hy licht oer it ierdske ûnk yet tilt,
As hy yet libbet en in oar seit: „sjoch syn draven,
Op de âlde dei om eare en om hwet jild!”—

Fen hiel de wylde wrâld sa goed al as forgetten;
Fen sibben en de frjeonen mar bitocht:
Dat is it bêste as it grêf oer yen him net heth sletten.

Min kin yn ’t libben alles net ta jinnes meitsje;
Wy moatt’ net barne ús oan ’t sinneljocht:
Leech by de groun lâns gean en jimmer weitsje.

1908.

WAEROMSLAEN

Onwaersfûgels komme rimpen,
Oer, as ’t waer foroarje wol,
As de wyn bigjint to krimpen,
Streekrich hiel de loft rint fol.

Den seit min „’t wol reinich wirde;
En it is al wetterkâld.
Snie allicht, min kin ’t pas hirde,
Waer wier ’t, dat it net úthâldt.”

’t Waer dat giet altyd by riten.
Krekt sa is it minskelot:
Den is ’t sjongen, den wer kriten.

Sjitt’ de wyntsjes út nei ’t Noarden,
Komt ’t moaiwaer yen hast oer ’t mot,
Binne s’ús krekt as ’t lok syn boaden.

Dec. 1900.

DE BOUMAN

Hwa stiet op ’t boulân der to wippen,
En twisken beiden sa oan ’t skrippen,
Heech, op ’e omploege fûrge der,
En trippelt drok sa hinn’ en wer?

Hwa rept him mei syn aerdich stirtsje,
En fljucht eat foart om mei in flutsje,
Wer del to setten, nêst yen hast,
Krekt as it sa, en net oars moast?

Det is ’t ljeaf boumantsje, ’t útfenhûzjen,
Sêd waen tadet wer ’t by ús kaem,
Fendinne, by it palmensûzjen.

Praet mei bigryplike menearen,
To sizzen hie hy ’t him foarnaem,
Skrip mar: „gjin spraek mear fen mislearen.”

Maart 1909.

UNPESJINTINGENS

Rint yn ’e wrâld ’t altyd sa net,
Sa min it faek it ljeafste heth,
Der komme simmers ûnwaersbuien,
Om heils ús yn ’t antlit to struien.

Der komme buien yn in trop,
Dy hâlde wol den ris wer op,
Mar dermei is bidoarn dochs folle,
En dat bliûwt sitten yn yens holle.

Der heart gâns ta om heil en wyn,
Yn ’t libben goed trochstean to kinnen;
Gjin moed forlern jaen, hâldt gâns yn.

Rou waer giet oer de libbenssé,
Hwa seit „ik kom der lykwols binnen,
It havenynkommen is ré?”

1909.

FOARÚT

Min moat fen ’t libben net tofolle,
Forwachtsje, yn yens libbensrin,
Hwent swier leit yen it yn ’e holle,
As sims it ús net giet nei ’t sin.

Foar ’t folle ûnk wei, en ’e tsjoedens,
Kinn’ wy net wei gean, moatte er lâns:
Al giet it alles ek om goedens,
It bûcht yen del en dat mar gâns .

It scil ta bêstens for ús wirde,
Sa as it yn yens libben giet;
Yn ûnk en lijen wirdt min hirde.

Wy kinne yn ’t slúten boek net lêze,
Der ’t elke minsk’ syn lot yn stiet;
Mar sa it komt, scil ’t bêste wêze.

16 Dec. 1908.

YEN GOED BITINKE

Hjoed kaem fûl de wyn fen ’t Westen,
Krekt sa as it gong langlêsten,
Beide kearen sprong dy wyn,
Mei in oanrin ’t Noarden yn.

Tipelsinnich binn’ de minsken,
Yn hjar dwaen en yn hjar winsken,
Hjoed ha hja eat foar hjar naem,
Moarn is ’t krekt oarsom just, kaem.

„Soa? mar de omstandigheden,
Dienen der ek alles ta”,
Binn’ derfen de wiere reden.

Derom! neat foarút mar sizze,
Fen hwet sims yn ’t each wy ha.
Nimme ’t wisse foar ’t ûnwisse.

10 Maert 1909.

DE MAN EN DE HJERST

It is wyld waer, de loft fol buien,
De wyn komt heftich fen ’t Noard-West,
As tynge fen it hearkip „Hjerst;”
Dy sjocht in man der rogge struien.

Hy ropt; „ho krijt hy ’t yn ’e holle,
Hwet libbet, meitsje ik doch fen kant.
Hwet is dy sjidder by de hand,
Mient hy: hy mei al sjidsje en dolle?

Hy ropt: „Kom gleone tongerkoppen!
Bidjer syn wirk, ’t jing hy der die!
Kom stoarm, jaen fjûr en snie fen boppen!

Dei him! hy him tsjin my forsette?
Smoar ’t sied gau ûnder foetheech snie!”
’t Sintsje efkes kipet, seit: „ Neat lette .”

27 Dec. 1908.

DE PLOEYER

De ploeijer wit fen luiterjen noch rêsten.
Wy seagen him oan ’t wirk der al lang lêsten.—
De tyd deaslaen, né dat is net syn foech;
Hy wier der al foar wiken mei syn ploech.

Op ’t selde lân al wiken oan it skrippen,
Der warber twisken yn oan ’t eidetippen,
Docht dat fortúten, sa’n ein, sûnder ein?
It fyfte tsjel is soks wol yn ’e wein?

Wy sjen dat oan, mar om ’t goed to bigripen,
En min dy man mar yn syn wêzen liet!
En wy mei ién healjier ris wer der kipen!

Den sjogge wy der oars hwet, ploech noch eide;
Gjin man mei hynsders, dy der mar stees giet:
Mar ’t koalsiegûd as lean, yn pleats fen beide.

1910.

OP ’T TSJERKHÔF

’k Sjoch de hjerstwyn troch de deade raeijen,
Fen de grêven op it ienlik tsjerkhôf waeijen,
Komt by fleagen, grêf by grêf,
Siket elke hichte, fen elkmis syn tsjêf.
Ja, it grêfbisyk, bitsjut syn foarse gongen:
Tikket oan by âlden en by jongen.
’t Is de tynge troch de amme fen Natúr:
Dat ek boppe elts, al ’t moaije wer is oer.
Krekt is ’t, ef hy stiet by ’t iene grêf gâns langer,
As by ’n oaren, krekt as wier hy hjir wer banger,
Der wer dryster om to bliûwen, op sa’n sté;
Krekt as yn bistân hy stie, ef „ja”, ef „né”!
’t Is ef hy nou út forline, hiel forgetten jierren,
Digert yn ’e neikomst, skymr’jend eat fen fierren,
Hwa fen âlde kinde, frjeon, ef miichen hjir wol slept,
Hwa eat unforskillich wiern’ en oaren ha hjar tige rept,
Hwa hjar krús, dat swier woech, hjir opnamen,
En ta lange lêst nei ûnk mei sêft gedild ’t ûntkamen,
Krekt oarsom ek gûds dy ’t al to swier wier libbensstryd,
Net hjar ein ha foun, dy ’t krúsdragen ta de ein, ûnthiet.

NEI OMHEECHENS

Lêz yn it Greatboek fen stjirren en sinne,
Sjoch nei de groun net hweryn gau dou moast;
Mar slach de eagen nei boppen dou hinne,
Earst yn ’e groun giest, hweryn dou giest, hast!

Hwer dou dyn foet setst, is ’t kleien en lijen,
Tsjef ûnder dy der en nêst dy, fortriet;
Foetangels, stiennen, fen alles to mijen,
Ougrounen, djip, hwerlâns ’t minskebern, giet.

Wei mei de eagen fen ’t donkre omleechens!
Hinne! der hinne! hwer ’t sinneljocht skynt!
Nei dat ûnfetbre, nei ’t skiene omheechens!

Sinnen en stjirren, hwa scil hjar ljocht skiede,
Great is de Makker! Dy ’t ljocht oan ljocht bynt!
Hwerfen eat is ek ús lyts stikje ierde.

1908.

FORLANGST NEI DE MAITIID

De Maitiid is yn ’t kommen;
Sims bliûwt hy efkes stean,
In hoartsje ûnder ’t gean,
Sa mei syn koerfol blommen,
As Noarman mei in fleach,
Him dy skûrt fen ’e rêch,
Sa rimpen, ûngemirken;
En ropt: „gjin blomt en ljurken!
Allinne blommen wyt,
Snieblomt’ wol ’k; wyt as kryt!”

„Hwet scoest dou Maert, hjir blaue,
En giele nou sa ier,
Oer ’t hôf syn griene flier,
Rjue skodsje út ’e mouwe.
Forbjust’re bist dou man!
Dou wist der niks noch fen,
Dat ’k hiel de nacht scil weitsje,
Op alle rúten meitsje,
It moaist jewielen blomt’,
Dat yen foar eagen komt.”

Fen kant mei al dyn blommen;
As dy goefrjeon ’t net past,
Datst dou net makkest, dast’
Dy repst om foart to kommen,
Jow ’k mei gjin snijen op,
Dyn spil, heal, blom, heal knop,
Ik ha oan sokke spillen,
Gjin niget: ’t binn’ mar prillen!
Sjen moarn ta ’t finster út,
Moai iisblomt’ op dyn rút!”

Hâld stil dy stroeve winter,
Ik jaen om dy gjin byt.
Dou praetst fen dyn blomwyt:
Ik wedsje: net ién flinter,
Dy ’t moarn oer ’t blommetún,
Nei ’t giel en ’t blau en ’t brún,
Om hunnich der tsjocht hinne,
Wol nei dyn blommebern,
Alhielendal net sjen.”

Ién nacht, do ’t sintsje slepte,
En wylst gjinien it mirk,
Do wiern’ jy drok oan ’t wirk,
O man, hwa ’t him do repte!
Mear as jy frjeon, ho drok!
Hast’ ta de achtûreklok!
En foart der op, kaem ’t sintsje,
Deroan sa mei in rintsje,
Dy sei „hwet is my dat?
Hwerta dat iisgûd moat!”

Syn roazefingers aeiden,
Ut ljeavens sêft om bar
Dy blommen efkes mar,
Wyl’st hja dy tear sa flaeiden,
Fordwoun der blomt by blomt’,
Oer ’t hiele finsterromt’,
Yn pleats, dat út ’e knopkes,
Blau’, rea’ en wite kopkes,
Mei swiete roak der kaem,
Hie ’t moais in ein krekt naem.”

Mient min: ’t is yn ’t bikommen,
Heth min yen der nei set,
Dat it nou is biredt,—
Den komst mei hagelbommen
Torech mids sa’n halarm,
Mei tonger sels, en stoarm,
Nei ’n wike moaije dagen.
’t Is hast net to fordragen,
Sa ’t min op nij den seach,
Dat alles moat torêch.”

De klyster kin syn sangkjes,
Sa net ûnthâlde man!
De Maitiidswiettens fen,
’t Oar jier syn blomreawankjes,
En al dy oare nocht,
Dy ’t foarjier hie bitocht.—
It wyntsje is dochs oan ’t krimpen!
Moarn al Súd-West, dan rimpen,
Yn ’t waerme Súden dan,
Hwer bliûwst do dan, Goeman?”

1908.

OP SYN TIID

Biparkje dyn bigearten ta de lytste miette;
Sjoch om dy hinne, ta de alderfierste fierte;
Mar tink der by, dat oan al’t ierdske in ein ek komt;
Tep derom hwer eat foar dy bloeit it moaije blomt’.

’t Binne allegear gjin trochbloeijers, de moaije blommen,
Dy op ’e libbensrin min seach ta bloeien kommen,
’t Komt alles op syn tiid, en is dy tiid foarroun,
Dan sinkt dy prael sa njunkenlytsen yn de groun,

De wite wyfkes maitiids, ’t sinneblomt’ by ’t simmer,
It daeljegoud reawyt, nêst de asters yn ’e hjerst,
Tept min den krekt, dy bloeije ek net jimmer.

Wol min yn ’t libben fen it moaije en fen ’t skiene,
Yens part ha fen dat alles, ear dat hat der west,
Den moat min each en ear der op syn tiid ta liene.

1908.

REABOARSTJE

’t Reaboarstje is wol ’t ljeafste berntsje,
Fen alle fûgeltsjes yn ’t gea.
Yn strûk en hage is hjar wentsje,
Dat fûgeltsje mei ’t boarstje rea.

Sa minskich is dat protsje fearren,
Hwer it ljeaflytse kopke op stiet,
Dat súver neat docht oan fordearren,
Neat yt as rûpke en ûngediert’.

Is min yn ’t tún eat oan it pielen,
Den komt it deun by yen sa mar,
Om ús hjar frjeonskip mei to dielen.

By ’t winter moat min it net litte,
Nei ’t fûgeltsje om to sjen om bar,
Hwa koe mei iten ’t den forjitte!

1909.

IT KOE

Ljurkesang en titelroazen,
Snie út blaue wolkedoazen,
Set de lêsten, kapen op,
Ut dy donkre wolketrop.

Mar de sinne komt ris kypjen,
Om ’t biditsen moai to stypjen,
Wyls ’t dy wolk fen snie nou skûrt,
Seit „nou dat wier al to bot”.

’t Ljurkje sjocht ho fen dy strielen,
Ién it blomt’ in partsje jowt,
Sjongt nou as út tûzen kielen.

Sjoch! sa kin ’t ynienen komme,
Dat it mylde sinnegoud,
’t Wyt weiaeide fen ’e blomme!

1909.

JILDOERWINNEN EN ’T BLIÛWE LITTE MOATTE

As ’t jimmer foar de wyn giet, komt it den wol goed?
Welt dan it hert to fêst him net oan dingen,
Dy net foldwaen kinne oan it hert en ringen,
Yn opstân komme tsjin safolle yn it moed.

Hwa seit ea: „nou! ik ha genôch, genôch biskript”!?
Fen tûzen mei ién dat mei warheit sizze,
De measten wolle hjar nei mear stees risse,
Tadet de dea hjar sa út hjar biwiering wipt.

Mei alle minsken hast, is ’t jildoerwinnen;
Dat is de minske hiem en wol syn moaiste wirk,
Der op set, heth hy al syn doel en sinnen.

Mar om it mei to krijen as hy komt to stjerren,
Dy kinst is útfoun net, troch Christen of troch Turk,
Hwa dat bisochten al, dy ’t ek mislearren.

1909.

IT LÊSTE

Swier waecht ornaris yn it minskelibben ’t alderlêste;
Jowt trochslach it, de goede kant oer, dan is it „seft rêste.”

Dy foldien is, sûnder hoopjen, sûnder winsken,
Him deljowt, is wol lokkichst, ûnder alle minsken.

Ho’n wearaksje ek wy ha tsjin hwat wy moatt’ trochlibje,
Wy moatte er troch, ho danich wy er ek tsjin striblje.

Der is gjin útwei om ús lot ea to ûntslûpen,
’t Mei rinnen wêze, gean ef kuierjen ef krûpen.

It giet der núver lâns oer brike kronkelweien,
Hwer gjin hânwizers stean’, dy ’t paed foarút ús seien.

’t Rint troch ’e bank wol gledder ou as dat it sims wol like,
Al miende min oars, dat min wol hast moast biswike.

It lêste! praet my er net fen ’t lêste, it foarline,
Hwet leit net yn dat wird: fortriet, birou en pine!

Hwa wit der net fen mei to praten yn dit libben!
’t Lêst sjen, it lêste wird, by ’t skieden fen yens sibben!

It lêste, dat den nea werom komt, o, dat lêste!
Hwa komt it net yn ’t sin: de lêste winsk, nou den „ it bêste! ”

It minskelot rint sa: ’t is skreaun sa yn ’e stjerren:
It lêste slút de doar, hwa ’t slaggen ef ’t mislearen.

Nei ’t lêste kin min nea it earste efterhelje,
Al woe min mei syn hertebloed it graech bitelje.

„It lêste”, hwet in wird, der is gjin macht op ierde,
Gjin keizer, keningin, dy ’t ea tobek mar fierde.

O freeslik wird, gjin omkear’ ho dit wird ús jimmer,
Stees seit: dwaen goed jou bêst, nou yn jou libbenssimmer.

Ja! dy hwet mei wêst heth, lang fearn op ’s libbens weagen,
Dy stean safolle „lêsten” rimpen wol foar de eagen.

Fen nocht en wea, hwer ’t hert by song, ’t each triennen skriemde,
By lok en ûnk, sa great, dat ’t hert it pas omfiemde.

Ho faek is ’t earste moai, ho blinkt yen dat tomiette,
Yn gouden sinneljocht, út iep’ne blide fierte.

It ûnk stiet op ’e loer, ornaris ta it lêste;
Sjen baes to bliûwen, en derom dochs nearne rêste.

Ho tsjok en mistich ’t ek, ho skout dochs faek ynienen,
It roufloers him fen kant, dat w’r’op fordacht net wierne.

Elk krijt in proefke er fen, ef neibij ef fen fierren,
Dy ’t libben trochmakket, en kaem mar hwat ta jierren.

Al binn’ wy troch de tiid al foar en nei, gâns hirde,
It lêste komt. Hwa seit foarút, honear ’t scil wirde.

Der waeije folle stoarms yn ’t libben, o sa folle!
De lêste heth lykwols foarsjoen it op yens holle.